Yartsa Gunbu, znany również jako Ophiocordyceps sinensis, to grzyb pasożytniczy, który rośnie na larwach motyli z rodziny Hepialidae. Jest on ceniony w tradycyjnej medycynie chińskiej i tybetańskiej jako silny tonik, afrodyzjak oraz lek na różne dolegliwości [2]. W języku angielskim używa się nazwy caterpillar mushroom, czyli grzyb gąsiennicowy.
Występowanie
Dla Polaków może być on dość egzotyczny. A to dlatego, że grzyb ten występuje głównie na Wyżynie Tybetańskiej oraz w Himalajach na wysokościach od 3000 do 5000 metrów [1]. Popyt na rynku międzynarodowym sprawia jednak, że staje się o nim głośno również poza Azją. Niestety oznacza to również znaczące wyzwania dla społeczności lokalnych w tym, jak w sposób zrównoważony i legalny pozyskiwać ten cenny produkt [2].
Jak rozwija się ten fascynujący grzyb?
Yartsa Gunbu kiełkuje w żywym żywicielu, zabija i mumifikuje larwę, a następnie wyrasta z ciała żywiciela. Stąd też znany jest w Tybecie jako „zimowy robak, letnia trawa” (Dōng Chóng Xià Cǎo) lub „grzyb gąsienicowy” (Yartsa gunbu). Na skalę przemysłową jest on uprawiany na sztucznym podłożu [3].
Grzyb na wagę złota
Kilogram grzyba wycenia się z uwagi na trudność jego pozyskania i małą podaż na aż 20 – 40 tysięcy dolarów [4].
Tradycyjne zastosowanie w medycynie tybetańskiej
W tradycyjnej medycynie tybetańskiej Yartsa Gunbu jest stosowany do leczenia różnych dolegliwości, w tym zaburzeń układu oddechowego, problemów z nerkami i wątrobą oraz zmęczenia [6]. Uważa się również, że jest silnym afrodyzjakiem i często używany jest do poprawy funkcji seksualnych i wytrzymałości [2]. Co ciekawe, w badaniu naturalnych środków leczniczych stosowanych przez Szerpów, to właśnie Yartsa Gunbu był jedynym wymienionym grzybem [7].
Związki aktywne
Yartsa Gunbu zawiera ponad 20 związków aktywnych, w tym kordycepinę, adenozynę, polisacharydy i sterole [4].
- Kordycepina jest znana ze swoich właściwości przeciwzapalnych, przeciwnowotworowych i przeciwutleniających.
- Adenozyna wspomaga zdrowie układu sercowo-naczyniowego i poprawia przepływ krwi.
- Mannitol
- Polisacharydy mają działanie immunomodulujące.
- Sterole mogą wspierać zdrowie hormonalne
- Dwa peptydy (kordymina i miriocyna)
- Melanina
- Lowastatyna
- Kwas γ-aminomasłowy i kordyzyny
Właściwości prozdrowotne
Badacze wskazują na aż 30 działania bioaktywne grzyba [4]. Wśród nich znajdziemy między innymi działanie przeciwutleniające, przeciwwirusowe, immunomodulujące, przeciwzapalne. Naukowcy mówią także o działaniu chroniących przed zmianami neurodegeneracyjnymi [5].
Badanie Booi i wsp. [6] potwierdziło tradycyjne zastosowanie Yartsa Gunbu w rozluźnianiu układu oddechowego.
Ostatnio opisano bioaktywność grzyba, która obejmuje działanie przeciwmiażdżycowe, przeciwdepresyjne i przeciwosteoporotyczne, fotoprotekcję, zapobieganie i leczenie uszkodzeń jelit, promowanie wydolności wytrzymałościowej oraz poprawę uczenia się i pamięci. [4]
Podsumowanie
Badania potwierdzają tradycyjne zastosowania Yartsa Gunbu. Choć dla nas może być egzotyczny, to w kontekście tworzenia nowych formuł leczniczych może być interesujący dla naukowców. Jest to grzyb warty zainteresowania, zarówno ze względu na swoje unikalne właściwości, jak i potencjalne korzyści zdrowotne. Aby jednak je udowodnić, potrzebne będą na pewno szerzej zakrojone badania niż tylko te wspomniane w artykule.
Bibliografia:
- He J. Harvest and trade of caterpillar mushroom (Ophiocordyceps sinensis) and the implications for sustainable use in the Tibet Region of Southwest China. J Ethnopharmacol. 2018 Jul 15;221:86-90. doi: 10.1016/j.jep.2018.04.022. Epub 2018 Apr 18. PMID: 29679724.
- Pradhan BK. Caterpillar Mushroom, Ophiocordyceps sinensis (Ascomycetes): A Potential Bioresource for Commercialization in Sikkim Himalaya, India. Int J Med Mushrooms. 2016;18(4):337-46. doi: 10.1615/IntJMedMushrooms.v18.i4.70. PMID: 27481300.
- Dworecka-Kaszak B. Cordyceps fungi as natural killers, new hopes for medicine and biological control factors. Ann Parasitol. 2014;60(3):151-8. PMID: 25281812.
- Lo HC, Hsieh C, Lin FY, Hsu TH. A Systematic Review of the Mysterious Caterpillar Fungus Ophiocordyceps sinensis in Dong-ChongXiaCao ( Dōng Chóng Xià Cǎo) and Related Bioactive Ingredients. J Tradit Complement Med. 2013 Jan;3(1):16-32. doi: 10.4103/2225-4110.106538. PMID: 24716152; PMCID: PMC3924981.
- Huang HC, Shi YJ, Vo TL, Hsu TH, Song TY. The Anti-Inflammatory Effects and Mechanism of the Submerged Culture of Ophiocordyceps sinensis and Its Possible Active Compounds. J Fungi (Basel). 2024 Jul 27;10(8):523. doi: 10.3390/jof10080523. PMID: 39194849; PMCID: PMC11355118.
- Booi HN, Pang LY, Lee MK, Fung SY, Ng CL, Ng ST, Tan CS, Kong C, Lim KH, Roberts R, Ting KN. Evidence to support cultivated fruiting body of Ophiocordyceps sinensis (Ascomycota)’s role in relaxing airway smooth muscle. J Ethnopharmacol. 2025 Jan 10;336:118727. doi: 10.1016/j.jep.2024.118727. Epub 2024 Aug 23. PMID: 39182700.
- Ding X, Zhang L, Ali M, Shida, Bianba, Shi Y, He J, Wang Y. Traditional medicinal knowledge of Sherpa people: Assessment in Xizang, China. J Ethnopharmacol. 2024 Nov 15;334:118555. doi: 10.1016/j.jep.2024.118555. Epub 2024 Jul 10. PMID: 38996950.
