W warzywach i owocach o różnych barwach występują różne substancje odżywcze o unikalnych proporcjach. Każda barwa owoców i warzyw wykazuje różne właściwości- ważne jest więc, by spożywać codziennie warzywa i owoce należące do różnych grup kolorystycznych.
Należy pamiętać, by:
- codziennie spożywać 3 porcje owoców i 4 porcje warzyw w ciągu dnia,
- kupować warzywa i owce świeże i nierozwinięte,
- nie obierać ich bez potrzeby, ponieważ dochodzi do utraty cennych witamin,
- należy unikać smażenia warzyw i owoców,
- podawać warzywa bezpośrednio po ich przyrządzeniu, nie odgrzewać ich,
- wybierać warzywa i owoce w okresie sezonowości, ponieważ wtedy mają one najwięcej składników odżywczych,
- sałatki warzywne należy skrapiać oliwą – dzięki temu dostarczymy witamin rozpuszczalnych w tłuszczach,
Zielone warzywa i owoce:
Karczoch:
Pochodzi z obszaru Morza Śródziemnego, znany już przez starożytnych Greków i Rzymian jako pokarm bogaczy.
Warzywo to bogate jest w witaminę C a także wapń, potas, fosfor i żelazo. Należy do grupy warzyw pożywnych oraz łatwo strawnych. Przydatny w zwalczaniu zatruć, wykazuje właściwości regenerujące, przyspiesza trawienie tłuszczy, osłaniając tym samym wątrobę.
Karczoch może być przygotowany metodą gotowania na parze lub w wodzie. Smakują zarówno podane na ciepło jak i na zimno; świetny dodatek do sałatek, zapiekanek a także pizzy.
Według ludowej medycyny karczochy uważane są za warzywa mające uzdrawiającą moc.
Kiwi:
Jego krajem pochodzenia są Chiny, a pod koniec XIX wieku rozpowszechniony został na inne kraje.
Jest dobrym źródłem witaminy C oraz kwasu foliowego; ponadto reguluje ciśnienie krwi i rytm pracy mięśnia sercowego, dlatego nadaje się dla osób uprawiających sport. Dostarcza dużych ilości pektyn, które wykazują korzystny wpływ na procesy trawienne. Nie zaleca się spożywania kiwi dla osób mających alergie.
Nazwa pochodzi od ptaka o nazwie „kiwi”, który zamieszkuje Nową Zelandię – tam też znajdują się duże plantacje tego owocu.
Żółto–pomarańczowe warzywa i owoce:
Dynia:
To narodowe warzywo Indian z terenów południowej części Ameryki Północnej, a także Inków z Ameryki Południowej. W Polsce znana w XVI wieku, najpierw jako roślina o właściwościach leczniczych.
Warzywo to bogate jest w wapń, żelazo i magnez. Pestki stosowane są w zwalczaniu pasożytów przewodu pokarmowego. Zawarte w dyni składniki wzmacniają układ odpornościowy, a miąższ poprawia wygląd elastyczność skóry.
Dynia ma szerokie zastosowanie w kuchni – można z niej przyrządzać surówki, sałatki czy zupy, zaś z pestek produkuje się olej.
Pomarańcza:
Owoc ten pochodzi z Chin, a w XV wieku została sprowadzona do Europy. Jej największe plantacje znajdują się w USA i w Brazylii. Zawiera duże ilości witaminy C oraz wykazuje właściwości bakteriobójcze – polecana jest więc podczas infekcji i przeziębień. Jest dobrym źródłem błonnika pokarmowego.
Znajduje szerokie zastosowanie w kuchni: począwszy od soków i dżemów, skończywszy na olejku pomarańczowym do ciast. Dojrzałe w pełni drzewo może rodzić 1000 owoców rocznie oraz zapewnić zbiory przez 50-80 lat.
Warzywa i owoce o barwie czerwonej:
Papryka:
Pochodzi z Ameryki Południowej, zaś ostre odmiany z zachodnich Indii. W Polsce papryka hodowana jest na dużą skalę od XX wieku.
