„Psychodietetyka dla każdego” to książka wydana nakładem Wydawnictwa Lekarskiego PZWL, która oferuje praktyczne spojrzenie na związek między odżywianiem a emocjami. Autorkami tej pozycji są dr Joanna Jurek mgr inż. Kinga Wittenbeck, propagatorki wiedzy żywieniowej i entuzjastki pracy z ludźmi.
O książce
| Tytuł: Psychodietetyka dla każdego |
| Autorzy: Joanna Michalina Jurek, Kinga Wittenbeck |
| Wydawnictwo: PZWL Wydawnictwo Lekarskie |
| Rok wydania: 2024 |
| Ilość stron: 300 |
Niniejsza książka zawiera nie tylko teoretyczne podstawy, ale także cenne narzędzia, takie jak infografiki, tabele i drzewa decyzyjne, które ułatwiają czytelnikom zrozumienie i zastosowanie zawartych w niej wskazówek.
Wielowątkowość tej pozycji stanowi jej niewątpliwy atut. Umożliwia ona poszerzenie horyzontów w wielu aspektach związanych z psychodietetyką. Jednym z najbardziej interesujących wątków tej książki jest sposób, w jaki łączy ona analizę typów osobowości z preferencjami dietetycznymi. Sugeruje, że to, co lubimy jeść, może wiele powiedzieć o nas samych. Autorki przedstawiają również praktyczne porady dotyczące planowania posiłków, zarządzania stresem, a także radzenia sobie z jedzeniem emocjonalnym.
Co więcej, książka zgłębia znaczenie pewnych produktów spożywczych i zawartych w nich substancji czynnych oraz odżywczych i ich wpływu na nasze samopoczucie. Autorki poruszyły także problemem podjadania i zachcianek, oferując skuteczne strategie ich pokonywania. Ciekawym dodatkiem są przepisy na dania comfort food, które, spożywane z umiarem, mogą poprawić nastrój bez negatywnego wpływu na masę ciała.
Ostatni rozdział to skarbnica praktycznych porad dotyczących zmiany nawyków żywieniowych, które mogą przynieść korzyści zarówno dla zdrowia fizycznego, jak i emocjonalnego. Autorki proponują ćwiczenia motywacyjne i zadania domowe przydatne w dążeniu do zmiany nawyków odżywiania się. Ci, którym nieco powinie się noga w dążeniu do prawidłowej diety znajdą tu plan naprawczy, by nie wrócić do starych, niezdrowych nawyków. W opracowaniu znalazł się szeroki przegląd wartościowych produktów spożywczych z uwypukleniem ich gęstości odżywczej, który pomaga w świadomym wyborze składników do przygotowania prozdrowotnych posiłków.
„Psychodietetyka dla każdego” to kompleksowy przewodnik, który inspiruje do świadomego podejścia do jedzenia i pokazuje, jak nasze nawyki żywieniowe wpływają na samopoczucie i zdrowie. To lektura obowiązkowa dla każdego, kto chce zrozumieć i poprawić swój sposób żywienia.
O autorkach
Kinga Wittenbeck – dietetyczka, psychodietetyczka, w swojej codziennej praktyce pomaga osobom zmagającym się z kompulsywnym objadaniem i emocjonalnym jedzeniem. Ukończyła studia na Wydziale Technologii Żywności i Żywienia Człowieka we Wrocławiu, a następnie kontynuowała naukę na Wydziale Dietetyki w Krakowie. Jest też absolwentką Psychodietetyki na gdańskiej WSB, ale – jak sama mówi – jej edukacja nigdy się nie kończy, ponieważ chętnie bierze udział w kursach i szkoleniach poszerzających i uzupełniających jej wiedzę.
Joanna Michalina Jurek – naukowczyni, doktor w dziedzinie nauk biomedycznych ze specjalizacją w immunologii i żywieniu człowieka, zdobyty w Ulster University w Irlandii Północnej. Po zakończeniu studiów i obronie doktoratu w styczniu 2022, Joanna pracowała jako naukowiec w instytucie badawczym APC Microbiome w Cork (Irlandia), gdzie uczestniczyła w międzynarodowym projekcie. Autorka jest także edukatorką, mówczynią TEDx i autorką wielu publikacji naukowych, rekomendacji oraz artykułów popularnonaukowych.
