Biała herbata – liście o szerokim zastosowaniu

Herbata jest drugim, po wodzie, napojem najczęściej spożywanym na świecie. Do produkcji herbaty białej używa się tylko zebranych ręcznie, wczesną wiosną, jeszcze nierozwiniętych listków i pączków krzewu C. sinensis a następnie pozwala się im lekko zwiędnąć na słońcu i dopiero w takiej formie poddaje się je procesowi suszenia. 

Nazwa „biała herbata” wywodzi się od dwóch odmian herbaty, z której jest wytwarzana: Camellia sinensis var. khenghe bai hao i Camellia sinensis var. fudin bai hao rosnących w prowincji Fujian [1]

Uprawy herbaty na świecie

Krzew herbaciany pochodzi z Chin, do Europy trafił w XVII wieku. W XIX wieku Anglicy rozpoczęli jego uprawę w swoich koloniach, co zapoczątkowało jego rozprzestrzenianie. Krzew herbaciany wymaga dość wysokiej temperatury powietrza i dużych opadów. 

Herbata jest jednym z najczęściej spożywanych napojów, a jej obecne zbiory na świecie wynoszą ok. 3,7 mln ton rocznie. Największymi producentami herbaty są Indie (1,1 mln ton), Chiny (0,9 mln ton), Sri Lanka, Kenia (po 0,3 mln ton) i Turcja (0,2 mln ton). Polska należy do największych importerów herbaty w Europie (ok. 30 tys. ton rocznie) [2]. 

Właściwości prozdrowotne 

Biała herbata jest najmniej przetworzona spośród innych herbat, co powoduje, że jest ona bogatsza w składniki odżywcze niż herbata czarna lub zielona.

Moc antyoksydantów oraz korzyści dla serca i naczyń

W białej herbacie jest najwięcej antyoksydantów w porównaniu z innymi herbatami. Substancje te przyczyniające się do zapewniania ochrony przed uszkodzeniami wywołanymi przez wolne rodniki. 

W liściach znajduje się dużo substancji czynnych biologicznie tj. saponin, aminokwasów, alkaloidów purynowych, mikroelementów (np. fluor, mangan) czy witamin [3]. 

Systematyczne picie naparu ma wpływ na zmniejszanie się poziomu „złego” cholesterolu i zwiększanie tego „dobrego” we krwi. Dzięki poprawie ciśnienia i unormowaniu zawartości cholesterolu we krwi, biała herbata wpływa korzystnie na pracę serca i układu krwionośnego.

Naukowcy udowodnili, że regularne spożywanie białej herbaty może zniwelować stres oksydacyjny, który ma u ludzi znaczenie w takich chorobach, jak miażdżyca, choroba Parkinsona czy choroba Alzheimera [4].

Według badań napary herbat białych charakteryzują się wysoką pojemnością przeciwutleniającą, zdolnościami redukującymi, które działają odtruwająco, opóźniają proces starzenia. Najwyższe zdolności przeciwutleniające wśród białych herbat wykazywały: Snow Dragon i White Ring, zaś najniższe herbata Kocie Oczko [5].

Kofeina i fluor w białej herbacie

Biała herbata wpływa również pobudzająco na organizm człowieka dzięki zawartej w niej kofeinie. Mieści się ona w przedzial od 121,3 do 349,9 mg/l. Maksymalna dawka dobowa kofeiny wg „Farmakopei Polskiej VIII” wynosi 1500 mg , więc przekroczenie dopuszczalnej dobowej dawki kofeiny byłoby możliwe przy wypiciu ok. 21 szklanek naparu z herbaty białej [6].

Instytut Żywności i Żywienia normuje wśród składników mineralnych zalecenia dotyczące spożycia fluoru na poziomie wystarczającym, który dla osób dorosłych wynosi 4 mg dziennie dla mężczyzn i 3 mg dla kobiet [7]. Regularne spożywanie naparu z białej herbaty wzmacnia również kości, co sprawia, że napój ten jest zalecany osobom cierpiącym na zapalenie stawów oraz osteoporozę.

Czy biała herbata pomaga na odchudzanie?

Herbata biała wykorzystywana jest do produkcji produktów wykazujących działanie wspomagające utrzymanie odpowiedniej wagi ciała. Według naukowców biała herbata wykazuje zdolność do: przyspieszania metabolizmu, spalania tłuszczów, wspomagania pracy wątroby, detoksykacji organizmu oraz stymulacji perystaltyki jelit [8]. Dlatego jest przeznaczona do osób chcących utrzymać prawidłową masę ciała lub osiągnąć wymarzoną sylwetkę. Należy jednak pamiętać, że na efekty odchudzania ma wpływ deficyt kaloryczny, a nie pojedyncze składniki żywności czy produkty – mogą one mieć jedynie działanie wspomagające.

