Spożycie słodkich napojów (SSB, soki i ASB) a cukrzyca typu 2

Słodkie napoje charakteryzują się mniejszą sytością niż stała żywność dostarczająca taką samą ilość kilokalorii, a ich spożycie stymuluje apetyt, co może prowadzić do nadmierne spożycie energii z dietę, a w konsekwencji ryzyka występowania nadmiernej masy ciała i upośledzenia wrażliwości tkanek na insulinę w perspektywie długoterminowej.

Cukrzyca a słodkie napoje

Co ciekawe, według nowych badań Harvard TH Chan School of Public Health (USA) oraz Fudan University w Szanghaju (Chiny) osoby, które zwiększają swoje spożycie słodkich napojów (ang. SSB – sugar sweetened beverages) – niezależnie od tego, czy są to napoje, które zawierają dodatek cukru czy naturalnie występujący cukier – mogą być narażone na umiarkowanie wyższe ryzyko występowania cukrzycy typu 2. Picie większej ilości napojów słodzonych cukrem, takich jak napoje gazowane, a także 100% soków owocowych, wiązało się z większym ryzykiem cukrzycy typu 2. Badanie zostanie opublikowane w czasopiśmie „Diabetes Care”.

Analiza pokazała również, że picie większych ilości sztucznie słodzonych napojów (ang. ASB – artificially sweetened beverages) zamiast napojów słodkich (słodzonych lub naturalnie słodkich) nie wydaje się zmniejszać ryzyka występowania cukrzycy.

Co więcej, to ryzyko zmniejszyło się, gdy jedna dzienna porcja dowolnego rodzaju słodkiego napoju została zastąpiona wodą, kawą, herbatą lub niskotłuszczowe mleko. To pierwsze badanie, w którym analizowano, czy długoterminowe zmiany w konsumpcji SSB i ASB są powiązane z ryzykiem rozwoju cukrzycy typu 2.

Przebieg badania

W badaniu przeanalizowano dane z 22–26 lat od ponad 192 000 kobiet i mężczyzn biorących udział w trzech długoterminowych badaniach – Nurses’ Health Study (76 531 kobiet), Nurses’ Health Study II (81 597 kobiet) i Health Professionals’ Follow-up Study (934 224 mężczyzn). Naukowcy obliczyli zmiany spożycia słodkich napojów przez uczestników na przestrzeni czasu na podstawie ich odpowiedzi na kwestionariusze dotyczące częstotliwości spożycia żywności, wypełnianych co cztery lata.

Pozycje kwestionariuszy dotyczące SSB obejmowały gazowane i niegazowane napoje z cukrem (napój bezalkoholowy, poncz, lemoniada, napój owocowy lub słodzona mrożona herbata), w ilości jednej szklanki, butelki lub puszki (ok. 355 ml) jako standardowa porcja. Pytano o spożycie 100% soku owocowego – jabłkowego, pomarańczowego, grejpfrutowego i innych, a porcję uznano jako 1 małą szklankę (ok. 120-177 ml). 

Do bieżącej analizy codziennie spożycie SSB i soków owocowych było przeliczone na porcje ok. 240 ml i zsumowane w celu uzyskania całkowitego dziennego spożycia napojów słodkich. W kwestionariuszu ASB obejmowały napoje niskokaloryczne z kofeiną lub bez niej, a za standardową porcję uznano 1 szklankę, butelkę lub puszkę (ok. 355 ml). Przeliczono również dzienne spożycie ASB jako ok. 240 ml do analizy. Spożycie wody, kawy, herbaty, mleka o obniżonej zawartości tłuszczu  (0–2% tłuszczu mlecznego) i mleka pełnotłustego, a standardowa porcja to ok. 240 ml.  Ilość cukru i mleka dodawanego do kawy i herbaty nie zostały uwzględnione. Na podstawie spożycia słodkich napojów uczestników przydzielono do poszczególnych grup.

Rezultaty

Po uwzględnieniu zmiennych, takich jak wskaźnik masy ciała, palenie tytoniu, historia występowania cukrzycy i hipercholesterolemii w rodzinie, stopień aktywności fizycznej, inne zmiany diety i nawyki związane ze stylem życia, a także czynników ryzyka występowania cukrzycy, naukowcy odkryli, że zwiększenie całkowitego spożycia słodkich napojów – w tym zarówno SSB, jak i 100% soku owocowego – o ponad ok. 120 g (połowa przyjętej porcji) dziennie w ciągu czteroletniego okresu było związane z 16% wyższym ryzykiem występowania cukrzycy w kolejnych czterech latach.

Zwiększenie spożycia ASB o więcej niż ok. 120 g (połowa przyjętej porcji) dziennie przez cztery lata wiązało się z 18% wyższym ryzykiem rozwoju cukrzycy, ale autorzy stwierdzili, że ustalenia dotyczące ASB należy interpretować z pewną dozą ostrożności ze względu na możliwość odwrotnego związku przyczynowego (osoby już obarczone wysokim ryzykiem wystąpienia cukrzycy mogą przejść ze spożywania napojów słodkich na tzw. napoje dietetyczne) i uprzedzeń w zakresie nadzoru (osoby z wysokim ryzykiem są częściej badane pod kątem występowania cukrzycy, a tym samym szybciej diagnozowane). Badanie wykazało również, że zastąpienie jednej porcji słodkiego napoju wodą, kawą lub herbatą czy niskotłuszczowym mlekiem wiąże się z o 2-10% niższym ryzykiem występowania cukrzycy.

Podsumowanie

Nowe badanie sugeruje, że nawet 100% naturalne soki owocowe mogą zwiększać ryzyko występowania cukrzycy. Autorzy sugerują też, aby ich ilość była limitowana w zwyczajowej diecie.  

Badania wykazały, że picie napojów gazowanych z dodatkiem cukru może zwiększyć ryzyko zachorowania na cukrzycę typu 2 poprzez wpływ na subtelne mechanizmy metaboliczne. Dowody dotyczące ABS i jej wpływu na ryzyko cukrzycy są niejednoznaczne.  Badania wymagają kontynuacji.

Źródło: Jean-Philippe Drouin-Chartier, Yan Zheng, Yanping Li, Vasanti Malik, An Pan, Shilpa N. Bhupathiraju, Deirdre K. Tobias, JoAnn E. Manson, Walter C. Willett, Frank B. Hu. Changes in Consumption of Sugary Beverages and Artificially Sweetened Beverages and Subsequent Risk of Type 2 Diabetes: Results From Three Large Prospective U.S. Cohorts of Women and Men. Diabetes Care, 2