Wywiad z autorkami książki
Mamy niezwykłą przyjemność zaprosić Was do przeczytania inspirującego wywiadu z autorkami książki, „Psychodietetyka dla każdego”. Ta wyjątkowa publikacja rzuca nowe światło na zagadnienia związane ze zrozumieniem związku między odżywianiem a emocjami. Będziecie mieli okazję poznać bezpośrednio od twórczyń, czym kierowały się podczas pisania tej książki.
W tym szczególnym wywiadzie, autorki dzielą się swoimi przemyśleniami na temat znaczenia diety w kontekście psychologicznym, a także opowiadają o swoich osobistych doświadczeniach i badaniach, które przyczyniły się do powstania książki. Dowiecie się, jak połączyły swoją pasję do zdrowego żywienia z głębokim zrozumieniem ludzkiej psychiki, aby stworzyć przewodnik, który nie tylko edukuje, ale też inspiruje do zmiany.
Do zobaczenia w świecie „Psychodietetyki dla każdego”!
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Dziękuję, że przyjęły Panie zaproszenie do wywiadu. Postaramy się wspólnie przedstawić czytelnikom założenia napisanej przez was książki „Psychodietetyka dla każdego, czyli o zdrowej relacji z jedzeniem”. Przygotowałam kilka pytań, które przybliżą zagadnienia poruszane w książce. Zacznijmy od tego, że psychodietetyka to jeszcze bardzo młoda dziedzina, dlatego na wstępie czy możesz opowiedzieć, czym jest psychodietetyka i dlaczego zdecydowałaś się napisać książkę na ten temat?
KINGA WITTENBECK, współautorka książki: Psychodietetyka to interdyscyplinarne podejście do zdrowia psychicznego i fizycznego, które łączy w sobie psychologię i dietetykę. Jest to dziedzina, która bada związek między naszymi nawykami żywieniowymi a emocjami i psychologicznymi stanami. Dziedzina ta rozumie, że sposób, w jaki odżywiamy się, może być ściśle powiązany ze stanem emocjonalnym, a emocje mogą wpływać na nawyki żywieniowe.
W praktyce psychodietetyka może obejmować pomoc osobom z zaburzeniami odżywiania takimi jak anoreksja, bulimia oraz kompulsywne objadanie się. Poprzez terapię skoncentrowaną na zmianie nawyków żywieniowych i pracy nad problemami emocjonalnymi pomaga zarazem osobom z nadwagą lub otyłością. Dzieje się to poprzez identyfikację emocji i nawyków żywieniowych, które przyczyniają się do nadmiernego spożycia pokarmu. Ważną rolę odgrywa tutaj również umiejętne wprowadzenie zdrowszych strategii żywieniowych i strategii radzenia sobie ze stresem.
Napisałyśmy tę książkę, ponieważ zajadanie emocji, szczególnie stresu, który w tych czasach znacznie wzrósł, jest powszechnym problemem. Widzimy również trudności w rozpoznawaniu połączenia między emocjami a jedzeniem. Jeśli to połączenie nie jest zauważone, bardzo łatwo wpaść w zamknięte koło zajadania trudnych emocji. Czujemy się źle, ponieważ przykładowo szef zdenerwował nas w pracy, wracamy do domu i zajadamy ten stres. Wzrasta poczucie winy i frustracja naszym zachowaniem, a te emocje sprawiają, że musimy zmierzyć się z dyskomfortem, który następnie zajadamy i tak koło się zamyka.
Książka w naszym zamyśle miała być praktycznym poradnikiem dla osób, które chcą sobie z takim problemem poradzić.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jakie osobiste doświadczenia przyczyniły się do Twojego zainteresowania połączeniem psychologii z dietetyką?
