Kto ją przeżył, ten wie, że nie jest to łatwy orzech do zgryzienia. Gdy już wlepi swoje macki w zakończenia nerwowe – to nie puści. Migrena. Jak z nią walczyć, czym jest wywoływana, i jak ją się je?- oto główne pytania, na które dziś postaram się odpowiedzieć.
Patomechanizm, czyli jak migrena powstaje?
Jest wiele teorii na temat tego, co powoduje migreny. Mamy bodźce dietetyczne, neuronalne, endokrynologiczne… Ale co powoduje wystąpienie jej napadów?
- Teoria naczyniowa – czyli seria skurczy i rozkurczy naczyń krwionośnych mózgu. Dochodzi do niedokrwienia kory potylicznej. I to tutaj często (ale nie zawsze!) mamy do czynienia z tzw. aurą, czyli zaburzeniami widzenia. Chorym, jeszcze przed napadem bólów, pojawiają się mroczki przed oczami. Jeżeli ten typ jest Ci znajomy – te pierwsze objawy wzrokowe są świetnym momentem na wzięcie leków przeciwbólowych. Pamiętajmy, że w przypadku migren szybkie leczenie środkami doraźnymi jest dla pacjenta lepsze – daje mniejsze szanse na rozwój bólu i tak naprawdę chory cierpi mniej. Teoria ta zakłada, że bóle migrenowe, nawet te występujące w młodym wieku, mogą przyczyniać się do występowania ok. 10% udarów mózgu.
- Teoria neuronalna – za przyczynę migren uważa się nieprawidłowe zmiany potencjałów elektrycznych mózgu. Dochodzi do rozszerzenia tętnic opony miękkiej mózgu oraz jego udaru. Teoria ta wyjaśnia tylko przypadki, w których występuje aura. Kluczem do tej teorii jest zwiększona depolaryzacja zakończeń nerwowych, spowodowana gwałtownym napływem potasu lub niskim poziomem magnezu w błonie komórkowej.
- Teoria biochemiczna – tutaj przyczyną jest metabolizm aminy biogennej, będącej neuroprzekaźnikiem w układzie nerwowym – serotoniny. To właśnie ona jest odpowiedzialna ze skurcze i rozkurcze ścian naczyń. Podczas ataków bólowych dochodzi do zwiększenia poziomu receptorów serotoniny, co powoduje gwałtowne napięcie naczyń krwionośnych w mózgu. Następnie dochodzi do fazy relaksacji, za czym idzie zwiększona przepuszczalność substancji obniżających próg bólowy receptorom bólu. Mechanizm ten jednak działa identycznie w bólach migrenowych, jak i w zwyczajnych bólach napięciowych.
- Teoria ośrodkowa – za skurcz naczyń krwionośnych mózgu odpowiedzialna jest noradrenalina i neuropeptyd Y. U chorych, którym doskwierają bóle migrenowe, często zauważa się obniżone stężenie noradrenaliny, w porównaniu do grupy kontrolnej. Możliwe, że dochodzi u nich do niedoczynności nerwowego układu współczulnego (odpowiedzialnego za pobudzenie organizmu do szeregu reakcji fizjologicznych) i jego nadwrażliwością.
- Inne teorie – oprócz powyżej opisanych przyczyn wystąpienia migreny mogą przyczynić się różne bodźce – takie jak dieta, ostre światło, leki czy zmiany hormonalne. Osoby chore przeważnie mają obniżony próg neuronalny, po którego przekroczeniu dochodzi do ostrych napadów bólowych. Taka nadwrażliwość może być też dziedziczona genetycznie. Powstały również doniesienia, że podwyższone BMI oraz stężenie cholesterolu (ogółem i frakcji LDL) ma wpływ na nasilenie bólów i zaostrzenie choroby. Tutaj jednak badania są sprzeczne.
Leczenie
Całkowite wyleczenie migreny obecnie nie jest możliwe. Dlatego celem leczenia jest jedynie zmniejszenie częstotliwości i intensywności napadów, na przykład poprzez eliminację czynników ich wywołujących. Terapia ma również na uwadze polepszenie jakości życia pacjentów i ograniczenie ilości stosowanych leków przeciwbólowych. Oto kilka metod, które warto jest wykorzystać, przy leczeniu migren.
Leczenie doraźne
W przypadku wystąpienia migren, wielu chorym pomaga położenie się w cichym i przyciemnionym pomieszczeniu. Warto też wziąć leki przeciwbólowe po wystąpieniu pierwszych objawów bólu – wtedy jest szansa na łagodniejszy przebieg napadu. Badania wykazują, że najskuteczniejszy okazał się ibuprofen, na drugim miejscu – paracetamol. Uważać jednak należy na środki zawierające alkaloidy sporyszu, gdyż związek ten może mieć negatywne działania uboczne (prowadzące nawet do udaru mózgu).
