Alergia pokarmowa typu III

Siódmy artykuł z cyklu: „Gdy żywność szkodzi„

Alergie pokarmowe typu III to nadwrażliwość pokarmowa IgE – niezależna, w której kluczową rolę odgrywają przeciwciała klasy IgG. Wg szacunkowych danych (pochodzących tylko z jednego badania) może na nie cierpieć nawet 45% populacji Europy i Stanów Zjednoczonych.  Nazywane są też alergią kompleksów immunologicznych. To właśnie powstawanie kompleksów antygen – przeciwciało odpowiedzialne jest za przewlekły stan zapalny organizmu, który skutkuje szeregiem dolegliwości.

Mechanizm powstawania

Prawdopodobny mechanizm powstawania tego typu alergii jest związany ze zwiększoną przepuszczalnością jelit, dzięki czemu do krwiobiegu przechodzą większe, nie w pełni strawione części pokarmów, które przez układ immunologiczny rozpoznawane są, jako obce antygeny. Tworzą się wówczas kompleksy antygen – przeciwciało, które krążą w krwiobiegu i jeśli jest ich niewiele – są na bieżąco niszczone przez fagocyty. Jeśli ich stężenie jest bardzo duże, kompleksy mogą odkładać się w różnych tkankach organizmu i wywoływać przewlekły stan zapalny. Ponadto niekorzystne objawy ujawniają się nawet do 72 godzin po spożyciu pokarmu stąd często trudność w rozpoznaniu tego rodzaju alergii.

Objawy

Objawy IgG – zależnej nadwrażliwości pochodzą z różnych układów i mogą to być: nudności, wymioty, biegunki, zaparcia, bóle brzucha, pokrzywka, rumień i świąd skóry, wysypki, zapalenie błon śluzowych nosa, kaszel, suchość w gardle, chrypka, duszności, zaburzenia rytmu serca, nadciśnienie czy zawroty głowy.

Ponadto niektóre badania naukowe wskazują na to, że alergie IgG – zależne mogą być jednym z czynników odgrywających rolę w patogenezie takich schorzeń jak:

• zespół jelita drażliwego IBS

• choroba Crohna

• migreny i bóle głowy

• cukrzyca typu II

• nadwaga i otyłość

• choroby dermatologiczne

• niedoczynność tarczycy

• depresja

Badania naukowe i kontrowersje

Dla przykładu w 2010 r. opisano badanie przeprowadzone na grupie osób z chorobą Crohna. Badano stężenie przeciwciał IgG na wybrane pokarmy – a następnie na podstawie tego badania wdrożono dietę eliminacyjną. Zaobserwowano zmniejszenie nasilenia charakterystycznych dla tej choroby objawów, czyli częstości wypróżnień i bólów brzucha oraz ogólną poprawę samopoczucia u badanych chorych. Wskazuje to na fakt, iż dieta eliminacyjna zbudowana w oparciu o badanie przeciwciał IgG może być pomocna dla pacjentów z tą jednostką chorobową.

Również badania przeprowadzane na grupie pacjentów z atakami migreny dowiodły, że dieta eliminacyjna oparta na wynikach testów IgG pozwala zmniejszyć częstość występowania dni z migreną lub zmniejszyć ich nasilenie, co przyczyniało się ograniczenia przyjmowania przeciwbólowych środków farmakologicznych.

Należy jednak dodać, iż publikowane są badania podważające rolę IgG, jako czynnika mającego wpływ na występowanie tych chorób. Wg niektórych naukowców podwyższone miano IgG, występujące pod wpływem antygenów pokarmowych, jest reakcją fizjologiczną na te antygeny i nie może dowodzić istnienia tego typu nadwrażliwości.

Badanie polskich naukowców opublikowane w 2011 r. nie potwierdziło, aby przeciwciała IgG miały wpływ na diagnostykę alergii pokarmowych oraz modyfikowania diety pacjentów z IBS. Natomiast często cytowane w wielu pracach naukowych badanie Atkinsona, z 2004 r. wykazało, iż 12 – tygodniowa dieta eliminacyjna oparta na badaniu przeciwciał IgG spowodowała poprawę samopoczucia osób z IBS i zmniejszenie objawów choroby.

Alergia typu III powodem otyłości i cukrzycy typu 2?