KINGA WITTENBECK: Sama bardzo długo zmagałam się z zaburzeniami odżywiania. Nigdy nie byłam zdiagnozowana, natomiast z perspektywy czasu widzę, że było to kompulsywne objadanie się, które zabrało mi wiele lat mojego życia. Życie to poświęcone było liczeniu kalorii, obsesyjnemu podejściu do wybierania produktów i potraw. Na zmianę były to okresy bardzo ścisłego podejścia do diety i aktywności fizycznej oraz okresy totalnego odpuszczenia i nieprzejmowania się tym, co trafiło na mój talerz. To mocno wpływało na moje samopoczucie, samoakceptację i jakość mojego życia. Wtedy wierzyłam, że tak po prostu musi być, że taka jest moja uroda. Wierzyłam i widziałam, że inni mają inaczej, natomiast ja jestem skazana na to, co mi się przytrafiło. Warto podkreślić, że w tamtym czasie w ogóle nie słyszało się o psychodietetyce czy kompulsywnym objadaniu. Takie określenia nie były łatwo dostępne, nikt o tym nie mówił, a nazwanie problemów stanowi tutaj kluczowe działanie. Zaczęłam studiować nauki związane z żywieniem, bo intuicyjnie czułam, że musi się tam kryć jakaś odpowiedź, ale niestety nie odkryłam jej, ucząc się wyłącznie o jedzeniu. Kiedy pierwszy raz usłyszałam o psychodietetyce, zrozumiałam, że istnieje remedium na mój problem i połączenie emocji do tego, czego dowiedziałam się już o samym jedzeniu, było czynnikiem wypełniającym lukę.
Postanowiłam pomóc nie tylko sobie, ale też innym osobom, które borykają się z takimi trudnościami i które też wierzą, że są na to skazane.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jaka jest główna myśl Twojej książki i dlaczego jest ona ważna dla czytelników?
KINGA WITTENBECK: Główną myślą tej książki było zebranie praktycznych sposobów na radzenie sobie z zajadaniem emocji oraz problemem ciągłego odchudzania się, mimo naprawdę szczerych prób osiągnięcia trwałej redukcji masy ciała. Książka będzie także pomocna dla osób borykających się z kompulsywnym objadaniem się, ponieważ razem z Asią zamieściłyśmy w niej nie tylko potrzebną teorię, ale także wiele praktycznych wskazówek i narzędzi.
Bardzo zależało mi, aby książka dokładnie tłumaczyła związek pomiędzy emocjami a jedzeniem, oraz to, w jaki sposób nasze nawyki żywieniowe wpływają na emocje i myśli, które mamy.
Jest to istotne, ponieważ zauważając to połączenie, możemy działać dwutorowo — zmieniać nawyki żywieniowe, ale także pracować nad emocjami. Nie tylko wpływając na ich zmianę, ale także ucząc się zarządzania nimi, co pozwoli nam wypracować trwałe nawyki żywieniowe. Te nie tylko pomogą nam osiągnąć wymarzoną wagę, ale również będą wspierać samoakceptację i poprawią jakość życia.
Nie możemy uciec od jedzenia, jesteśmy nim otoczeni, potrzebujemy go do przeżycia, dlatego kluczową kwestią jest podejmowanie właściwych wyborów, ale także podejmowanie ich ze spokojem i rozwagą.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jakie największe wyzwania psychologiczne rozpoznajesz w procesie zmiany nawyków żywieniowych i jak Twoja książka pomaga je przezwyciężyć?
KINGA WITTENBECK: Z doświadczenia wiem, że jedną z największych trudności w trwałej zmianie nawyków żywieniowych są głębokie przekonania, z których wywodzą się automatyczne sabotujące myśli, które pojawiają się zaraz przed zjedzeniem czegoś, na co tak naprawdę nie mamy ochoty. To myśli typu „Należy mi się”, „Inni też to jedzą”, „Dlaczego mi nigdy nie wolno”. Kolejną kwestią jest motywacja, często zakorzeniona w innych, a nie w samym zainteresowanym. Często szukamy motywacji, która jest maską dla głębszych potrzeb, takich jak walidacja i akceptacja przez innych. Chcemy zmieniać swoje ciało, aby być zaakceptowanym przez innych i uniknąć odrzucenia lub wykluczenia, ale tego rodzaju motywacja może być nietrwała. Aby trwale zmienić nawyki żywieniowe, część motywacji musi pochodzić od wewnątrz. To my musimy zrozumieć, dlaczego i po co chcemy włożyć wysiłek, ponieważ w procesie zmiany będziemy musieli zmierzyć się z dyskomfortem wprowadzania zmian.
