Prawidłowe przechowywanie żywności pomaga na dłużej zachować jej świeżość, a więc i walory smakowe. Chroni ją także przed zepsuciem. Żywność dzieli się na tę, która może być przechowywana w temperaturze pokojowej i tę, która wymaga niższych temperatur. Optymalne dla niej warunki zapewnia lodówka. Jednak samo umieszczenie żywności w lodówce nie jest wystarczające. Należy to zrobić z zachowaniem pewnych zasad, dopiero to bowiem zapewnia ochronne działanie lodówki.
Lodówka. W jaki sposób właściwie przechowywać w niej żywność?
Najważniejsze kwestie, o których należy pamiętać, umieszczając żywność w lodówce to:
- Czy dany produkt musi być przechowywany w lodówce, czy wystarczy temperatura pokojowa?
- Które miejsce w lodówce będzie dla niego najbardziej odpowiednie?
- Jak długo może się w niej znajdować?
Do produktów, które bezwzględnie muszą być, przechowywane w lodówce należą:
- Produkty mleczne
- Mięso i wędliny
- Ryby
- Potrawy gotowe np. pozostały obiad (uwaga na potrawy gorące – szczegóły tu)
- Produkty, na których etykiecie znajduje się zalecenie, aby po otwarciu przechowywać je w lodówce
- Wybrane warzywa i owoce
Większość warzyw i owoców powinna być przechowywana w warunkach chłodniczych. Niektórym z nich jednak nie służy niska temperatura. Może ona sprawić, że stracą na swojej wartości odżywczej.
Do tej grupy zaliczają się: pomidory, ogórki, banany, cukinia, warzywa strączkowe, owoce egzotyczne, świeże zioła czy czosnek i cebula. Co istotne, warzywa i owoce jeszcze niedojrzałe również powinny znajdować się w temperaturze pokojowej. Kolejnym produktem, któremu nie służą niskie temperatury chłodziarki, jest pieczywo. Powodują one szybsze czerstwienie.
Zaleca się, aby w lodówce przechowywać także jaja. Nie jest to jednak obligatoryjne, trzymane w temperaturze pokojowej również długo zachowają swoją świeżość. Jaja posiadają na skorupce naturalną barierę ochronną, która utrzymuje się przez około 3 tygodnie. Dlatego też, aby jej nie zniszczyć, nie należy myć jaj po zakupie a dopiero bezpośrednio przed ich spożyciem. Decydując się na przechowywanie jaj w temperaturze pokojowej, dobrze jest znaleźć im zacienione miejsce, w którym temperatura nie przekracza 20ºC.
Temperatura wewnątrz lodówki
Temperatura wewnątrz lodówki waha się od 2 do nawet 15ºC. Zasada jest taka, że im niżej, tym zimniej. Najniższa temperatura panuje na dolnej półce, tuż nad pojemnikami na warzywa i owoce. Jest to właściwe miejsce dla przechowywania surowego mięsa, ryb i owoców morza. Na półce środkowej temperatura waha się pomiędzy 4 a 5ºC. Powinny znajdować się tu produkty takie jak wędliny, masło, jajka, kiełbasa czy przetwory rybne. Termin przydatności do spożycia tych produktów jest stosunkowo krótki.
Półka najwyższa, na której temperatura wynosi 8ºC to odpowiednie miejsce dla produktów nabiałowych takich jak jogurty, sery czy śmietana. To także miejsce, w którym powinny być przechowywane niezjedzone resztki posiłków czy obiad na następny dzień. Na dole lodówki znajdują się szuflady przeznaczone na owoce i warzywa. Temperatura w tym miejscu wynosi 10ºC.
