Amla (Emblica officinalis Gaertn. Lub Phyllanthus emblica L.) jest również nazywana agrestem indyjskim lub liściokrzewem garbnikowym. Należy do rodziny Euphorbiaceae, jest drzewem o niewielkich zielono-żółtych owocach, które mają jedną pestkę. Wyglądem przypomina agrest (stąd jej nazwa), lecz jej smak jest określany jako kwaśno-cierpki. W medycynie wschodniej Ajurwedzie (szczególnie hinduskiej i arabskiej) jest traktowana jako lek ziołowy i środek wzmacniający wigor i witalność [10]. W celach leczniczych stosowane są wszystkie części rośliny, choć najpopularniejsze są owoce amli [3,6].
W ajurwedzie owoce są stosowane jako środek [3, 10]:
- moczopędny,
- przeczyszczający,
- oczyszczający wątrobę,
- chłodzący,
- regenerujący,
- przeciwgorączkowy,
- tonizujący do włosów,
- przyśpieszający gojenie się ran,
- zapobiegający wrzodom,
- wspomagająco w przeziębieniu i gorączce.
Właściwości amli
Ze względu na swoje wszechstronne właściwości lecznicze jest stosowana w leczeniu wielu chorób, m.in.: kaszlu, gorączki, astmy i chorób górnych dróg oddechowych, cukrzycy, bóli głowy, niestrawności, wzdęć, nadkwasoty, wrzodów, problemów skórnych i stanów zapalnych, anemii, itd. [11, 12].
Udowodnione właściwości prozdrowotne amli:
- Obniżające poziom glikemii na czczo [1, 3, 10]
- Obniżające poziom cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów [1, 7, 8, 10]
- Działanie przeciwutleniające [2, 3, 8, 11],
- Antynowotworowe [3]
- Przeciwkaszlowe [3]
- Przeciwmiażdżycowe [3, 7, 8]
- Neuro- kardio- neuroprotekcyjne [3, 10, 11]
- Przeciwzapalne [3, 8, 10, 11]
- Immunomodulujące [3, 9, 11]
Wykazano, że działanie przeciwmiażdżycowe amli jest wielokierunkowe. Ustalono, że pozyskiwane z niej preparaty mają m.in.: zdolność do zapobiegania utlenianiu lipoprotein o małej gęstości, działanie przeciwutleniające, zmniejszenie syntezy cholesterolu poprzez hamowanie 3-hydroksy-3- metyloglutarylo-koenzymu, aktywność reduktazy i podnoszenie poziomu lipoprotein o dużej gęstości w celu zwiększenia transportu zwrotnego cholesterolu [8].
Dla piękna włosów i skóry
Jednocześnie amla bardzo korzystnie wpływa na wygląd zewnętrzny. Wzmacnia włosy i zapobiega ich przedwczesnemu siwieniu [4, 10]. Dodatkowo dzięki sporej zawartości witaminy C, która wpływa korzystnie na syntezę kolagenu, nadaje młodszy wygląd skórze [13].
W badaniu z 2021 roku [13] wykazano, że preparat z 0,1% ekstraktem z gałęzi amli ma silne działanie uelastyczniające skórę. Poprawia jej koloryt i nawilżenie, a także zapobiega powstawaniu zmarszczek, redukując te już istniejące. Amla sprawdza się również jako środek przeciw wypadaniu włosów [4,5]. Wykazano, że ekstrakt z amli ma działanie pobudzające wzrost włosów i zapobiega ich wypadaniu.
Związki aktywne
Głównymi składnikami chemicznymi o działaniu prozdrowotnym są: garbniki, alkaloidy, witaminy, składniki mineralne i polifenole (w tym kwas galusowy, kwas elagowy, kwercetyna i kwas askorbinowy), garbniki, rutynę, kurkuminoidy i emblikol [3, 10, 11, 12].
Wartości odżywcze amli
Agrest indyjski można zaliczyć do superowoców (tzw. superfruits), ponieważ stanowi cenne źródło przeciwutleniaczy i witamin [2, 6]. W badaniu z 2019 roku [2] wykazano, że żywność z dodatkiem amli (w tym przypadku chleby ze sproszkowaną amlą) są bogatym źródłem składników odżywczych i antyoksydantów o pożądanej przez konsumentów konsystencji i smaku.
Witamina C
W tabeli nr 1 przedstawiono porównanie wartości odżywczej owoców świeżej i suszonej amli. Na jej podstawie można zaobserwować, że stężenie witaminy C w świeżej amli jest bardzo wysokie – 6644,3 mg w 100 g owoców. Zawartość tej witaminy jednak bardzo drastycznie spada w trakcie suszenia, ponieważ witamina C jest wrażliwa na działanie wysokich temperatur. Pomimo iż proces liofilizacji odbywa się w niższych zakresach temperatur, nie chroni to tej witaminy przed rozpadem.
Niemniej jednak zawartość kwasu askorbinowego w suszach z amli jest i tak wysoka w porównaniu do innych dobrych źródeł tej witaminy (np. świeża acerola 1677,6 mg witaminy C/100 g produktu, czarna porzeczka – 182 mg witaminy C/100 g świeżego produktu [14, 15]).