Kolejną trudnością jest wykształcenie w sobie nawyku zajadania trudnych emocji, które wzmacniamy w każdej sytuacji, kiedy stres czy smutek próbujemy znieść jedzeniem. Nasz mózg poszukuje przyjemności i dba o to, by ją uzyskać, gdy ciało sygnalizuje trudne emocje. Nasza książka pomaga zrozumieć to połączenie między jedzeniem a emocjami oraz naszymi myślami.
Mamy gorącą nadzieję, że dzięki temu, oraz dzięki praktycznym wskazówkom, narzędziom i przepisom, czytelnikowi będzie łatwiej wprowadzić te zmiany w życie, a praca nad ekspresją emocji w bardziej adaptacyjny sposób niż poprzez jedzenie stanie się bardziej dostępna.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Czy możesz podzielić się historią z książki, która szczególnie mocno ilustruje wpływ psychodietetyki na życie ludzi?
KINGA WITTENBECK: W książce przytoczyłam przykład z własnego życia, aby pokazać czytelnikom, że wszyscy zmagamy się z podobnymi problemami. Przyjeżdżając do Nowego Jorku, bardzo chciałam wrócić na „dobre tory” i zdrowo się odżywiać, ale zmiany wokół mnie były tak intensywne, że było to trudne do osiągnięcia i ucierpiało na tym moje odżywianie.
Ucierpienie odżywania miało również wpływ na moje myśli oraz emocje, co ciągle podkreślamy w książce. Opowiadając tę historię, próbowałam pokazać czytelnikom jedną z sentencji, która ciągle nam towarzyszy, a mianowicie, że „jeśli chcesz, to możesz”. Co do zasady nie przeczę temu, że jeżeli naprawdę zależy nam na czymś, to każdy z nas ma większy potencjał, aby wprowadzić te zmiany w życie niż myśli. Jednak przed rozpoczęciem tak dużej zmiany, jaką jest praca nad nowymi nawykami żywieniowymi, należy rozważyć inne aspekty, takie jak zasoby psychoenergetyczne, czyli to, czy aktualnie mamy czas, energię oraz nakłady finansowe na wprowadzenie rzeczywistych zmian, o których marzymy. Taka analiza może zaoszczędzić nam frustracji i skutecznie uchronić przed poczuciem braku możliwości działania, które może pojawić się, gdy próbujemy forsować duże zmiany w życiu, nie mając na nie wystarczających zasobów i przestrzeni.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jakie badania naukowe lub teorie psychologiczne stanowią fundament zaleceń zawartych w książce?
KINGA WITTENBECK: W książce opieramy się na fundamentach terapii poznawczo-behawioralnej, która została naukowo potwierdzona jako najskuteczniejsza forma terapii w przypadku zaburzeń odżywiania i zaburzonej relacji z jedzeniem.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jakie konkretne, praktyczne porady podajesz czytelnikom, którzy chcą poprawić swoje nawyki żywieniowe i stosunek do jedzenia?
KINGA WITTENBECK: W książce czytelnik znajdzie ryciny, które pomogą mu zrozumieć, co zrobić w trudnej sytuacji, na przykład, gdy ma ochotę sięgnąć po produkt, który bardzo mu smakuje, ale którego tak naprawdę nie chce zjeść. Pozna również sposoby na zaprzestanie bezmyślnego podjadania.
Dodatkowo zawarłyśmy rysunki przedstawiające emocjonalny cykl zmian, co pozwoli czytelnikowi odnaleźć się w danym etapie i zastosować odpowiednie metody umożliwiające przejście na kolejny etap. Pokazałyśmy, jak zmiana składa się z konkretnych stadiów gotowości, dzięki czemu czytelnik będzie wiedział, jak zmotywować się do skutecznego wprowadzania zmian w nawykach żywieniowych, unikając cofnięcia się do poprzednich zachowań.
W książce zawarłyśmy także narzędzia, które pomogą w lepszym rozumieniu sygnałów głodu i sytości, szczególnie gdy nasza relacja z jedzeniem jest zaburzona. Dodatkowo przedstawiliśmy przepisy wykorzystujące naukowo potwierdzone produkty, które mogą pomóc w radzeniu sobie z konkretnymi emocjami.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Czy w swojej książce obalasz jakieś powszechne mity dotyczące diety i psychologii? Możesz przytoczyć przykład?