Najwyższa temperatura panuje na półkach umieszczonych na drzwiach lodówki. Jednocześnie jest to też miejsce, gdzie temperatura jest najmniej stabilna przez ich częste otwieranie. To przestrzeń odpowiednia dla produktów, które nie psują się szybko i potrzebują tylko delikatnego schłodzenia. Są to np. oleje, napoje, musztarda i inne sosy. Biorąc pod uwagę powyższe, należy pamiętać, że znaczenie ma nie tylko to czy dany produkt wymaga, aby przechowywać go w warunkach chłodniczych. Istotne jest również, aby umieścić go na właściwym miejscu. [1]
Zapewnienie żywności odpowiedniej temperatury spowolni proces jej psucia. Należy pamiętać jednak o tym, że produkty mają często ograniczony termin przydatności do spożycia. Kupując żywność paczkowaną, należy zawsze przestrzegać daty przydatności umieszczonej na etykiecie. Wybierając produkty na wagę, należy przestrzegać następujących zasad.
Najkrócej świeżość zachowują surowe ryby. Zakupioną rybę najlepiej jest w miarę możliwości przygotować od razu, najpóźniej zaś w ciągu 24 godzin. Bakterie, które mogą rozwijać się na rybach, dobrze radzą sobie nawet w niskich temperaturach. Nieco dłużej można przechowywać surowe mięso. Można spędzić w lodówce nie więcej niż 2 dni. Przed włożeniem mięsa do lodówki, nie powinno się go myć, ponieważ woda może przyspieszyć rozwój bakterii. Bardzo istotne jest też, aby surowe mięso zabezpieczyć tak, żeby nie wyciekały z niego soki. Mogłyby one przedostać się na pozostałą żywność w lodówce i doprowadzić do rozwoju mikroorganizmów. Dobrze jest umieścić je w zamykanym pojemniku. Zapobiegnie to też jego wysychaniu.
Podobnie jest w przypadku wędlin. Te mogą pozostać w lodówce do 3 dni. Najlepiej jest zawinąć je w papier lub pergamin. Dzięki temu nie obeschną, a zachowają swoją soczystość.
Produkty mleczne należy przechowywać w ich oryginalnym opakowaniu i spożyć przed upływem podanej na nim daty ważności. Otwarte produkty dobrze jest szczelnie owinąć w folię aluminiową czy spożywczą. Twaróg czy ser żółty można też przełożyć do zamykanego pojemnika.
Niedługo, bo do 2 dni, należy przechowywać także gotowe potrawy jak ugotowane mięso, zupy, makarony. Aż do 3-4 tygodni, można przechowywać w lodówce jaja. Na ich skorupkach mogą znajdować się groźne dla zdrowia bakterie. Dlatego ważne, aby przechowywać je w osobnym pojemniku. Co więcej, żeby zapobiec przedostaniu się drobnoustrojów do rozbitego jajka, należy sparzyć lub przynajmniej umyć detergentem jego skorupkę. [2]
Zimnolubne mikroorganizmy
Chociaż lodówka zapewnia optymalne warunki do przechowywania większości pokarmów, należy być czujnym i pamiętać o tym, że istnieją bakterie, którym niska temperatura jest niestraszna. Mikroorganizmy te potrafią bytować i wzrastać nawet w temperaturach około 0ºC. Nazywa się je psychrofilami. Poniżej znajduje się lista najbardziej groźnych dla zdrowia bakterii mogących żyć w naszych lodówkach. Kolejno: nazwa bakterii, temperatura, jaką lubi i rodzaj pokarmu, na którym się rozwija oraz objawy, jakie wywołuje. [3]
Bakterie psychrofilne- występowanie i objawy zakażenia
| Listeria monocytogenes [4] | Od 2ºC – niepasteryzowane mleko – mięso (surowe i gotowane) – ryby (surowe i wędzone) – sery typu brie, pleśniowe, camembert – surowe warzywa i owoce – lody – sałatki – produkty garmażeryjne | – biegunka -wymioty -gorączka -dreszcze -bóle mięśni -zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych |
| Salmonella [5] | Od 5ºC – jaja – surowe mięso, zwłaszcza drobiowe – niepasteryzowane mleko – kremy, sosy, garmażerka zawierające surowe jaja | – nudności, wymioty – biegunka – ostry ból brzucha – ból głowy – dreszcze, gorączka |
| Escherichia coli (pałeczka okrężnicy) [6] | Od 7ºC – surowe mięso – niepasteryzowane mleko | – biegunka – ból brzucha – nudności, wymioty |
| Yersinia [7] | Od 7ºC – surowe mięso, zwłaszcza wieprzowe – niepasteryzowane mleko | – kurczowy ból brzucha – biegunka – wymioty – gorączka |
Jak zatem zapobiec rozwojowi psychroflinych organizmów w naszych lodówkach?
