Sosna zwyczajna to jedno z najczęściej występujących drzew w polskich lasach i parkach. To właśnie ze względu na jej popularność od wieków wykorzystywano ją do produkcji syropów, olejków i innych medycznych wyrobów. W książkach z dziedziny medycyny ludowej znajdziemy przepisy z jej użyciem pod rozdziałem m.in. chorób dróg oddechowych.
Czy wiesz, że…
- Wiosenne pąki i pędy sosnowe (Gemmae Pini, Turiones Pini), wykorzystywane są głównie do przyrządzania naparów i syropu. Wykazują one działanie moczopędne, wykrztuśne i napotne.
- Pąki i pędy sosnowe zawierają olejek eteryczny (ok. 0,4%), kwasy diterpenowe, pochodne kwasu juniperowego i sabinowego, witaminę C oraz związki gorzkie [1].
- Przeprowadzono analizę na syropach m.in. z pędów sosny, świerku, krwawnika pospolitego, wrzosu, wierzbownicy czy bzu. Syrop z pędów sosny odznaczył się najwyższą zawartością kwasu szczawiowego i winowego oraz witaminy C w zestawieniu z innymi ziołami [6].
- Syrop, przygotowywany z młodych pędów lub kwiatostanów sosny, może być stosowany jako przekąska dla dzieci [5].
O sośnie słów kilka…
Sosna zwyczajna (Pinus sylvestris L.) to drzewo o niewielkich wymaganiach glebowych i klimatycznych. Rośnie głównie w Europie, Ameryce Północnej i Azji. Drzewo osiąga do 40 metrów. W dolnych partiach kora ma kolor szaro-brunatny, zaś w górnych- żółto-czerwony. Jest to roślina iglasta, z szaro-zielonymi szpilkami. Owocami są brązowe, stożkowate szyszki, a kwiaty mają kolor żółty [1].
Wykorzystanie sosny zwyczajnej
Wiosenne pąki i pędy sosnowe, ze względu na swoje właściwości, wykorzystywane są w medycynie naturalnej. Stosuje się z nich syropy i napary o działaniu moczopędnym, napotnym, wykrztuśnym.
W sklepach i aptekach znajdziemy też przeróżne olejki sosnowe, które mają działanie antyseptyczne, rozkurczające, przeciwzapalne i moczopędne. Stosowane zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie, mogą okazać się skuteczne w schorzeniach górnych i dolnych dróg oddechowych. Zewnętrznie stosowane są najczęściej jako środek powodujący przekrwienie skóry, co pomaga w lepszym krążeniu obwodowym krwi. Wewnętrznie zaś najczęściej stosowane są w inhalacjach [1].
Przepis na świeży syrop z pędów sosny
Składniki:
- młode pędy sosnowe- kilka garści
- cukier- 2 szklanki (opcjonalnie miód)
- duży słoik
- butelki do zlania soku
Wykonanie:
Pędy sosny należy zebrać w maju lub na początku czerwca. Świeże pędy umyć, ułożyć warstwami w słoiku i posypać obficie cukrem (lub miodem). Zostawić na około 2 tygodnie w temperaturze pokojowej. Gdy wypuszczą sok, całość należy wymieszać i pozostawić na tydzień. Sok zlać do butelek, a pędy wyrzucić. Gotowy sok najlepiej przechowywać w lodówce, by jak najdłużej zachował swoje właściwości.
Stosowanie:
Dorośli i dzieci mogą przyjmować kilka razy dziennie po łyżeczce syropu w nieżytach gardła, kaszlu czy trudnym odkrztuszaniu.
Ciekawostka
- Wyciągi z sosny znajdziesz w aptece pod nazwami znanych preparatów medycznych. Składniki sosnowe są zawarte m.in. w: Dexa Pini, Sirupus Pini Compositum, Inhalol (krople do inhalacji), Pertussin (syrop, tabletki i balsam), Pulmonil (maść rozgrzewająca), Rhin bac Fresh (sztyft do nosa) [1].
- Już w XIV wieku polscy zielarze zalecali chorym na płuca przebywanie w lasach sosnowych i głębokie oddychanie powietrzem, a żywica sosnowa służyła jako opatrunek na skaleczenia! [3].
- W okresie głodu na Kurpiach (do przełomu XIX i XX wieku), suszono i proszkowano igły sosnowe. Były stosowane wraz z mąką żytnią, jęczmienną i grochową do produkcji chleba [5].
- Sosnę w celach leczniczych wykorzystywano już w starożytności. W Egipcie i Arabii była remedium na zapalenia dróg oddechowych i bóle mięśni.
- W Szwajcarii nawet teraz można kupić specjalne materace z wkładami z igieł sosnowych. Mają one za zadanie łagodzić objawy reumatyzmu 7].
- Olejek z sosny stosowany jest do kąpieli w celu złagodzenia bólu reumatycznego i nerwobóli [7].
Podsumowanie
Niestety wszystkie informacje, które możemy napotkać w Internecie, są zaczerpnięte z medycyny ludowej. Nie znajdziemy zbyt wielu badań ani publikacji naukowych poświęconych wpływowi syropu z pędów sosny na zdrowie. Może jednak warto wykonać taki syrop i samemu przekonać się co do wiarygodności tego surowca?
Bibliografia:
- Kędzia, A., Ziółkowska-Klinkosz, M., Kędzia, A. W., Wojtaszek-Słomińska, A., Kusiak, A., Kochańska, B., 2012. Aktywność przeciwgrzybicza olejku sosnowego (Oleum Pini sylveris). Postępy Fitoterapii 4/2012, s. 211-215.
- Karting, T., Still, F., Reinthaler, F., 1991. Antimicrobal activity of the essential oil of young pine shoots. Journal of Ethnopharmacology, Volume 35, Issue 2, Pages 155-157.
- Harmata, K., Madeja, J., Zemanek, A., Zemanek, B., 2011. Wybrane rodzime drzewa i krzewy w polskiej botanicznej literaturze, zwyczajach i sztuce (jałowiec, wierzba, brzoza, topola, osika, sosna, dąb, lipa, świerk, jodła). Wszechświat, t.112, nr 10-12/2011.
- Leki z lasu. Leki z natury. Porady na zdrowie, str. 17
- Łuczaj, Ł., 2011. Dziko rosnące rośliny jadalne użytkowane w Polsce od połowy XIX w. do czasów współczesnych. Etnobiologia Polska, Vol. 1-2011: 57-125.
- Cinkmanis, I., Augspole, I., Vucane, S., Dimins, F., 2019. Analysis of organic acids in herbal and fruits syrups by liquid chromatography. FoodBalt 2019. doi: 10.22616/FoodBalt.2019.049.
- Kędzia, A., Kędzia, A. W., 2009. Działanie in vitro olejku sosnowego wobec bakterii beztlenowych wyizolowanych z jamy ustnej i dróg oddechowych. Postępy Fitoterapii 1/2009, s. 19-23.