JOANNA MICHALINA JUREK: Zadaniem naszej książki nie jest obalanie mitów. Zawarta w niej wiedza jest oparta o najnowsze badania naukowe dotyczące diety i emocji. Trudno mi wskazać tutaj mity, bo temat wydaje mi się dla wielu osób nie do końca poznany.
Przygotowując materiał do książki, chciałam zwrócić uwagę na fakt, że stan emocjonalny w znaczący sposób wpływa, a nawet determinuje, kompozycję naszego talerza, posiłku, co z kolei może dać nam krótkotrwałe efekty, zwłaszcza jeśli chodzi o zaspokojenie naszej chwilowej zachcianki (np. chęć na coś słodkiego — sięgam, bo batonika czekoladowego) lub potrzeby (np. niski poziom energii — sięgam po napój energetyczny lub kawę). Z drugiej strony, to, w jaki sposób się odżywiamy, ma znacznie większe znaczenie, jeśli chodzi o nasz stan zdrowia, samopoczucia w perspektywie długoterminowej. Na szczególną uwagę zasługują tutaj nasze nawyki żywieniowe oraz rytuały, np. zawsze po pracy — czyli pięć razy w tygodniu, w formie nagrody, zamawiam jedzenie na wynos. Niestety w perspektywie długoterminowej może to negatywnie odbić się na zdrowiu oraz samopoczuciu psychicznym.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: W jaki sposób Twoja książka będzie pomocna w zmianie sposobu, w jaki myślimy o jedzeniu i odżywianiu?
JOANNA MICHALINA JUREK: Myślę, że wiedza zawarta w naszej książce może pomóc osobom, którym zależy na zrozumieniu i poszerzeniu świadomości o tym, jak emocje mogą wpływać na sposób odżywiania. Ponadto uświadomi czytelnikowi, że pewne nawyki żywieniowe mogą determinować jego samopoczucie i stan zdrowia. Wraz z Kingą poświeciliśmy tym zagadnieniom dużo uwagi. Efektem naszej pracy jest wiedza praktyczna i teoretyczna. Moja praca skupiła się na analizie najnowszych dowodów naukowych, Kinga zaś wykorzystała doświadczenie z bezpośredniej oraz pracy z pacjentami w gabinecie lub prowadząc swój podcast. Mam szczerą nadzieję, że takie połączenie, przyczyni się do lepszego zrozumienia, że pewne przekonania/uczucia związane ze spożywaniem poszczególnych pokarmów pod wpływem silnych stanów emocjonalnych lub w niektórych okolicznościach (np. smutek, złość – comfort food) mogą być w pełni uzasadnione.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Co mogą zrobić dietetycy, aby lepiej prowadzić psychodietetykę w swojej praktyce?
JOANNA MICHALINA JUREK: W kontekście włączenia praktyk psychodietetycznych do gabinetu dietetyka skupiłabym się na wykorzystaniu potencjału składników odżywczych do modyfikacji samopoczucia, a także radzenia sobie z różnymi stanami emocjonalnymi w życiu codziennym. Uważam, że nurt nutri-psychiatrii (zastosowanie żywienia w leczeniu psychiatrycznym), ma duży potencjał w poprawie skuteczności leczenia objawów psychosomatycznych związanych z odczuwaniem emocji. Co więcej, działając holistycznie na organizm, można również pozytywnie wpływać na ogólne zdrowie, zwłaszcza jeśli chodzi o obniżenie ryzyka chorób o podłożu zapalnym (np. zespół metaboliczny, cukrzyca, choroby serca, zaburzenia żołądkowo-jelitowe).
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: W jaki sposób czytelnicy mogą wykorzystywać Twoją książkę jako narzędzie w dążeniu do zdrowszego stylu życia?
