Do najlepiej poznanych spośród czterech gatunków tej rośliny należy amerykańska żurawina wielkoowocowa oraz żurawina błotna.
Żurawina wielkoowocowa
Żurawina wielkoowocowa uprawiana jest w północno-wschodnich stanach USA, a także w Kanadzie, na kwaśnych glebach.
Żurawina błotna
W Polsce można spotkać dziko rosnącą żurawinę błotną w Puszczy Białowieskiej, Knyszyńskiej oraz na terenach Pomorza Zachodniego. Jest to roślina wieloletnia, zimozielona krzewinka, należąca do rodziny wrzosowatych. Posiada cienkie łodygi, pokryte rzadkimi, owalnymi, drobnymi listkami.
Uprawa i zbiór żurawiny
Kwitnienie żurawiny trwa 4 tygodnie. Jej uprawa na szeroką skalę rozpoczęła się w USA i Kanadzie pod koniec XIX wieku. Dzięki zdolności utrzymywania się owoców żurawiny na wodzie, możliwy jest zbiór owoców nie tylko na sucho, ale także metodą na mokro. Zbiera się w ten sposób ok. 95% owoców, następnie przeznaczanych na przetwory, w tym dosładzane suszone żurawiny. Tylko 5% zbieranych na sucho owoców trafia do bezpośredniego spożycia w formie świeżej.
Jak spożywać żurawinę ?
Suszona żurawina zazwyczaj zawiera dodatek cukru i tłuszczu. Nadaje się do bezpośredniej konsumpcji. Może stanowić również ciekawy dodatek do mięs: pieczonego schabu czy roladek. Wyśmienicie sprawdzi się jako wzbogacenie domowych mieszanek bakaliowych, musli, ciast, jogurtów czy serków. Dodana podczas wypieku pieczywa wzbogaci go o walory odżywcze i smakowe.
Wpływ żurawiny na zdrowie
Właściwości lecznicze żurawiny znane są od dawna. Jej korzyści doceniał ojciec medycyny nowożytnej Paracelsus. W medycynie ludowej żurawina zalecana jest przy przeziębieniach, chorobach gardła – anginie, kokluszu, w stanach zapalnych jelit i żołądka, w przypadku szkorbutu, a także przy infekcjach układu moczowego [1].
Owoce żurawiny są bogactwem cennych dla organizmu człowieka składników. Posiadają w swoim składzie witaminy, głównie witaminę A, E i C, ponadto są źródłem związków mineralnych jak potas, sód i selen. Zawierają również luteinę i β-karoten [2]. Do najważniejszej grupy prozdrowotnych związków obecnych w tych małych owocach należą polifenole: głównie flawonoidy i kwasy fenolowe [3].
Jagody te, zawierają wiele substancji korzystnie oddziałujących na zdrowie jak: błonnik, pektyny, kwasy organiczne i taniny. Żurawina przeciwdziała rozwojowi patogennych bakterii w układzie moczowym, obniża zapadalność na choroby układu naczyniowego, chroni przed chorobą wrzodową żołądka poprzez zapobieganie osadzania bakterii odpowiedzialnych za wywoływanie tego schorzenia.
Jest pomocna w leczeniu nadciśnienia, wspomaga leczenie schorzeń jamy ustnej oraz przyzębia, zapobiega chorobom grzybiczym. Co istotne, ma korzystny wpływ także na pracę jelit oraz trzustki, jest odpowiedzialna za wzmocnienie odporności jak też zapobiega powstawaniu jaskry. Bardzo ważny jest fakt spowalniania procesów prowadzących do starzenia się szarych komórek mózgu, przez co ma bezpośredni wpływ na obniżanie ryzyka chorób takich jak Alzheimer czy choroba Parkinsona [4].
Żurawina jest owocem bogatym w polifenole, dzięki czemu zapobiega sztywnieniu tętnic centralnych, które jest odbierane jako ważny wskaźnik choroby sercowo-naczyniowej [5]. Obecność rozpuszczalnej frakcji błonnika pokarmowego korzystnie wpływa na zmniejszenie nieprzyjemnych dolegliwości towarzyszących chorobie refluksowej żołądka [6].
Bibliografia:
- Bogacz K. 2010a. Żurawina dla smaku i zdrowia. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 4: 22-24.
- Teleszko M. 2011. Żurawina wielkoowocowa-możliwości wykorzystania do produkcji biożywności. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość., 6: 132-141.
- Blumberg J.B., McKay D.L. 2007. Cranberries (Vaccinium macrocarpon) and cardiovascular disease risk factors. Nutr. Rev. 11: 490-502.
- Bogacz K. 2013. Owoce jagodowe – doskonałe źródło składników funkcjonalnych do napojów oraz na przetwory cz. 1 owoce czerwone. Przemysł Fermentacyjny i Owocowo-Warzywny, 11: 12.
- Wojtaszek T. 2011. Sok z żurawiny wpływa na zdrowie serca. Przemysł Spożywczy 6: 25-26.
- Arakowa H., Kaneko H., Miyazawa R., Morikawa A., Shimizu N., Tomomasa T. 2008. Effect of pectin liquid on gastroesophageal reflux disease In childreen with cerebral palsy. BMC Gatroenetrology, 1-6.