Nie mamy wpływu na wszystko, gdyż bakterie mogą się już rozwijać w produkcie, jaki przynosimy do domu. To, na co mamy realny wpływ, to dbanie o czystość i higienę lodówki.
Jak prawidłowo myć lodówkę?
- Najlepiej raz w miesiącu.
- Naturalnymi środkami. Wodą z dodatkiem octu, soku z cytryny lub sody oczyszczonej. Tak przygotowany roztwór w proporcji 1:1 należy nałożyć na czystą szmatkę.
- Odłączając ją przed myciem od prądu.
- Opróżniając z całej zawartości. W tym kroku warto jednocześnie przejrzeć datę przydatności do spożycia wszystkich produktów. Wyjętą żywność należy umieścić w chłodnej temperaturze np. w misce z lodem czy na dworze, jeśli jest chłodno.
- Wyczyścić uszczelki, ścianki, półki i szuflady lodówki – kierując się od góry do dołu.
- Przepłukać wodą z octem wszystkie dodatkowe akcesoria, jeśli lodówka je posiada. Należą do nich:
- pojemnik na wodę z wężykami (znajduje się w lodówkach, które nie wymagają rozmrażania)
- pojemnik na wodę do produkcji lodu wraz z wężykami
- wężyki służące do nalewania schłodzonych napojów
Poradnik użytkownika lodówki w pigułce
Jaką lodówkę wybrać?
Podejmując decyzję o zakupie lodówki, należy zwrócić uwagę na kilka istotnych rzeczy. Po pierwsze, klasa energetyczna. Im wyższa, tym mniejsze zużycie energii, a więc niższe rachunki za prąd. Lodówki o najwyższej klasie energetycznej oznaczone są symbolem A+++. Niżej znajdują się kolejno A++, A+, A, B,… , aż do G.
Nowoczesne lodówki bardzo często posiadają system No Frost. Jest to technologia, która zapobiega powstawaniu i osadzaniu się na ścianach lodówki szronu. Dzięki tej funkcji nie jest konieczne rozmrażanie lodówki. To z pewnością korzystne rozwiązanie z punktu widzenia zaoszczędzenia czasu, ale też pozwala zmniejszyć ryzyko rozwoju bakterii bytujących w lodzie.
Innym ciekawym rozwiązaniem, na które warto zwrócić uwagę jest funkcja bio fresh nazywana też komorą zerową. Jest to specjalnie zamykana szuflada, w której panuje niższa niż w pozostałej części lodówki temperatura. Oscyluje ona w okolicach 0ºC, co zapewnia przechowywanym tam produktom dłuższe zachowanie świeżości i wartości odżywczych. Dobrze jest umieszczać tam produkty, które szczególnie narażone są na szybkie psucie jak ryby czy mięso, ale nada się też do warzyw.
Pure N Fresh to kolejna z dostępnych na rynku opcji dodatkowych. Technologia ta ma za zadanie niwelowanie nieprzyjemnych zapachów. Dzieje się to za sprawą ciągłej cyrkulacji i filtracji powietrza, która zapobiega ich mieszaniu się.
Od niedawna na rynku dostępne są lodówki, które na drzwiach posiadają duży ekran dotykowy. Może on pełnić funkcję telewizora, odtwarzać muzykę czy to, co aktualnie oglądamy na swoim smartfonie. Z żywieniowego punktu widzenia jednak najważniejsze jest to, że dzięki niemu możemy na bieżąco monitorować stan lodówki. Za każdym razem, kiedy zamykamy drzwi lodówki, wykonywane jest zdjęcie jej zawartości. Mamy do niego podgląd w aplikacji na telefonie.