Herbata biała na sklepowych półkach

W Polsce za 100 gramów białej herbaty zapłacimy w granicach od 20 zł do 100 zł. 

Według badań do najbardziej popularnych białych herbat dostępnych w polskich sklepach należą: „Biała Perła”, „Kocie Oczko”, „Truskawka Lichee”, „Cesarska Igła”, „Snow Dragon”, „White Ring”, „Cesarska Perła”, „Srebrna Truskawka”. Analiza owych herbat wykazała, że zawierały one od 4–8% wody, co oznacza ich bardzo dobrą jakość były również wysoko ocenione pod względem jakościowym, sensorycznym i nie wykazywały śladów fałszowania [9].

Jak często Polacy spożywają herbatę ?

Jesteśmy czwartym krajem w Europie w rankingu spożycia herbaty. Średnio Polak parzy rocznie napar z 1 kg liści. Więcej herbaty piją w Europie tylko Irlandczycy (zużywają 2,18 kg suszu), Brytyjczycy (1,93 kg) oraz Rosjanie (1,38 kg). Polska plasuje się również wysoko w zestawieniu globalnym. Znajdujemy się na dziewiątym miejscu i wyprzedzamy nawet takie kraje jak Japonia, Chiny czy Arabia Saudyjska[10].

Sporządzanie naparu z białej herbaty- temperatura oraz czas ma znaczenie!

Białą herbatę parzyć można trzykrotnie w temperaturze od 85-90 °C przez około 5 minut. Tak zaparzony napar zachowa najlepsze wartości smakowe i swój unikalny aromat [11]. Zbyt długie parzenie może przyczynić się do obniżenia walorów smakowych herbaty. Białą herbatę można parzyć wielokrotnie, ale trzeba pamiętać, że kolejne parzenie należy wydłużyć o kilkadziesiąt sekund w stosunku do poprzedniego.

Walory smakowe białej herbaty

Według społeczności Dietetycy.org.pl herbata biała zajęła drugie miejsce w rankingu ,,5 najlepszych rodzajów herbat”. Lepsza według ankietujących okazała się herbata zielona [11]. 

Nie da się ukryć, że to jedna z najdelikatniejszych herbat. Po zaparzeniu otrzymujemy napar odznaczający się słomkową barwą, delikatnym smakiem i aromatem wskutek mniejszej zawartości garbników.

Na podstawie badań analizy sensorycznej, która obejmowała ocenę wyglądu i barwy, aromatu, a także smaku stwierdzono, że wszystkie rodzaje białej herbaty dostępne na polskim rynku otrzymały wysokie oceny za wygląd, barwę oraz smak. Badane herbaty cechowały się rzadko spotykanym wyglądem suchych liści, co wpłynęło na ocenę ich atrakcyjności i wysokie noty w ocenie sensorycznej [12].

Wartość odżywcza 

Świeże liście białej herbaty zawierają średnio  w suchej masie 36% polifenoli, 25% węglowodanów, 15% białek, 6,5% ligniny, 5% popiołu, 4% aminokwasów, 2% tłuszczu, 1,5% kwasów organicznych, 0,5% chlorofilu, a także karotenoidy i substancje lotne [4]. Białe herbaty zawierają ok. 2 razy większą ilość kofeiny w porównaniu do herbaty zielonej, oraz ok. 4 razy większą w porównaniu do czarnej, przez co mają orzeźwiający i pobudzający smak.

Zafałszowania herbat  

Niestety od kilku lat w branży spożywczej panuje trend polegający na ulepszaniu produktów przez dodatek składników syntetycznych. Owy proces nie omija także produktów herbacianych. Takie zabiegi mają na celu wydłużenia czasu przydatności do spożycia, nadania intensywniejszej barwy lub obniżenia kosztów produkcji. Jak możemy sprawdzić czy kupiona przez nas herbata nie jest sfałszowana? Jest bardzo prosty sposób aby to sprawdzić. Polega on na namoczeniu suszu herbacianego w wodzie, a następnie na jego pocieraniu o bibułę. Jeżeli do herbaty został dodany sztuczny barwnik, woda i bibuła ulegną zabarwieniu[12] .

Oprócz dodatku sztucznych barwników, zafałszowania herbat często dotyczą wykorzystania do produkcji suszu starszych listków herbaty lub nawet łodyg, zamiast deklarowanych na opakowaniach młodych listków. To zafałszowanie jest jednak bardzo trudne do wykrycia i nie jesteśmy w stanie tego sprawdzić w warunkach domowych.

