Amla – agrest indyjski. Właściwości i zastosowanie

Amla (Emblica officinalis Gaertn. Lub Phyllanthus emblica L.) jest również nazywana agrestem indyjskim lub liściokrzewem garbnikowym. Należy do rodziny Euphorbiaceae, jest drzewem o niewielkich zielono-żółtych owocach, które mają jedną pestkę. Wyglądem przypomina agrest (stąd jej nazwa), lecz jej smak jest określany jako kwaśno-cierpki. W medycynie wschodniej Ajurwedzie (szczególnie hinduskiej i arabskiej) jest traktowana jako lek ziołowy i środek wzmacniający wigor i witalność [10]. W celach leczniczych stosowane są wszystkie części rośliny, choć najpopularniejsze są owoce amli [3,6]. 

W ajurwedzie owoce są stosowane jako środek [3, 10]: 

• moczopędny, 
• przeczyszczający, 
• oczyszczający wątrobę, 
• chłodzący,
• regenerujący, 
• przeciwgorączkowy, 
• tonizujący do włosów, 
• przyśpieszający gojenie się ran,
• zapobiegający wrzodom, 
• wspomagająco w przeziębieniu i gorączce. 

Właściwości amli

Ze względu na swoje wszechstronne właściwości lecznicze jest stosowana w leczeniu wielu chorób, m.in.: kaszlu, gorączki, astmy i chorób górnych dróg oddechowych, cukrzycy, bóli głowy, niestrawności, wzdęć, nadkwasoty, wrzodów, problemów skórnych i stanów zapalnych, anemii, itd. [11, 12].

Udowodnione właściwości prozdrowotne amli:

• Obniżające poziom glikemii na czczo [1, 3, 10]
• Obniżające poziom cholesterolu całkowitego oraz trójglicerydów [1, 7, 8, 10]
• Działanie przeciwutleniające [2, 3, 8, 11], 
• Antynowotworowe [3]
• Przeciwkaszlowe [3] 
• Przeciwmiażdżycowe [3, 7, 8]
• Neuro- kardio- neuroprotekcyjne [3, 10, 11] 
• Przeciwzapalne [3, 8, 10, 11]
• Immunomodulujące [3, 9, 11]

Wykazano, że działanie przeciwmiażdżycowe amli jest wielokierunkowe. Ustalono, że pozyskiwane z niej preparaty mają m.in.: zdolność do zapobiegania utlenianiu lipoprotein o małej gęstości, działanie przeciwutleniające, zmniejszenie syntezy cholesterolu poprzez hamowanie 3-hydroksy-3- metyloglutarylo-koenzymu, aktywność reduktazy i podnoszenie poziomu lipoprotein o dużej gęstości w celu zwiększenia transportu zwrotnego cholesterolu [8].

Dla piękna włosów i skóry

Jednocześnie amla bardzo korzystnie wpływa na wygląd zewnętrzny. Wzmacnia włosy i zapobiega ich przedwczesnemu siwieniu [4, 10]. Dodatkowo dzięki sporej zawartości witaminy C, która wpływa korzystnie na syntezę kolagenu, nadaje młodszy wygląd skórze [13].

W badaniu z 2021 roku [13] wykazano, że preparat z 0,1% ekstraktem z gałęzi amli ma silne działanie uelastyczniające skórę. Poprawia jej koloryt i nawilżenie, a także zapobiega powstawaniu zmarszczek, redukując te już istniejące. Amla sprawdza się również jako środek przeciw wypadaniu włosów [4,5]. Wykazano, że ekstrakt z amli ma działanie pobudzające wzrost włosów i zapobiega ich wypadaniu.

Związki aktywne

Głównymi składnikami chemicznymi o działaniu prozdrowotnym są: garbniki, alkaloidy, witaminy, składniki mineralne i polifenole (w tym kwas galusowy, kwas elagowy, kwercetyna i kwas askorbinowy), garbniki, rutynę, kurkuminoidy i emblikol [3, 10, 11, 12]. 

Wartości odżywcze amli

Agrest indyjski można zaliczyć do superowoców (tzw. superfruits), ponieważ stanowi cenne źródło przeciwutleniaczy i witamin [2, 6]. W badaniu z 2019 roku [2] wykazano, że żywność z dodatkiem amli (w tym przypadku chleby ze sproszkowaną amlą) są bogatym źródłem składników odżywczych i antyoksydantów o pożądanej przez konsumentów konsystencji i smaku.

Witamina C

W tabeli nr 1 przedstawiono porównanie wartości odżywczej owoców świeżej i suszonej amli. Na jej podstawie można zaobserwować, że stężenie witaminy C w świeżej amli jest bardzo wysokie – 6644,3 mg w 100 g owoców. Zawartość tej witaminy jednak bardzo drastycznie spada w trakcie suszenia, ponieważ witamina C jest wrażliwa na działanie wysokich temperatur. Pomimo iż proces liofilizacji odbywa się w niższych zakresach temperatur, nie chroni to tej witaminy przed rozpadem.

Niemniej jednak zawartość kwasu askorbinowego w suszach z amli jest i tak wysoka w porównaniu do innych dobrych źródeł tej witaminy (np. świeża acerola 1677,6 mg witaminy C/100 g produktu, czarna porzeczka – 182 mg witaminy C/100 g świeżego produktu [14, 15]).

