Zielony jęczmień – właściwości prozdrowotne

Jęczmień zwyczajny (Hordeum vulgare) jest rośliną powszechnie znaną, choć wciąż mało docenianą. Spoglądając na statystki wykorzystania zboża, tylko około 2% światowych zbiorów przeznacza się na cele konsumpcyjne. Prawie 70% wędruje na paszę dla zwierząt, a około 30% na… produkcję alkoholu [1].

Jednak nasze priorytety mogą ulec w najbliższym czasie zmianom, zwłaszcza, że w jęczmieniu zauważa się niesamowity potencjał prozdrowotny. Duża zawartość Beta-glukanów, związków wchodzących w skład błonnika pokarmowego, sprawia, że jęczmień może stać się ważnym elementem diety osób cierpiących na cukrzycę. Rozgłos zyskuje także zielony jęczmień – mimo iż zdecydowaną większość zainteresowanych skupiło wokół siebie rzekome działanie odchudzające, warto przyjrzeć się bliżej pozostałym „super mocom” [1].

Młodszy brat

Zielony jęczmień to tak naprawdę zwykły jęczmień, tyle, że w nieco młodszej wersji. Młodszej, bowiem mianem tym określa się siewki rośliny do 200 godzin od wykiełkowania. Cechują się większą zawartością substancji odżywczych i aktywnych, choć zależy to oczywiście od miejsca i warunków upraw [2].

Formę proszku, którą najczęściej znajdziemy w sklepach otrzymuje się poprzez suszenie rozpyłowe wyciśniętego w niskiej temperaturze soku z siewek. Ma to zagwarantować jak najmniejsze straty cennych substancji i jak najlepszą przyswajalność [3]

Smoki, elfy i zielona krew

O tej bajce po prostu trzeba powiedzieć! Sporo osób uważa, że pijąc soki z zielonego jęczmienia czy też dodając proszek gdzie się da, „naprawimy” swoją krew. Dlaczego? Bo przecież chlorofil to zielona krew! Konkretnej mówiąc głosicielom tej dobrej nowiny chodzi o podobieństwo strukturalne cząsteczki hemogobiny do chlorofilu, a tego w zielonym jęczmieniu trochę znajdziemy. A zatem przypominam: w cząsteczce chlorofilu znajduje się atom magnezu, a w hemoglobinie – żelaza. Chlorofil jest zielonym barwnikiem roślin, hemoglobina umożliwia transport tlenu we krwi człowieka. Chlorofil nie jest hemoglobiną. Koniec historii.

Zielony jęczmień nie mniej jednak może być dla krwi „korzystny” – 10 g proszku dostarczy około 2 mg żelaza, pierwiastka niezbędnego do syntezy hemoglobiny. Jak na tak niepozorny produkt to całkiem sporo

Zielone odchudzanie

Zdrowy produkt + odchudzanie to połączenie, którego szukamy. Choć oczywiście żaden produkt sam w sobie nie ma możliwości odchudzania, to cały proces może wspomagać np. poprzez nasilanie termogenezy, aktywność antyoksydacyjną, stymulowanie syntezy pewnych enzymów.

Co w zielonym jęczmieniu może nam pomagać w pozbyciu się niechcianych kilogramów? Po pierwsze antyoksydanty, które ograniczą szkodliwe działanie wolnych rodników, powstających m.in. w czasie wzmożonego wysiłku fizycznego. Mimo iż organizm ludzki sam dysponuje odpowiednimi mechanizmami walki z wolnymi rodnikami, warto go czasami wspomóc. Zielony jęczmień zawiera karotenoidy i flawonoidy, które działanie antyoksydacyjne wykazują. Ponadto znajdziemy w nim również dysmutazę ponadtlenkową, enzym występujący także u nas [4].

Po drugie zielony jęczmień zawiera związki przeciwzapalne, które będą hamować sekrecję szkodliwych cytokin, powstających w dużej ilości u osób otyłych [4,5].

Po trzecie występujące w zielonym jęczmieniu polikozanole powodują aktywację kinazy indukowanej AMP (AMPK). Odpowiada ona m.in. za zwiększone utlenianie kwasów tłuszczowych, hamowanie ich syntezy czy stymulowanie procesów syntezy białek mięśniowych [6].

Jedz zdrowe i zielone!

U osób z hiperglikemią, podaż proszku z zielonego jęczmienia może zmniejszać nieco poziom glukozy we krwi po posiłku. Może być to efekt właściwości zwiększającej lepkość posiłku, a tym samym zmniejszające wchłanianie cukrów. Suplementacja zielonym jęczmieniem w ilości ok. 2 g dziennie przez 2 miesiące może również zmniejszać poziom hemoglobiny glikowanej i glukozy na czczo [5,7].