Dieta eliminacyjna
Główną przyczyną migren jest rozszerzenie naczyń krwionośnych w mózgu. Dlatego dieta osób cierpiących na to schorzenie powinna wykluczać produkty zawierające aminy biogenne, które właśnie taką reakcję wywołują. Proste. Niestety, występują w wielu produktach spożywczych. Czego więc powinniśmy unikać?
Oto lista produktów najczęściej wywołujących migreny:
- Czekolada
- Sery podpuszczkowe i pleśniowe
- Kofeina (kawa, czarna herbata, kakao)
- Cytrusy
- Alkohol
- Ryby
A niektórym ulgę przynosi również wykluczenie tych produktów:
- Orzechy arachidowe
- Rośliny strączkowe (soja, bób, fasola, ciecierzyca)
- Nabiał
- Pszenica
Dieta eliminacyjna – i co dalej?
🔎 Istnieją sprzeczne dowody na temat związku poziomu BMI, cholesterolu z występowaniem migreny. Według ostatnich amerykańskich badań [5] nie wykazano związku między otyłością a występowaniem migreny.
Jeżeli jednak zależy nam na ograniczeniu masy ciała i poziomu cholesterolu warto polecenia jest dieta roślinna. Pamiętajmy jednak, że dieta ta może doprowadzić do niedoborów pokarmowych, dy jest prowadzona nieuważnie. Stosujmy ją zatem rozsądnie.
Inne czynniki
Oprócz czynników dietozależnych migrenę mogą wywoływać również:
- Zmiany hormonalne – nasilone ataki migrenowe często pojawiają się podczas, przed i po menstruacji. Dzieje się tak za sprawą zmian w poziomie estrogenu w kobiecym organizmie. Bóle też mogą pojawiać się w fazie owulacji.
- Doustne środki antykoncepcyjne
- Palenie
- Stres, zmęczenie
- Zbyt długi lub zbyt krótki sen
- Wahania pogody: gwałtowne zmiany ciśnienia, upały
- Intensywny wysiłek fizyczny
Jak pokonać migrenę, zmieniając styl życia?
Jak widać powyżej, czynników wywołujących migrenę jest cała masa. Jednak nie każdy chory reaguje na te czynniki w identyczny sposób. Jedni już po małym kawałku sera czują napływającą falę bólu głowy, inni nawet po większym kęsie nie odczują różnicy. Dlatego warto być świadomym czynników wywołujących ataki i sprawdzić, jak reaguje na nie nasz organizm. W końcu jest to choroba nieuleczalna, więc przeciwmigrenowa dieta i styl życia będzie nam towarzyszyć jeszcze przez długie lata. Nie zamęczajmy się więc drakońskimi restrykcjami, ale pamiętajmy, żeby z tymi małymi przyjemnościami nie przesadzać. I dbajmy o siebie. Teraz mamy kolejną przyczynę, żeby unikać stresu, nikotyny czy zmęczenia. Skorzystajmy z niej, a będzie żyło się lepiej.
Bibliografia:
- Małgorzata Zgorzalewicz, Patomechanizm migrenowych bólów głowy, Neurologia dziecięca, 14/2005 Nr 28
- Chorążka K., Janoska M., Świć P., Domitrz I., Czy wskaźnik masy ciała i stężenie lipidów w surowicy wpływają na częstość występowania i przebieg migreny?, Neurologia i Neurochirurgia Polska, Volume 47, Issue 6, 2013
- Boćkowski L., Sendrowski K., Śmigielska-Kuzia J., Doraźne leczenie napadów migrenowych i stanu migrenowego u dzieci i młodzieży, Neurologia Dziecięca, Vol. 20/2011, nr 41
- Bunner A., Agarwal U., Gonzales J., Valante F., Barnard N., Nutrition intervention for migraine: a randomized crossover trial, The Journal of Headache and Pain 2014, 15:69
- Bu, X. X., Zhu, L. H., Wang, Z. M., Lu, C., Chen, H., & Yu, D. (2023). Association of obesity with headache among US children and adolescents: Evidence from NHANES 1999-2004. Frontiers in endocrinology, 13, 1072419. https://doi.org/10.3389/fendo.2022.1072419
- Lucerón-Lucas-Torres, M., Ruiz-Grao, M. C., Pascual-Morena, C., Priego-Jiménez, S., López-González, M., & Álvarez-Bueno, C. (2025). Association between wine consumption and migraine: a systematic review and meta-analysis of cross-sectional. Alcohol and Alcoholism, 60(2), agaf004.
- Data pierwotnej publikacji: 28.02.2016
- Data ostatniej aktualizacji o nowe badania: 2.03.2025