Polifenole

Podobną zależność można zaobserwować w przypadku zawartości polifenoli oraz pojemności antyoksydacyjnej, porównując świeży owoc do suszów z amli. Świeże owoce cechowały się 10-krotnie większą zawartością polifenoli niż jej susze. A także zdolność antyoksydacyjna świeżego agrestu indyjskiego była wielokrotnie wyższa w porównaniu do suszonych owoców.

Jest to bardzo cenna obserwacja, ponieważ w Internecie oraz w sklepach ze “zdrową żywnością” można spotkać owoce amli jedynie w formie suszonej oraz sproszkowanej. Warto więc zwrócić uwagę na to, jak jest reklamowany suplement z amlą. Producenci będą chętniej promować swoje produkty, wymieniając wartość odżywczą świeżych owoców, a w rzeczywistości sprzedawać produkt suszony. Susz zaś będzie miał wielokrotnie mniejszą wartość odżywczą.

Tabela wartości odżywczych

Tab. 1. Porównanie wartości odżywczej owoców amli oraz jej przetworów [2]

	Świeże owoce amli	Amla suszona na słońcu	Amla suszona w piecu	Amla liofilizowana
Witamina C	6644,3 mg/100 g	748,4 mg/100 g	641,4 mg/100 g	791,2 mg/100 g
Całkowita zaw. polifenoli TPC	1410,5 GAE/g	128,7 GAE/g	113,1 GAE/g	161,2 GAE/g
Zdolność antyoksydacyjna TEAC	116,4 mM/g	7,6 mM/g	6,6 mM/g	6,8 mM/g
Cukry	—	16,24 %	15,75 %	36,94 %

Podsumowanie

W analizie z ubiegłego roku [11] wykazano niezwykłą aktywność terapeutyczną ekstraktów z amli w chorobach, takich jak cukrzyca, nowotwory, stany zapalne, wirusowe zapalenie wątroby typu B i malaria.

Ponadto w metanalizie 270 artykułów potwierdzono jej korzystne właściwości w kierunku zapobiegania i wspomagania leczenia wielu chorób [12]. Jednakże zauważono, że w niektórych badaniach było kilka wad, w tym brak informacji na temat dawki suplementy, standardów, kontroli i mechanizmu działania ekstraktu.

Wciąż konieczne są dalsze dogłębne badania w celu wyjaśnienia mechanizmu działania związków bioaktywnych zawartych w amli. Napawa optymizmem, iż w testach toksykologicznych nie udowodniono amli  jej negatywnego działania, nawet pomimo stosowania dużych jej ilości [11]. 

Bibliografia:

1. Shoaib M. i wsp. Effect of Amla fruit (Emblica officinalis Gaertn.) on blood glucose and lipid profile of normal subjects and type 2 diabetic patients. International Journal of Food Sciences and Nutrition. 2011, 62, 6, 609-616
2. Alkandari D. i wsp. Development of a functional food (pan bread) using amla fruit powder. Journal of food science and technology 56, 2287-2295, 2019
3. Dasaroju S. i wsp. Current trends in the research of Emblica officinalis (Amla): A pharmacological perspective. Int J Pharm Sci Rev Res. 2014, 24, 2, 150-159
4. Jang S. i wsp. Effects of amla (Phyllanthus embilica L.) extract on hair growth promoting. Korean Society for Biotechnology and Bioengineering Journal. 2018, 33 (4), 299-305
5. Nikmanesh N., Mohammadi-Motamed S. Amla oil, a pharmaceutical product based on traditional knowledge for hair loss treatment. Research Journal of Pharmacognosy, 2019, 6 (1), 57-61
6. Cichowska J. i wsp. Wykorzystanie potencjału odwadniania osmotycznego i prozdrowotnych właściwości owoców w kreowaniu nowych produktów spożywczych. Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego, 2016
7. Jeevangi S. i wsp. A study of anti-hyperlipidemia, hypolipedimic and anti-atherogenic activity of fruit of Emblica officinalis (amla) in high fat fed albino rats. International Journal of Medical Research & Health Sciences, 2014 2 (1), 70-77
8. Antony B. i wsp. Effect of standardized Amla extract on atherosclerosis and dyslipidemia. Indian journal of pharmaceutical sciences, 2006, 68, 4
9. Suja RS. i wsp. Evaluation of immunomodulatory potential of Emblica officinalis fruit pulp extract in mice. Indian Journal of Animal Research, 2009, 43 (2), 103-106
10. Krishnaveni M. i wsp. Therapeutic potential of Phyllanthus emblica (amla): the ayurvedic wonder. J Basic Clin Physiol Pharmacol. 2010
11. Saini Rakshandha i wsp. Traditional uses, bioactive composition, pharmacology, and toxicology of Phyllanthus emblica fruits: A comprehensive review. J Ethnopharmacol. 2022
12. Variya BC, Bakrania AK, Patel SS. Emblica officinalis (Amla): A review for its phytochemistry, ethnomedicinal uses and medicinal potentials with respect to molecular mechanisms. Pharmacol Res. 2016, 111, 180-200
13. Chaikul P. i wsp. Phyllanthus emblica L. (amla) branch: A safe and effective ingredient against skin aging. J Tradit Complement Med. 2021,  11 (5), 390-399
14. https://dietetycy.org.pl/porzeczki/ (18.03.2023)
15. https://www.doz.pl/czytelnia/a15428-Acerola__co_to_za_owoc_Wlasciwosci_i_zastosowanie_aceroli (19.03.2023)