Migrena jest dosyć częstym zaburzeniem neurologicznym, które dotykać może nawet co piątą dorosłą osobę. Jej przyczyny są złożone i do dziś nie do końca poznane. Z tego względu, trudno jest zastosować odpowiednie leczenie. Terapia migren najczęściej opiera się na zwalczaniu objawów. Niemniej jednak naukowcy od wielu lat starają się lepiej zrozumieć ich patogenezę. Jedną z hipotez jest zależność między poziomem sodu i potasu we krwi a występowaniem i nasileniem migren.
Wstęp
Do niedawna uważano, że przyczyną migren są wyłącznie zaburzenia funkcjonowania naczyń krwionośnych. Obecnie jednak wiadomo, że ich patogeneza jest dużo bardziej skomplikowana. W grę wchodzą bowiem także nieprawidłowości w funkcjonowaniu zarówno ośrodkowego, jak i obwodowego układu nerwowego [1].
Szczególną uwagę zwraca się na funkcje neuronalnych i glejowych kanałów jonowych oraz transporterów. Ich nieprawidłowe działanie uznawane jest za przyczynę zachwiania homeostazy jonowej w obrębie kory mózgu. A co za tym idzie – zwiększenie podatności na występowanie ataków migreny [1,2].
Kilkanaście lat temu udowodniono, że leki funkcjonujące jako blokery kanałów wapniowych oraz sodowych, są skuteczne w profilaktyce napadów migrenowych. Zbadano zatem poziomy poszczególnych elektrolitów w płynie mózgowo-rdzeniowym.
Okazało się, że poziom sodu jest wyższy u osób z trwającym napadem migreny, w porównaniu do zdrowej grupy kontrolnej oraz do osób mających tendencje do migren, ale bez trwającego napadu. Wysunięto zatem hipotezę, jakoby ataki migreny związane były z poziomem sodu w organizmie [3].
Cel i rodzaj badania
Kilka lat później naukowcy postanowili ponownie przyjrzeć się temu zagadnieniu. Celem badania zatem było zbadanie powiązania pomiędzy spożyciem sodu i potasu z dietą a nasileniem objawów migreny.
Przeprowadzono kliniczne badanie przekrojowe [4].
Uczestnicy badania
W badaniu wzięło udział 262 uczestników, z czego 224 osoby stanowiły kobiety, a 38 – mężczyźni. Wiek badanych wahał się od 20 do 50 lat, ze średnią o wartości około 36 lat. Wskaźnik BMI zaś wahał się pomiędzy 18,5 a 30 kg/m², ze średnią o wartości 25,6 kg/m². Wszyscy uczestnicy mieli zdiagnozowaną migrenę [4].
Przebieg badania
Spożycie sodu i potasu było oceniane na podstawie 24-godzinnej zbiórki moczu. W zebranych próbkach badano stężenie elektrolitów. Dodatkowo cechy napadów migreny, takie jak częstotliwość, czas trwania oraz nasilenie oceniane były na podstawie specjalnego kwestionariusza MHIS (Migraine Headache Index Score) oraz HIT (Headache Impact Test). Co ciekawe, ten drugi kwestionariusz bada także wpływ bólu głowy na funkcjonowanie społeczne, zdolność myślenia oraz samopoczucie psychiczne [4,5].
Po zebraniu wyników kwestionariuszy, a także po zbadaniu stężenia sodu oraz potasu w moczu, zestawiano ze sobą uzyskane wyniki, aby odnaleźć związek. Przeprowadzono także wielokrotną analizę regresji liniowej. Przedział ufności zaś oszacowano na 95% [4].
Wyniki badania i dyskusja
Wysokie stężenie sodu w moczu odzwierciedlało jego wyższe spożycie wraz z dietą w ciągu poprzedzającej doby. Po skontrolowaniu potencjalnych czynników zakłócających, okazało się, że zwiększony poziom tego elektrolitu korelował pozytywnie z długością trwania napadu migreny.
Wśród badanych, u których stężenie sodu było wysokie, obserwowano dłuższy oraz bardziej uciążliwy ból, w stosunku do osób z niższymi stężeniami. Wraz ze wzrostem poziomu sodu obserwowano także wzrost wyników kwestionariusza MHIS, co oznaczało bardziej bolesne napady [4].
Jednakże naukowcy zaznaczają, że wyniki badania nie są równoznaczne z istnieniem związku przyczynowo-skutkowego. Konieczne jest przeprowadzenie kolejnych eksperymentów, aby sprawdzić, czy redukcja dziennego spożycia sodu będzie skutkowała zmniejszeniem symptomów migreny. Oraz że wciąż należy poznać dokładniejsze mechanizmy odpowiadające za tę korelację [4].
Podsumowanie
Wyniki badania nie stanowią dowodu na jednoznaczny związek pomiędzy spożyciem sodu a nasileniem i czasem trwania napadów migrenowych. Niemniej jednak są uzupełnieniem i częściowym potwierdzeniem już wcześniej stawianych hipotez. Dodatkowo są wartościowym ujęciem zależności pomiędzy dietą a występowaniem migreny. Wskazują na potencjalny kierunek, w którym powinni podążać zarówno badacze, jak i osoby dotknięte występowaniem migren.
Stanowią jeszcze jedną przyczynę, dla której warto kontrolować i w miarę możliwości ograniczać spożycie soli, najlepiej poprzez zastępowanie jej mieszankami naturalnych ziół.
Bibliografia:
- Pietrobon, D., Moskowitz, M.A. (2012). Pathophysiology of Migraine. Annual Review of Physiology, 75, 365-391.
- Albury, C.L., Stuart, S., Haupt, L.M., Griffiths, L.R. (2017). Ion channelopathies and migraine pathogenesis. Molecular Genetics and Genomics, 292, 729-739.
- Harrington, M.G. i in. (2006). Cerebrospinal Fluid Sodium Increases in Migraine. The Journal of Head and Face Pain, 46(7), 1128-1135.
- Arab, A., Khorvash, F., Heidari, Z., Askari, G. (2021). Is there a relationship between dietary sodium and potassium intake and clinical findings of a migraine headache? British Journal of Nutrition, 1-10.
- Yang, M., Rendas-Baum, R., Varón, S.F., Kosinski, M. (2011). Validation of the Headache Impact Test (HIT-6™) across episodic and chronic migraine. Cephalalgia, 31(3), 357-367.
