Czy edukacyjne kampanie żywieniowe prowadzone wśród dzieci w wieku szkolnym są skuteczne?
Wszechobecna nadwaga oraz otyłość są spowodowane nieprawidłową dietą oraz złymi nawykami żywieniowymi dzieci. Bardzo niepokojące jest wysokie spożycie cukrów przez dzieci. Zgodnie z zaleceniami WHO powinno ono wynosić poniżej 10% wartości energetycznej diety, a ostatnio nawet zastanawiano się na tym, żeby zmniejszyć je do 5%. Aktualne spożycie cukrów wśród mieszkańców Wielkiej Brytanii wynosi 14,4%, a w Stanach Zjednoczonych już 16%. Tak wysoka podaż cukrów skutkuje między innymi rozwojem próchnicy zębów. Dominującym źródłem cukrów w diecie dzieci są słodzone napoje. Ogromnym wyzwaniem jest zmniejszenie ich spożycia, zwłaszcza, że są one bardzo atrakcyjne dla dzieci. Do tej pory było prowadzonych kilka kampanii, które miały na celu zwiększenie świadomości na ten temat. Od stycznia 2009 roku do stycznia 2010 roku zostało przeprowadzone badanie w szkockich szkołach podstawowych wśród dzieci w wieku 10-12 lat.
W badaniu udział wzięło 425 dzieci, a włączono do niego 268 dzieci. Informacje o badaniu przekazano dzieciom i ich rodzicom lub opiekunom za pośrednictwem szkół. Na początku dzieci dostały kwestionariusze do wypełnienia w domu. Następnie przeprowadzono w dwóch grupach edukację żywieniową na temat zawartości cukrów w żywności i napojach. Jedna grupa miała prowadzone zajęcia z użyciem ilustracji, na których pokazywano zawartości cukrów (w łyżeczkach) w różnych produktach. Druga grupa miała zajęcia, na których szczególny nacisk był położony na wpływ cukru na zdrowie oraz omawiano, co to jest bilans energetyczny. Dzieciom z obu grup przekazano broszury do domów oraz dodatkowo w klasie przez cały okres badania (34 tygodnie) wisiały plakaty z najpopularniejszymi artykułami spożywczymi i zawartościami w nich cukrów. W ostatniej grupie, kontrolnej, nie były prowadzone żadne działania edukacyjne. Po skończonej interwencji wiedzę zbadano w 4.,10. i 34. tygodniu od przeprowadzonych warsztatów za pomocą kwestionariusza. Zawarte były w nim pytania o zalecenia dotyczące spożycia cukru, proszono o uszeregowaniu produktów pod względem zawartości cukru, określenie ilości cukrów w żywności i napojach (w łyżeczkach). W różnych tygodniach struktura kwestionariusza była taka sama, zmieniono jedynie produkty na inne, ale o podobnej zawartości cukru. Poza tym oceniano spożycie żywności na przeciągu ostatnich 2-3 miesięcy za pomocą kwestionariusza FFQ . Formularze były wypełniane przez rodziców z pomocą dzieci, aby mieć pewność, że uwzględnione zostało również to, co spożywały one poza domem. Zaledwie 93 dzieci ukończyło wszystkie 4 kwestionariusze wiedzy, a 79 zwróciło FFQ.
W pierwszej ankiecie nie było znaczących różnic wiedzy pomiędzy dziećmi niezależnie od wieku, płci czy masy ciała. Po 1 interwencji (2 ankieta, 4 tydzień) nastąpił znaczny wzrost wiedzy w grupach, które miały prowadzoną edukację żywieniową w porównaniu z grupą kontrolną. Nie stwierdzono istotnych statystycznie różnic w zdobytej wiedzy w zależności od płci. Niewielkie zmiany były widoczne w grupie interwencyjnej w dokładności zawartości cukru w napojach. Badanie udowodniło, że interwencja poprawiła poziom wiedzy dzieci na temat cukrów, natomiast nie zmniejszyła ich spożycia.
Warto popracować nad zmniejszeniem spożycia słodzonych napojów wśród dzieci w wieku szkolnym, ponieważ ogromna część cukrów pochodzi właśnie z nich. Trudniejszym zadaniem jest zachęcenie do zmiany w zwyczajów żywieniowych młodych konsumentów. Należy podkreślić słuszność prowadzenia kampanii edukacyjnych w tej dziedzinie.
Na podstawie badania:
Journal of Nutrition Education and Behavior, numer 47, wydanie 4, strony 367-373, lipiec-sierpień 2015
