Jedną z głównych przyczyn zgonów w Polsce stanowią nowotwory złośliwe. W 2017 roku, według Krajowego Rejestru Nowotworów, odnotowano 165 tys. zachorowań, z czego 99,6 tys. osób zmarło. Liczba zgonów wśród mężczyzn zmniejszyła się o prawie 700 w porównaniu do roku poprzedniego, jednak wśród kobiet wzrosła o 370.
W naszym kraju niemal 1,08 mln osób zmaga się z chorobą nowotworową. Z raportu „Health at a Glance 2019” przygotowanego przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, wynika, że w Polsce występuje jeden z najwyższych wskaźników umieralności na nowotwory złośliwe. Poprzez styl życia oraz dietę możemy wpływać na zachorowalność czy przebieg choroby. Tarczyca bajkalska jest jedną z roślin, która wykazuje wiele właściwości prozdrowotnych, w tym przeciwnowotworowych.
Czym jest tarczyca bajkalska?
Tarczyca bajkalska (Scutellaria baicalensis Georgi) jest rośliną stanowiącą jeden z ponad 300 gatunków należących do rodziny Scutellaria. Charakteryzuje się fioletowymi kwiatami oraz grubym żółto-szarym korzeniem. Występuje na terenie Chin, Korei, Japonii oraz nad jeziorem Bajkał. Korzeń tarczycy wykorzystywany jest od 2000 lat w medycynie chińskiej, a także japońskiej jako lek przeciwgorączkowy, podczas leczenia zapalenia mięśnia sercowego czy reumatyzmu. Ma działanie uspokajające oraz wzmacniające. Ponadto wykorzystywana jest w chorobach przyzębia, astmie, alergii, wspomagająco w terapiach chorób neurodegeneracyjnych oraz w profilaktyce miażdżycy.
Właściwości prozdrowotne
Tarczyca jest źródłem wielu flawonów (m.in. wogonozydu, wogoniny, bajkaleiny czy bajkaliny), dzięki czemu wykazuje działanie przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, przeciwzapalne, cytostatyczne.
Choroby nowotworowe często spowodowane są utrzymującym się przez dłuższy czas stanem zapalnym w organizmie, co związane jest ze zwiększoną ilością cytokin prozapalnych. Tarczyca, hamując ich stężenie, działa antynowotworowo. Ekstrakty z tarczycy bajkalskiej zwiększają odporność na nowotwory.
Wogonina, dzięki silnym właściwościom antyoksydacyjnym i przeciwzapalnym, doprowadza do apoptozy komórek rakowych, a także wspomaga wydzielanie nadtlenku wodoru obecnego w komórkach raka. Z kolei bajkalina hamuje powstawanie tkanki nowotworowej.
Wogonozyd i wogonina działają cytotoksycznie na komórki białaczki szpikowej. Flawonoidy obecne w tarczycy wykazują silne działanie antyoksydacyjne. Ulegają reakcjom z wolnymi rodnikami oraz wspomagają usuwanie metali ciężkich. Wpływają na regulację ciśnienia krwi, hamują zwapnienie tętnic, proces agregacji płytek krwi oraz procesy zapalne w tkance nerwowej i naczyniach krwionośnych. Dodatkowo pochłaniają promieniowania UVA i UVB uznane przez WHO jako czynnik rakotwórczy, dlatego tarczyca bajkalska może być również naturalnym składnikiem kremów przeciwsłonecznych.
Tarczyca bajkalska w badaniach in vitro wykazała zahamowanie wzrostu:
- raka płaskonabłonkowego
- raka gruczołu krokowego
- raka wątroby
- raka okrężnicy
- szpiczaka
- raka sutka
- białaczki szpikowej HL-60
Badania na szczurach genetycznie uwarunkowanych nowotworem złośliwym wykazały, że ekstrakt zawierający wogoninę, prowadzi do zahamowania wzrostu komórek glejaka mózgu. Wogonina wykazuje wybiórczą toksyczność wobec komórek raka, jednocześnie w stosunku do zdrowych komórek odznacza się brakiem cytotoksyczności. Powoduje jedynie apoptozę komórek zmienionych nowotworowo.
Stosowanie
Najczęściej stosowaną formą jest korzeń tarczycy w formie suszu. 5 g należy zalać wrzącą wodą (250 ml) i parzyć przez 5 min. Po takim przygotowaniu napar jest gotowy do spożycia. Można również przyrządzić odwar z ziela. W tym celu 30 g tarczycy zalać 500 ml wody. Po doprowadzeniu do wrzenia gotować przez 15 min. Pić w ilości dwóch filiżanek dziennie. Przed zalaniem surowców wodą, należy zwilżyć je alkoholem w celu zwiększenia ilości składników aktywnych. Tak przyrządzonych preparatów nie powinny spożywać kobiety w ciąży, bądź karmiące piersią. Ostrożność powinny zachować również osoby zmagające się z hipoglikemią, zaburzeniami autoimmunologicznymi czy krzepliwości krwi.
Podsumowanie
Dieta ma znaczenie głównie w profilaktyce i początkowej fazie rozwoju nowotworów. Rośliny bogate w flawony wykazują istotną rolę w terapii. Tarczyca bajkalska, ze względu na liczne właściwości prozdrowotne, może być stosowana jako uzupełnienie leczenia. Jednakże zioła nie mogą być wykorzystywane jako zamienniki leków.
Piśmiennictwo:
- Chmura B., Krauze-Baranowska M., Wilczańska-Barska A., 2012., ,,Dotychczasowy stan badań nad aktywnością farmakologiczną flawonów z rodzaju Scutellaria.’’, Borgis.
- Długosz A., Sawicka E., Średnicka D., 2008., ,,Scutellaria baicalensis Inhibits Lipid Peroxidation Caused by Chromium in Human Erythrocytes.’’, Adv Clin Exp Med, 17, 5, 539–544.
- Zhao Q., Chen X., Martin C., 2016., ,,Scutellaria baicalensis, the golden herb from the garden of Chinese medicinal plants.’’, Sci. Bull., 125-134.
- http://www.czytelniamedyczna.pl/4031,dotychczasowy-stan-bada-nad-aktywnoci-farmakologiczn-flawonlw-z-rodzaju-scutella.html
- http://www.czytelniamedyczna.pl/3819,wlasciwosci-przeciwzapalne-i-przeciwnowotworowe-scutellaria-baicalensis-georgi.html
- https://neuroexpert.org/wiki/tarczyca-bajkalska-scutellaria-baicalensis/
- https://pulsmedycyny.pl/jaka-jest-zachorowalnosc-i-umieralnosc-na-nowotwory-w-polsce-97933
- Ciuba A., Czaderny K., Didkowska J., Olasek P., Wojciechowska U., 2019., ,,Nowotwory złośliwe w Polsce w 2017 roku.”, Centrum Onkologii- Instytut im. Marii Skłodowskiej-Curie, Krajowy Rejestr Nowotworów.
- Kryczyk A., Muszyńska B., Opoko W., Piotrowska J., 2018., ,,Surowce i substancje pochodzenia naturalnego stosowane w fotoprotekcji.”, Pol J Cosmetol, 21(1), 25-32.
- Błecha K., ,,Potencjał przeciwnowotworowy wybranych substancji roślinnych.”, Centrum Ziołolecznictwa Ojca Grzegorza Sroki.