Papryki są dobrym źródłem witaminy C (jedna średnia papryka dostarcza tyle witaminy C co dwie cytryny). Ponadto jest źródłem potasu oraz karotenoidów- substancji, które przekształcane są w organizmie w witaminę A.
Warzywa te najlepiej spożywać na surowo, ponadto może być także podawana w formie gotowanej, grillowanej, duszonej oraz jako dodatek do sałatek.
Początkowo stosowana była jako roślina ozdobna; nazywana w Europie „pieprzem”.
Arbuz:
Jego miejscem pochodzenia są rejony Afryki i Indii. Obecnie uprawiany jest na różnych kontynentach, jednak największymi producentami są: Chiny, Turcja, Włochy, Grecja. Z kolei w Polsce wyhodowano odmiany odporne na działanie niskich temperatur.
Arbuz zawiera niewiele witamin, ale jest za to dobrym źródłem potasu. Zawarty w arbuzie czerwony barwnik-likopen zapobiega występowaniu chorobom serca i nowotworom. Owoc zawiera mało kalorii, gasi pragnienie, ponieważ zawiera sporą ilość wody.
Z reguły owoc ten spożywany jest na surowo, a kawałki arbuza owinięte plastrami szynki to wykwintna przystawka.
Niebiesko-purpurowe warzywa i owoce:
Bakłażan:
Prawdopodobnie pochodzi z Indii, a do Europy przywędrował z Azji w VII wieku. W Polsce znany jest od XV wieku, ale spożywany jest od XIX wieku, ponieważ traktowany był jako roślina ozdobna.
Bakłażan jest doskonałym źródłem zarówno witamin jak i składników mineralnych.
W skład tego warzywa wchodzą substancje poprawiające skład krwi.
Podawać je można w różnych formach – zarówno duszone jak i grillowane, nadziewane. Po obraniu należy je posypać solą lub skropić sokiem z cytryny, by zniwelować gorzki smak.
W medycynie koreańskiej stosowane są jako środek przeciwbólowy, zaś w medycynie hinduskiej stosowany jest jako lekarstwo dla dorosłych na cukrzycę.
Śliwka:
Najprawdopodobniej pochodzi z Persji. W wyniku podbojów prowadzonych przez Aleksandra Wielkiego w III wieku p.n.e. trafiły do Grecji. Stamtąd przybyły do Rzymu a następnie do Europy.
Owoce te bogate są w sporą ilość cukru i włókna pokarmowego, dzięki temu regulują działanie przewodu pokarmowego; ponadto mają właściwości uspokajające i rozweselające.
Śliwki mają szerokie zastosowanie: nadają się zarówno do knedli, pierogów jak i dżemów i kompotów.
W krajach Wchodu na zaburzenia przewodu pokarmowego zastosowanie mają śliwki kiszone w słonej zalewie.
Białe warzywa i owoce:
Cykoria:
Pochodzi z Belgii, gdzie uprawę rozpoczęto w połowie XIX wieku, a stamtąd trafiła do innych krajów europejskich, a w tym do Polski.
Warzywo to bogate jest w witaminę C oraz kwas foliowy, ponadto w sód, potas, magnez i żelazo. Działa odtruwająco na organizm oraz poprawia przemianę materii.
Nadaje się do spożycia na surowo, można podawać ją także w formie duszonej, grillowanej, pieczonej.
Cykoria dorasta w temperaturze 14-16 st. C bez dostępu światła, ponieważ powoduje, iż liście zielenieją i stają się gorzkie.
Kalarepa:
Znana była w starożytnym Rzymie pod nazwą caulorapa. Znana w innych krajach od XV wieku, a do Polski dotarła w XIX wieku.
Warzywo to bogate jest w składniki mineralne jak potas, wapń, magnez oraz w witaminę C, a także w błonnik pokarmowy. Poprawia ona odporność organizmu, wpływa na skład krwi oraz reguluje procesy trawienne.
Należy pamiętać, by nie obierać młodej kalarepki ze skóry. Można podawać ją przygotowaną w różnej formie.
