Zaburzenia ze spektrum autyzmu (ASD) charakteryzuje występowanie dysfunkcji w takich obszarach jak funkcjonowanie społeczne, komunikacja (zarówno werbalna jak i niewerbalna) oraz zachowanie. U osób zmagających się z autyzmem często obserwuje się współistniejące objawy ze strony układu pokarmowego takie jak zaparcia, bóle brzucha, refluks żołądkowo-przełykowy.
Jako winowajcę zaistniałego stanu rzeczy można uznać zaburzoną florę jelitową. W wyniku nadmiernego wzrostu patogennych migroorganizmów dochodzi do uszkodzenia bariery jelitowej, a co za tym idzie zwiększonej przepuszczalności względem cząstek pokarmowych, które mogą działać alergennie. Bardzo często u dzieci z ASD stwierdza się przerost drożdżaków z gatunku Candida albicans., a konkretne preferencje żywieniowe pacjentów w kierunku pokarmów słodkich dodatkowo przyczyniają się do przerostu patogennej flory bakteryjnej.
Dodatkowo u osób chorych często dochodzi do niedoborów enzymów biorących udział w trawieniu pokarmu, w tym enzymu dipepydylopeptydazy IV ( DPP- IV). DPP-IV jest enzymem odpowiedzialnym za końcowy etap trawienia białek, w przypadku dysfunkcji pracy enzymu powstają tzw. egzorfiny (neuroaktywne peptydy). Wymienione cząstki mają zdolność przenikania przez barierę krew-mózg i wykazują działanie narkotyczne! Zakłócają w ten sposób prawidłowy rozwój mózgu oraz nasilają symptomy typowe dla osób z ASD. Dwoma najczęściej podawanymi w literaturze typami egzorfin są: kazomorfina- powstająca w wyniku trawienia białka mlecznego kazeiny oraz gliadomorfina powstająca w wyniku trawienia glutenu. Organizm uruchamia mechanizmy obronne w postaci przeciwciał IgG, co z kolei skutkuje pojawieniem się ogólnoustrojowego stanu zapalnego. Na dodatek powstałe kompleksy immunologiczne antygen pokarmowy- przeciwciało mają bezpośredni, negatywny wpływ na centralny układ nerwowy.
Rekomendowana dieta u dzieci chorych na autyzm jest dietą eliminacyjną i ma nieoficjalny skrót BBB- bezglutenowa, bezmleczna, bezcukrowa. Jednakże równie ważne jest aby unikać żywności przetworzonej, zawierającej takie dodatki do żywności jak:
- barwniki spożywcze, szczególnie sztuczne
- syrop kukurydziany o wysokiej zawartości fruktozy oraz syrop glukozowo-fruktozowy
- sztuczne substancje smakowo-zapachowe zwłaszcza glutaminian monosodowy
- sztuczne konserwanty
- sztuczne słodziki
Co jest równie istotne przy układaniu jadłospisu dla dziecka z ASD to preferencje pacjenta względem smaku- bardziej akceptowane są potrawy słodkie i słone, gorzej kwaśne i gorzkie. Niebagatelną rolę odgrywa również sama tekstura żywności, jedne dzieci preferują pokarmy suche i chrupkie, inne z kolej lepkie i wilgotne. Z względu na preferencje względem pewnych typów żywności może się również pojawić problem z wdrożeniem nowych dań w jadłospisie.
Nieodłącznym elementem wspomagającym samą dietoterapię powinna być suplementacja, zwłaszcza takimi związkami, które pomogą odbudować barierę jelitową. Do preparatów, które warto uwzględnić jako suplementy należą:
- probiotyki- probiotyk powinien być celowany pod kątem dobroczynnego szczepu o udowodnionym działaniu w konkretnym przypadku chorobowym. Przykładowo w przeroście Candida szczepem pomocnym jest Lactobacillus helveticus
- Glutamina- uszczelnia jelita, stanowi preferowane źródło energii dla enterocytów i sprzyja ich wzrostowi. Wpływa również pozytywnie na funkcjonowanie GALT
- Kwercytyna- w modelach zwierzęcych wykazano zmniejszenie przepuszczalności nabłonka enterocytów w wyniku suplementacji tym polifenolem oraz redukcję stanu zapalnego w jelitach
- Kurkuma- ma działanie ochronne względem przewodu pokarmowego, w tym nabłonka jelitowego względem stresu oksydacyjnego
Źródła:
- Ł. Sieńczewski i P. Szachta „Mikroflora jelitowa i nadwrażliwości pokarmowe u dzieci z zaburzeniami ze spektrum autyzmu-co wiemy?” Food Forum nr 2/2016
- I. Dawiduk „Postępowanie żywieniowe u chorych autystycznych” Food Forum nr 1/2014
- Ł. Sieńczewski „Suplementacja wspomagająca odbudowę bariery jelitowej” Food Forum nr 5/2016