Obecne czasy to epidemia cukrzycy typu 2 i otyłości. Za wszystko odpowiedzialny może być toczący się w organizmie chroniczny stan zapalny, powodujący zwiększenie czynnika TNF- α który jest silnym mediatorem procesów zapalnych i immunologicznych. Ponadto czynnik ten odgrywa ważną rolę w rozwoju insulinooporności a przez to skorelowanej z nią otyłości i cukrzycy typu 2 poprzez:

• zmiany w procesie przemiany materii

• blokowanie fosforylacji receptorów insulinowych

• udział w indukowaniu stresu oksydacyjnego

• hamowanie ekspresji i sekrecji adiponektyny (peptydu mającego korzystny wpływ na metabolizm tłuszczów i glukozy)

• działanie lipolityczne, czyli stymulację lipolizy powodującej wzrost stężenia wolnych kwasów tłuszczowych i zmniejszenie utylizacji glukozy.

Wyłączenie z diety produktów związanych z unikalnym profilem IgG powoduje zmniejszenie się stanu zapalnego w organizmie. Takie leczenie dietetyczne może przyczyniać się do obniżenia masy ciała, a także spowolnić postęp lub złagodzić objawy cukrzycy typu 2.

Jaka żywność wywołuje reakcję alergiczną typu III?

Każda nawet „zdrowa” żywność może wywołać reakcję nadwrażliwości. To, co dla jednej osoby jest korzystne, u innej może wywoływać niekorzystne reakcje. Testy do badania przeciwciał IgG przeciw antygenom żywności mogą składać się z ponad 260 pozycji. W opisanym wcześniej badaniu pacjentów z atakami migreny (Alpay 2010) najczęściej reakcję IgG wywoływały takie grupy żywności jak przyprawy, orzechy i nasiona, skrobia, owoce morza i dodatki do żywności. Natomiast u osób z chorobą Crohna były to ser topiony i drożdże (u ponad 80% badanych) oraz u ponad 75% syrop z agawy, mak, ser camembert i aloes. Jednak nie można poczynić tu żadnych uogólnień i stwierdzić np., że pacjenci z migreną powinni unikać przypraw, orzechów i nasion, gdyż tolerancja na pokarmy jest sprawą indywidualną.

Produkty spożywcze, na które wykazujemy reakcję alergiczną typu III wyłącza się z diety (dieta eliminacyjna lub rotacyjna) na okres od 3 miesięcy do 2 lat. Jest to czas, w którym swoiste przeciwciała IgG znikną z krwioobiegu a jest on uzależniony od wielkości ich stężenia przed włączeniem diety eliminacyjnej.

Dalsze badania są potrzebne, aby rozwiać wszelkie wątpliwości związane z alergiami pokarmowymi typu III. Potwierdzenie naukowych doniesień pozwoliłoby na opracowanie nowych metod diagnostycznych i terapeutycznych w stosunku do wymienionych powyżej jednostek chorobowych.

Literatura:

1. IgG-dependent allergy and selected gastrointestinal diseases. Gałęcka M., Szachta P. Przegląd Gastroenterologiczny 2013; 8 (4):1-5.
2. Alergia pokarmowa IgG-zależna i jej znaczenie w wybranych jednostkach chorobowych. Frank M., Ignaś I., Gałęcka M., Szachta P. Pediatria Polska 2013; 88(3), 252-257.
3. Concentration of IgG antibodies against food allergens in patients with irritable bowel syndrome and healthy individuals. Traczyk I., Jarosz M., Tomasiuk R., Respondek W. Przegląd Gastroenterologiczny 2011; 6 (6): 382–387
4. Clinical Relevance of IgG Antibodies against Food Antigens in Crohns Disease: A Double-Blind Cross-Over Diet Intervention Study. Bentz, S., Hausmann, M I wsp. Digestion 2010; 81(4), 252.
5. Food elimination based on IgG antibodies in irritable bowel syndrome: a randomised controlled trial. Atkinson, W., Sheldon, T. A., Shaath, N., & Whorwell, P. J. (2004. Gut, 53(10), 1459-1464.
6. Diet restriction in migraine, based on IgG against foods: A clinical double-blind, randomised, cross-over trial. , Ertas M., i wsp. Cephalalgia 2010; 30(7): 829 -837.
7. IgG antibodies against food antigens are correlated with inflammation and intima media thickness in obese juveniles. Wilders-Truschnig, M., I wsp. Experimental and clinical endocrinology & diabetes 2008; 116.4: 241.
8. Otyłość jako choroba zapalna. Obesity as inflammatory disease. Olszanecka-Glinianowicz M., Zahorska-Markiewicz B. Postępy Hig Med Dosw. (online), 2008; 62: 249-257.