Każda kobieta wie, że w czasie ciąży powinna odżywiać się zdrowo, jednak czym jest zdrowe żywienie? Aby uniknąć wielu chorób okresu ciąży, powikłań i problemów okołoporodowych, a także pozytywnie wpłynąć na zdrowie malucha, warto poznać działanie jednych z najistotniejszych składników odżywczych, jakimi są kwasy tłuszczowe z rodziny omega 3 (n-3).
Czym są kwasy tłuszczowe omega 3?
Są to tłuszcze należące do niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT), które nie są efektywnie syntezowane w naszym organizmie, zatem muszą zostać dostarczone z pokarmem. Wchodzą one w skład między innymi komórek układu nerwowego (w tym mózgu) i siatkówki oka. Mają udowodnione działanie antyoksydacyjne, przeciwzapalne, ochronne na naczynia krwionośne, a także wspomagające zachowanie pamięci u osób w początkowym stadium choroby Alzheimera. Kwasy te dodatkowo łagodzą stany depresyjne i pozytywnie wpływają na nasz stan psychiczny.
Jak omega 3 wpływają na przebieg ciąży?
Okazuje się, że spożycie kwasów tłuszczowych z tej grupy w odpowiednich dawkach może zapobiec przedwczesnym porodom, a co za tym idzie niskiej urodzeniowej masie ciała noworodka. Konsekwencją przedwczesnego porodu mogą być: poród drogą cięcia cesarskiego, niedostatecznie wykształcone narządy wewnętrzne noworodka (niezdolne do samodzielnego funkcjonowania płuca, przewód pokarmowy, nerki, a także mózg i siatkówka oka), czy brak laktacji u matki.
Dostateczne spożycie produktów zawierających NNKT odgrywa rolę w zapobieganiu wystąpieniu stanu przedrzucawkowego, który stanowi poważne zagrożenie dla płodu. Kobiety z obniżonym stężeniem omega 3 w surowicy krwi miały niemal ośmiokrotnie wyższe ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego.
Niedobór n-3 w diecie kobiety ciężarnej przyczynia się również do wystąpienia, popularnej ostatnio wśród młodych mam, depresji poporodowej, która utrudnia odczuwanie radości z opieki nad nowo narodzonym dzieckiem i niejednokrotnie zabiera chęci do życia.
Jak omega 3 wpływają na zdrowie naszego malucha?
Przede wszystkim n-3, gromadząc się w mózgu i siatkówce oka płodu, zapewniają prawidłowy proces ich tworzenia, co ma wpływ na późniejszy rozwój psychoruchowy dziecka oraz ostrość jego widzenia. Niektóre z dotychczasowych badań dowodziły, że dzieci matek, które dostarczały prawidłowych ilości kwasów omega 3 podczas ciąży, miały lepiej rozwiniętą mowę w początkowych latach życia, a także osiągały lepsze wyniki w testach służących do oceny ich sprawności umysłowej. Prawidłowe stężenie n-3 we krwi dziecka, utrzymujące się od urodzenia, było także badane pod kątem poprawy jego koncentracji i pamięci.
🔎 Wspomniane efekty są wciąż polem do badań dla naukowców. Na razie zgodnie z meta-analizą Middleton [14] związki te są słabe. Stąd też trwają dalsze badania. Jedno z najnowszych badań klinicznych (de Sousa, 2023) [13] nie wykazało takiego wpływu na dzieci w porównaniu do placebo.
Kwasy omega 3 odgrywają także rolę w zapobieganiu alergiom i astmie.
Jakie są źródła cennych kwasów?
Najlepszym źródłem omega 3 są ryby morskie – przede wszystkim łosoś, śledź i makrela. Kwasy te znajdują się także w nasionach Chia, siemieniu lnianym, orzechach włoskich, pestkach dyni, niektórych olejach tłoczonych na zimno i nieogrzewanych przy obróbce kulinarnej (lnianym, rzepakowym). Uważa się, że kobiety ciężarne (jeśli brak przeciwwskazań) powinny spożywać tłuste ryby morskie trzy razy w tygodniu, dodatkowo każdego dnia dodając do dań wyżej wymienionych olejów, nasion i orzechów.
Kiedy sięgać po suplementy omega 3?
W przypadku niskiego lub nieregularnego spożycia produktów będących dobrym źródłem tych kwasów, a także chcąc mieć pewność przyjmowania odpowiedniej dawki n-3, szczególnie w III trymestrze ciąży, kiedy kwasy te są gromadzone w organizmie płodu w największych ilościach. Suplementację zawsze należy wdrażać w porozumieniu z lekarzem.
Bibliografia:
- Filipczyk L., Wystrychowski A.: Wygaszanie reakcji zapalnej przez pochodne omega 3 i omega 6 wielonienasyconych kwasów tłuszczowych. Nefrol Dial Pol, 2011; 15, 43-52
- Marciniak-Łukasiak K.: Rola i znaczenie kwasów tłuszczowych omega 3. Żywność. Nauka. Technika. Jakość, 2011; 6(79), 24-35
- Freund Levi Y., Vedin I., Cederholm T.: Transfer of omega 3 fatty acids across the blood-brain barier after dietary supplementation with a docosahexaenoic acid-rich omega 3 fatty acid preparation in pacients with Alzheimer’s disease: the omegAD study. J Intern Med., 2013
- Wu J., Mozaffarian D.: Omega 3 fatty acids, atherosclerosis progression and cardiovascular outcomes in recent trials. Heart, 2014
- Giordano E., Visioli F.: Long chain omega 3 fatty acids: Molecular bases of potential antioxidant actions. Prostaglandins Leukot Essent Fatty Acids, 2014
- Milles B.J., Murray L., Beckmann M.M.: Dietary supplements for preventing postnatal depression. Cochrane Database Syst Rev., 2013; 10
- Carlson S.E., Colombo J., Gajewski B.J.: DHA supplementation and pregnancy outcomes. Am J Clin Nutr., 2013; 97(4):808-815
- Hibbeln J.R., Davis J.M., Steer C. i wsp.: Maternal seafood consumption in pregnancy and neurodevelopmental outcomes in childhood: an observational cohort study. Lancet, 2007; 369(9561):578-85
- Helland I.B., Smith L., Saarem K. i wsp.: Maternal supplementation with very long chain omega 3 fatty acidss during pregnancy and lactation arguments children’s IQ at 4 years od age. Pediatrics, 2003; 111(1):39-44
- Romero V.C., SOmers E.C., Stolberg V. i wsp.: Developmental programming for allergy: a secondary analysis of the mothers, omega 3 and mental health study. Am J Obstet Gynecol., 2013; 208(4):316
- Williams M.A., Zingheim R.W., King I.B.: Omega 3 fatty acids in maternal erythrocytes and risk of preeclampsia. Epidemiology, 1995;6(3):232-237
- United States Department of Agriculture – Agricultural Research Service
- Sousa, T. M., Ferreira, L. A., Osanan, G. C., & Santos, L. C. D. (2023). Does antenatal supplementation with omega-3 affect child development and behavior during the first six months of life? A randomized double-blind placebo-controlled trial. Early human development, 176, 105713. Advance online publication. https://doi.org/10.1016/j.earlhumdev.2023.105713
- Middleton, P., Gomersall, J. C., Gould, J. F., Shepherd, E., Olsen, S. F., & Makrides, M. (2018). Omega-3 fatty acid addition during pregnancy. The Cochrane database of systematic reviews, 11(11), CD003402. https://doi.org/10.1002/14651858.CD003402.pub3
- Data pierwotnej publikacji: 2.09.2014
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 28.01.2023