JOANNA MICHALINA JUREK: Nasza książka to oparty o najnowsze dowody naukowe poradnik, składający się zarówno z wiedzy teoretycznej, jak i części praktycznej, w skład której wchodzą: karty pracy, listy zakupów, przepisy i ćwiczenia refleksyjne. Zarówno moim, jak i Kingi, głównym celem było, by czytelnik mógł korzystać z różnych narzędzi, które wspomagałyby jego rozwój i budowały świadomości w rozpoznawaniu wpływu jego stanów emocjonalnych, odczuwanych emocji na wybory żywieniowe. Dlatego podczas pisania starałyśmy się zawrzeć w niej jak najwięcej różnych narzędzi, aby dostarczyć czytelnikowi możliwość pracy indywidualnej dostosowanej do jego potrzeb. Opierając się na naszych wskazówkach, ma on możliwość sprawdzenia, które mogą być mu przydatne. Przykładowo, Kinga zawarła w książce specjalnie przygotowane na jej potrzeby karty pracy i zadania domowe; podczas gdy ja opracowałam gotowe listy zakupów, przepisy kulinarne i schematy, jak przygotować codzienne posiłki, aby wzmacniały ogólne samopoczucie.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jak widzisz przyszłość psychodietetyki? Czy są jakieś nowe badania lub kierunki, które uważasz za obiecujące?
JOANNA MICHALINA JUREK: Myślę, że przyszłość psychodietetyki jest pełna niespodzianek. Chciałabym, aby ta dziedzina znalazła swoje uznanie w wielu specjalizacjach medycznych mających na celu poprawę zdrowia i była stosowana nie tylko w kontekście pogorszenia samopoczucia psychicznego, ale przede wszystkim w celu jego optymalizacji. Moim zdaniem, dziedziny takie jak zapobieganie wypaleniu czy poprawa wydajności w przypadku sportowców, może dać pożądane efekty w promocji opieki holistycznej.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jakie były Twoje największe odkrycia podczas pisania tej książki?
JOANNA MICHALINA JUREK: Z punktu widzenia naukowca, przyznam, że pisząc tę książkę, każdy wieczór był dla mnie nowym przełomem, jeśli chodzi o zdobywanie nowej wiedzy. Moim zdaniem, najważniejszym odkryciem, którego dokonałam, jest to, że uświadomiłam sobie, jak dużo jest czynników, zwłaszcza tych związanych z naszym środowiskiem (np. wystrój sklepu, reklama, kolory produktów i ich rozmieszczenie), które mogą przesądzać o naszych wyborach konsumenckich i żywieniowych; pośrednio wpływając na nasze zdrowie. Inne ciekawostki, jakie mnie zaskoczyły, to fakt, że dieta wysoko odżywcza nie musi być wysoce kaloryczna; a wartość odżywcza pokarmów nie zawsze musi być powiązana z ich kalorycznością. Dzięki tej wiedzy możemy „manipulować” spożywanymi pokarmami, aby osiągnąć zamierzone efekty. Porady w tej kwestii zawarłam w książce pod hasłem „diety sytości”, której to zasady opierają się na strategicznym manipulowaniu różnymi składnikami odżywczymi w ramach poszczególnych posiłków rozłożonych w ciągu dnia. Przykładowo, zaczynając dzień od posiłku, który jest tłuszczowo-białkowy, możemy uzyskać lepsze skupienie i wspierać funkcje umysłowe; z kolei kolacja, będąc posiłkiem, który zawiera większą ilość węglowodanów, może pomoc nam w regeneracji i ułatwić zasypianie.
dr Justyna Bylinowska, Dietetycy.org.pl: Jaką jedną rzecz chciałabyś, aby czytelnicy zabrali ze sobą po przeczytaniu Twojej książki?
JOANNA MICHALINA JUREK: Po przeczytaniu książki, dla mnie jako naukowca i autora, jest bardzo ważne, aby wiedza w niej zawarta, była wykorzystana w praktyce i miała ona przełożenie na nawykowe myślenie o odżywianiu, zwłaszcza w kwestii jedzenia emocjonalnego. Zadaniem tej książki jest ułatwienie zrozumienia własnych zachcianek emocjonalnych pod kątem jedzenia i zrozumienia, że jedzenie pod wpływem emocji w zależności od sytuacji nie jest ani złe, ani dobre. Wszystko zależy od sytuacji danej osoby. Dlatego nie ma gotowego przepisu na właściwą dietę, a wszystko zależy własnych zasobów i potrzeb, gdyż dieta nie powinna być tylko kojarzona ze smukłą wysportowaną sylwetką, ale przede wszystkim z optymalnym zdrowiem i pełnym witalności życiem.
#PatronatMedialny