Polifenole
Podobną zależność można zaobserwować w przypadku zawartości polifenoli oraz pojemności antyoksydacyjnej, porównując świeży owoc do suszów z amli. Świeże owoce cechowały się 10-krotnie większą zawartością polifenoli niż jej susze. A także zdolność antyoksydacyjna świeżego agrestu indyjskiego była wielokrotnie wyższa w porównaniu do suszonych owoców.
Jest to bardzo cenna obserwacja, ponieważ w Internecie oraz w sklepach ze “zdrową żywnością” można spotkać owoce amli jedynie w formie suszonej oraz sproszkowanej. Warto więc zwrócić uwagę na to, jak jest reklamowany suplement z amlą. Producenci będą chętniej promować swoje produkty, wymieniając wartość odżywczą świeżych owoców, a w rzeczywistości sprzedawać produkt suszony. Susz zaś będzie miał wielokrotnie mniejszą wartość odżywczą.
Tabela wartości odżywczych
Tab. 1. Porównanie wartości odżywczej owoców amli oraz jej przetworów [2]
| Świeże owoce amli | Amla suszona na słońcu | Amla suszona w piecu | Amla liofilizowana | |
| Witamina C | 6644,3 mg/100 g | 748,4 mg/100 g | 641,4 mg/100 g | 791,2 mg/100 g |
| Całkowita zaw. polifenoli TPC | 1410,5 GAE/g | 128,7 GAE/g | 113,1 GAE/g | 161,2 GAE/g |
| Zdolność antyoksydacyjna TEAC | 116,4 mM/g | 7,6 mM/g | 6,6 mM/g | 6,8 mM/g |
| Cukry | — | 16,24 % | 15,75 % | 36,94 % |
Podsumowanie
W analizie z ubiegłego roku [11] wykazano niezwykłą aktywność terapeutyczną ekstraktów z amli w chorobach, takich jak cukrzyca, nowotwory, stany zapalne, wirusowe zapalenie wątroby typu B i malaria.
Ponadto w metanalizie 270 artykułów potwierdzono jej korzystne właściwości w kierunku zapobiegania i wspomagania leczenia wielu chorób [12]. Jednakże zauważono, że w niektórych badaniach było kilka wad, w tym brak informacji na temat dawki suplementy, standardów, kontroli i mechanizmu działania ekstraktu.
Wciąż konieczne są dalsze dogłębne badania w celu wyjaśnienia mechanizmu działania związków bioaktywnych zawartych w amli. Napawa optymizmem, iż w testach toksykologicznych nie udowodniono amli jej negatywnego działania, nawet pomimo stosowania dużych jej ilości [11].
Bibliografia:
- Shoaib M. i wsp. Effect of Amla fruit (Emblica officinalis Gaertn.) on blood glucose and lipid profile of normal subjects and type 2 diabetic patients. International Journal of Food Sciences and Nutrition. 2011, 62, 6, 609-616
- Alkandari D. i wsp. Development of a functional food (pan bread) using amla fruit powder. Journal of food science and technology 56, 2287-2295, 2019
- Dasaroju S. i wsp. Current trends in the research of Emblica officinalis (Amla): A pharmacological perspective. Int J Pharm Sci Rev Res. 2014, 24, 2, 150-159
- Jang S. i wsp. Effects of amla (Phyllanthus embilica L.) extract on hair growth promoting. Korean Society for Biotechnology and Bioengineering Journal. 2018, 33 (4), 299-305
- Nikmanesh N., Mohammadi-Motamed S. Amla oil, a pharmaceutical product based on traditional knowledge for hair loss treatment. Research Journal of Pharmacognosy, 2019, 6 (1), 57-61
- Cichowska J. i wsp. Wykorzystanie potencjału odwadniania osmotycznego i prozdrowotnych właściwości owoców w kreowaniu nowych produktów spożywczych. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2016
- Jeevangi S. i wsp. A study of anti-hyperlipidemia, hypolipedimic and anti-atherogenic activity of fruit of Emblica officinalis (amla) in high fat fed albino rats. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 2014 2 (1), 70-77
- Antony B. i wsp. Effect of standardized Amla extract on atherosclerosis and dyslipidemia. Indian journal of pharmaceutical sciences, 2006, 68, 4
- Suja RS. i wsp. Evaluation of immunomodulatory potential of Emblica officinalis fruit pulp extract in mice. Indian Journal of Animal Research, 2009, 43 (2), 103-106
- Krishnaveni M. i wsp. Therapeutic potential of Phyllanthus emblica (amla): the ayurvedic wonder. J Basic Clin Physiol Pharmacol. 2010
- Saini Rakshandha i wsp. Traditional uses, bioactive composition, pharmacology, and toxicology of Phyllanthus emblica fruits: A comprehensive review. J Ethnopharmacol. 2022
- Variya BC, Bakrania AK, Patel SS. Emblica officinalis (Amla): A review for its phytochemistry, ethnomedicinal uses and medicinal potentials with respect to molecular mechanisms. Pharmacol Res. 2016, 111, 180-200
- Chaikul P. i wsp. Phyllanthus emblica L. (amla) branch: A safe and effective ingredient against skin aging. J Tradit Complement Med. 2021, 11 (5), 390-399
- https://dietetycy.org.pl/porzeczki/ (18.03.2023)
- https://www.doz.pl/czytelnia/a15428-Acerola__co_to_za_owoc_Wlasciwosci_i_zastosowanie_aceroli (19.03.2023)