Te same ilości sprzyjają również obniżeniu poziomu cholesterolu ogółem i lipoproteiny LDL. W innym badaniu z kolei 15 gramów dziennie zielonego jęczmienia przez 4 tygodnie powodowało zmniejszenie oksydacji LDL i poprawę zdolności antyoksydacyjnych organizmu. Ten sam zespół badał również wpływ młodych siewek na obniżenie stężenia cholesterolu, niestety tylko na zwierzętach. Bogactwo polifenoli i inny związków może jednak istotnie zmniejszać ryzyko chorób sercowo-naczyniowych [7,8,9].

Pokarm nie tylko dla ludzi

Produkty roślinne, w tym zielony jęczmień, oraz zawarty w nich błonnik, polifenole i inne korzystne substancje sprzyjają zasiedlaniu przewodu pokarmowego przez dobroczynne bakterie (m.in. Bifidobacterium). Stan eubiozy, czyli równowagi mikrobioty redukuje ryzyko powstawania chorób zapalnych i autoimmunologicznych, np. nieswoistych chorób zapalnych jelit czy reumatoidalnego zapalenia stawów. Oczywiście dużo lepsze i długotrwałe efekty przyniesie całkowita zmiana nawyków żywieniowych, a nie wprowadzanie jednego, konkretnego produktu [10].

Podsumowanie

Jeśli chcesz wprowadzić do diety zielony jęczmień, proszę bardzo. Okazuje się, że może działać na wielu płaszczyznach, dlaczego zatem nie dać mu szansy. Nie łudźmy się jednak, że wszelkie dolegliwości miną „jak ręką odjął”, gdy zielonym koktajlem popijesz podwójną porcję frytek z grillowaną karkówką, pomiędzy posiłkami zjadasz paczkę ciastek, a na śniadanie nie ma nic lepszego niż jajka na bekonie i tosty z masłem. Zielony jęczmień będzie stanowił fajny dodatek do diety, pod warunkiem, że będzie ona zdrowa.

Źródła

1. Sagnelli, D., Chessa, S., Mandalari, G., Di Martino, M., Sorndech, W., Mamone, G., … & Blennow, A. (2018). Low glycaemic index foods from wild barley and amylose-only barley lines. Journal of functional foods, 40, 408-416.
2. Droushiotis, D. N. (1984). The effect of variety and harvesting stage on forage production of barley in a low-rainfall environment. The Journal of Agricultural Science, 102(2), 289-293.
3. Hagiwara, Y., Hagiwara, H., & Ueyama, H. (2001). Physiologically active substances in young green barley leaf extract. Journal of the Japanese Society for Food Science and Technology (Japan).
4. Lahouar, L., El-Bok, S., & Achour, L. (2015). Therapeutic potential of young green barley leaves in prevention and treatment of chronic diseases: an overview. The American journal of Chinese medicine, 43(07), 1311-1329.
5. Kawka, K., Lemieszek, M. K., & Rzeski, W. (2017). Prozdrowotne właściwości młodego jęczmienia. Med Og Nauk Zdr, 23(1), 7-12.
6. Lee, J. H., Lee, S. Y., Kim, B., Seo, W. D., Jia, Y., Wu, C., … & Lee, S. J. (2015). Barley sprout extract containing policosanols and polyphenols regulate AMPK, SREBP2 and ACAT2 activity and cholesterol and glucose metabolism in vitro and in vivo. Food Research International, 72, 174-183.
7. Venugopal, S., & Iyer, U. M. (2010). Management of diabetic dyslipidemia with subatmospheric dehydrated barley grass powder. International Journal of Green Pharmacy (IJGP), 4(4).
8. Yu, Y. M., Wu, C. H., Tseng, Y. H., Tsai, C. E., & Chang, W. C. (2002). Antioxidative and hypolipidemic effects of barley leaf essence in a rabbit model of atherosclerosis. The Japanese Journal of Pharmacology, 89(2), 142-148.
9. Yu, Y. M., Wu, C. H., Tseng, Y. H., Tsai, C. E., & Chang, W. C. (2002). Antioxidative and hypolipidemic effects of barley leaf essence in a rabbit model of atherosclerosis. The Japanese Journal of Pharmacology, 89(2), 142-148.
10. Bamba, T., Kanauchi, O., Andoh, A., & Fujiyama, Y. (2002). A new prebiotic from germinated barley for nutraceutical treatment of ulcerative colitis. Journal of gastroenterology and hepatology, 17(8), 818-824.