Wykorzystanie białej herbaty w kosmetologii

Biała herbata jest w szerokim zakresie używana w kosmetologii ze względu na swoje działanie prozdrowotne np. w peelingach do ciała ze względu na zawarte w nich antyoksydanty, które przeciwdziałają starzeniu się skóry [13]. W produktach do pielęgnacji twarzy najczęściej stosuje się herbatę białą ze względu na niewielkie przetworzenie, przez co zawierają najwięcej składników aktywnych w swoim składzie.

Poza właściwościami przeciwutleniającymi, dodatek ten stanowi nośnik minerałów, mikroelementów i witamin. Ponadto herbata wraz z innymi aromatycznymi dodatkami orzeźwia, relaksuje ciało i pobudza zmysły dlatego jest używana do produkcji produktów do kąpieli tj. olejki, żele i pianki.  

Jednak produkt zawierające białą herbatę nie są popularne ze względu na ich cenę.

Czy istnieją przeciwwskazania w spożyciu?

Białej herbaty na pewno nie można uznać za truciznę i nie trzeba z niej zupełnie rezygnować. Należy jednak zachować umiar w jej piciu. Można ją spożywać regularnie jednakże picie herbaty białej powinno być ograniczone w przypadku dzieci, kobiet w ciąży i karmiących, ze względu na wysoką zawartość kofeiny oraz kwas szczawiowy, który wykazuje działanie antyodżywcze. W jelitach wiąże jony wapnia i magnezu, tworząc sole, które nie ulegają wchłonięciu. Może to prowadzić zaburzenia pracy serca, układu nerwowego oraz tworzenia się kamieni nerkowych.

Bibliografia:

1. A.Grzegorczyk, M.Miazga-Sławińska ,,Herbaty – rodzaje, właściwości, jakość i zafałszowania”; Kosmos Problemy Nauk Biologicznych; rok 2014; tom 63; Nr. 3; str.473-479
2. Miazga-Sławińska, M., & Grzegorczyk, A. (2014). Herbaty-rodzaje, właściwości, jakość i zafałszowania. Kosmos, 63(3), 473-479.
3. K. Kurleto*, G. Kurowski, B. Laskowska, M. Malinowska, E. Sikora, O. Vogt ,, INFLUENCE OF BREWING CONDITIONS ON ANTIOXIDANT CONTENT IN DIFFERENT KINDS OF TEA INFUSIONS”; Wiadomości chemiczne; rok 2013; roz.67; str.1137
4. Dhatwalia, S. K., Kumar, M., Bhardwaj, P., & Dhawan, D. K. (2019). White tea-A cost effective alternative to EGCG in fight against benzo (a) pyrene (BaP) induced lung toxicity in SD rats. Food and Chemical Toxicology, 131, 110551.
5. Plust, D., Czerniejewska-Surma, B., Doniszewski, Z., & Bienkiewicz, G. (2011). Zawartość polifenoli, właściwości przeciwutleniające oraz zdolności redukujące naparów herbat białych liściastych. Folia Pomeranae Universitatis Technologiae Stetinensis. Agricultura, Alimentaria, Piscaria et Zootechnica, 18.
6. Czernicka, M., Zaguła, G., Puchalski, C., Cebulak, T., & Kapusta, I. (2015). Ocena wartości zdrowotnej naparów wysokogatunkowych herbat liściastych białych i zielonych w oparciu o analizę zawartości fluorków, kofeiny i składu mineralnego. I CHEMIA TOKSYKOLOGICZNA.
7. Liu, C., Guo, Y., Sun, L., Lai, X., Li, Q., Zhang, W., … & Cao, F. (2019). Six types of tea reduce high-fat-diet-induced fat accumulation in mice by increasing lipid metabolism and suppressing inflammation. Food & function, 10(4), 2061-2074.
8. Miazga-Sławińska, M., & Grzegorczyk, A. (2014). Herbaty-rodzaje, właściwości, jakość i zafałszowania. Kosmos, 63(3), 473-479.
9. https://www.portalspozywczy.pl/napoje/wiadomosci/badanie-polacy-pija-wiecej-herbaty-niz-chinczycy-czy-japonczycy,166074.html 
10. http://www.naturaherbaty.pl/biala-herbata.html 
11. https://dietetycy.org.pl/5-najlepszych-rodzajow-herbat/ 
12. Plust, D., Czerniejewska-Surma, B., Domiszewski, Z., Bienkiewicz, G., Subda, R., & Wesolowski, T. (2011). Jakość wybranych herbat białych. Żywność Nauka Technologia Jakość, 18(3).
13. Karwowska, K. (2016). Wykorzystanie liści krzewu herbacianego w przemyśle spożywczym i kosmetycznym.