Drobne, ale istotne rady w codziennym użytkowaniu lodówki
- Pamiętaj, aby produkty spożywcze układać w lodówce w przeznaczonym dla nich miejscu
- Starsze produkty umieść z przodu a świeżo zakupione z tyłu lodówki. Tym sposobem, będziesz pamiętać o tym, żeby zjeść te pierwsze przed upływem ich terminu ważności.
- Pamiętaj, że niektórym produktom nie służy przebywanie w niskich temperaturach chłodziarki. Należą do nich: pomidory, ogórki, banany, cukinia, warzywa strączkowe, owoce egzotyczne, świeże zioła, czosnek i cebula, pieczywo.
- Nie przepełniaj lodówki. Brak przestrzeni między produktami utrudni właściwą cyrkulację powietrza oraz utrzymanie prawidłowej temperatury.
- Regularnie myj swoją lodówkę przy użyciu naturalnych środków.
- Staraj się nie otwierać lodówki niepotrzebnie. Zawsze upewnij się, że jest prawidłowo zamknięta.
- Zawsze przestrzegaj dat przydatności do spożycia zamieszczonych na etykietach produktów. Podobnie przypadku zaleceń „po otwarciu spożyj w ciągu…”
Stosując się do powyższych rad, minimalizujemy ryzyko psucia się żywności i zakażeń wywołanych bytującymi na nich bakteriami. Co niezwykle istotne, pomogą one także w ograniczeniu ilości wyrzucanego jedzenia. Jest to ogromny problem współczesnych czasów. O jego randze najlepiej świadczą dane liczbowe. Według zestawienia przygotowanego dla Unii Europejskiej, 28 państw członkowskich w 2012 roku wygenerowało 87,6 mln ton odpadów spożywczych.[8] Za nieco ponad połowę z tej wartości (53%) odpowiedzialne są gospodarstwa domowe.
Podsumowanie
Lodówka to sprzęt niezbędny w każdym domu. Jej zadaniem jest ochrona żywności, tym samym nas. Zapewnia właściwą temperaturę, chroni przed namnażaniem szkodliwych dla zdrowia mikroorganizmów. Nowoczesne lodówki mogą mieć wiele dodatkowych funkcji. Ułatwiają nam tym życie, zaoszczędzają czas i wyręczają w niektórych czynnościach. Mimo tych licznych nowoczesnych funkcji nie wolno zapomnieć o podstawowej zasadzie zachowania higieny.
Bibliografia:
- World Health Organization. (2015). Food Safety: What you should know (No. SEA-NUT-196). World Health Organization.
- McCurdy, S. M., Peutz, J. D., & Wittman, G. (2009). Storing food for safety and quality. University of Idaho Cooperative Extension System.
- Rawat, S. (2015). Food Spoilage: Microorganisms and their prevention. Asian journal of plant science and Research, 5(4), 47-56.
- Brown, L. G., Hoover, E. R., Faw, B. V., Hedeen, N. K., Nicholas, D., Wong, M. R., … & Kause, J. R. (2018). Food safety practices linked with proper refrigerator temperatures in retail delis. Foodborne Pathogens and Disease, 15(5), 300-307.
- Ehuwa, O., Jaiswal, A. K., & Jaiswal, S. (2021). Salmonella, food safety and food handling practices. Foods, 10(5), 907.
- Denamur, E., Clermont, O., Bonacorsi, S., & Gordon, D. (2021). The population genetics of pathogenic Escherichia coli. Nature Reviews Microbiology, 19(1), 37-54.
- Stephan, R., Joutsen, S., Hofer, E., Säde, E., Björkroth, J., Ziegler, D., & Fredriksson-Ahomaa, M. (2013). Characteristics of Yersinia enterocolitica biotype 1A strains isolated from patients and asymptomatic carriers. European journal of clinical microbiology & infectious diseases, 32(7), 869-875.
- Bilska, B., Tomaszewska, M., & Kołożyn-Krajewska, D. (2019). Analysis of the behaviors of polish consumers in relation to food waste. Sustainability, 12(1), 304.
