Przyczyny i skutki niedoboru witaminy D w różnych grupach wiekowych

Witamina D to jedna z czterech witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, odkryta przez amerykańskiego biochemika Elmera McColluna i jego współpracowników. Witamina ta dostarczana może być do organizmu w dwojaki sposób: z pożywieniem oraz poprzez syntezę skórną.

Wyróżniamy witaminę D₁ występującą w tranie, witaminę D₂, która obecna jest w organizmach roślinnych, a także suplementach żywności oraz witaminę D₃, która syntetyzowana jest w organizmach ssaków, a także występuje w niektórych produktach pochodzenia zwierzęcego.

W ostatnich latach zauważono niedobór witaminy D w różnych grupach wiekowych, m.in.  u osób starszych.

Co więc może stać się przyczyną niedoboru witaminy D?

Niedostateczna podaż z pożywieniem

Źródłem witaminy D są między innymi tłuste ryby morskie, takie jak: łosoś, sardynka, makrela czy tuńczyk, żółtko jaja kurzego, tran i mięso czerwone.

Z kolei w produktach roślinnych witamina ta występuje głównie w produktach pochodzenia zbożowego oraz olejach roślinnych. Oprócz tego w wielu krajach w tą  witaminę wzbogacane są margaryny oraz mleka dla dzieci.

Produkt spożywczy	Zawartość witaminy D w IU/100 g
Żółtko jaja	54 IU/żółtko
Węgorz świeży	1200 IU/100 g
Śledź marynowany	480 IU/100 g
Ser żółty	7,6-28 IU/100 g
Pokarm kobiecy	1,5-8 IU/100 g
Mleko krowie	0,4-1,2 IU/100 g
Gotowana/pieczona makrela	152 IU/100 g
Dorsz świeży	40 IU/100 g

Zawartość witaminy D w wybranych produktach spożywczych (źródło: Tabele wartości odżywczych wybranych produktów i potraw IŻŻ).

Niedostateczna synteza skórna

Wystarczająca synteza skórna witaminy D na terytorium Polski zachodzi w okresie od kwietnia do września, jeżeli na ekspozycję wystawione jest minimum 18% powierzchni ciała przez 15 minut  dziennie bez jednoczesnego stosowania kremów ochronnych do opalania. Przyczyną niedostatecznej podaży witaminy D przez skórę jest stosowanie kremem z filtrem do opalania, miejscem zamieszkania, zawartości melaniny w skórze, a także długotrwałym przebywaniem w budynkach oraz z wiekiem, kiedy to dochodzi do spadku zawartości 7-dehydrocholesterolu  w skórze.

Leki i choroby

Spośród chorób na zawartość witaminy D w organizmie ma wpływ: celiakia, alergie pokarmowe, choroba Leśniowskiego-Crohna oraz w chorobach nerek i wątroby, ponieważ są one strategicznymi narządami, biorącymi udział w prawidłowym metabolizmie witaminy D w ustroju.

Z kolei lekami, które mogą powodować deficyt tej witaminy D w organizmie są między innymi: ryfampicyna, izoniazyd czy leki przeciwpadaczkowe.

Nieprawidłowa praca nerek oraz wątroby

Przyczyną nieprawidłowego stężenia witaminy D w surowicy krwi jest upośledzona funkcja nerek. Ich nieprawidłowa praca może skutkować upośledzeniem procesu hydroksylacji tej witaminy, uniemożliwiając przez to powstawanie aktywnych metabolitów.

Także nieprawidłowa praca wątroby powoduje nieprawidłową zawartość  witaminy D w organizmie, ponieważ w tym narządzie dochodzi do przemiany metabolicznej biologicznie aktywnej witaminy D w 25-hydroksykalcyferol.

Jakie są skutki niedoboru witaminy D?

• U dzieci osteomalacja, a u dorosłych osteoporoza;
• Hipokalcemia, powodująca nadmierną pobudliwość nerwowo-mięśniową, a także zwapnienia tkanek miękkich;
• Występuje zwiększona predyspozycja do występowania nowotworów, cukrzycy typu 1, reumatoidalnego zapalenia stawów czy schizofrenii u osób mieszkających na terenach o małej ekspozycji na promienie słoneczne;
• Może stać się predyspozycją do zwiększonej zapadalności na choroby wirusowe górnych dróg oddechowych