Boczniak mikołajkowy – właściwości, występowanie i uprawa

Boczniak mikołajkowy (Pleurotus eryngii), zwany również boczniakiem królewskim, to przysmak dla każdego smakosza grzybów. Świadczy o tym wyrazisty smak i okazałe owocniki. Grzyby te oprócz walorów smakowych, mają wiele właściwości prozdrowotnych. W artykule przedstawię szerzej ich dobroczynne działanie. Podpowiem również, jak uprawiać go we własnym ogrodzie i cieszyć się świeżymi grzybami na co dzień.

Charakterystyka

Boczniak mikołajkowy to wartościowy grzyb jadalny. Owocniki w tym grzybie są dużo większe niż u pozostałych z rodziny Pleurotus. Blaszki są ułożone daleko od siebie, tworząc sieć biegnącą ku trzonowi. Kolor blaszek zmienia się wraz z wiekiem owocnika: początkowo białe, następnie stają się szaro-żółte. Kapelusz jest okrągły, przypominający muszlę. Jego średnica zaś waha się od 4 do 10 cm. Skórka kapelusza jest matowa. Trzon krótki, gładki i pełny w środku. Miąższ twardy i mięsisty o białej barwie [1].

Boczniak mikołajkowy często jest mylony z innymi przedstawicielami rodziny boczniakowatych, lecz owocniki jego są dużo większe niż u pozostałych z rodziny Pleurotus.

Występowanie

Boczniak mikołajkowy w warunkach naturalny występuje w: Północnej Afryce, Wschodniej Europie i Centralnej Azji. Owocniki tworzy na ziemi, przy korzeniach drzew liściastych [2]. Pozyskiwanie jego owocników ze środowiska naturalnego jest nielegalne, ponieważ jest grzybem prawnie chronionym.

Sezon pojawu owocników

Grzyb ten naturalnie owocnikuje od czerwca do grudnia. W uprawie natomiast może wydawać owoce cały rok.

Właściwości zdrowotne

Od niepamiętnych czasów boczniak mikołajkowy jest ceniony za swoje lecznicze właściwości. Obecnie możemy spotkać go w wielu sklepach z suplementami i zdrową żywnością. Posiada wysoką zawartość białek z aminokwasami egzogennymi, czyli takimi, których organizm ludzki nie potrafi sam syntetyzować [3]. Dzięki czemu może być doskonałym substytutem mięsa w diecie wegańskiej. Grzyb ten, również ma wysoką zawartość witamin z grupy B oraz witaminy D 2. Grzyby są niestety ciężkostrawne, więc nie powinny spożywać ich osoby starsze, dzieci do lat 7 i dorośli z przeciwwskazaniami. Boczniaki można przechowywać w lodówce do 7 dni.

Właściwości lecznicze:

• Wzmacnia ogólną odporność organizmu [4]
• Działa antybakteryjnie i przeciwwirusowo.
• Obniża poziom glukozy i cholesterolu we krwi 
• Posiada substancje wykorzystywane podczas leczenia chorób nowotworowych, przez co spowalnia ich rozwój
• Obniża ciśnienie w gałkach ocznych, przy zaćmie i jaskrze
• Wzmacnia ściany naczyń krwionośnych [5]

Zastosowanie kulinarne

Boczniak mikołajkowy w odróżnieniu od pozostałych boczniaków nadaje się do jedzenia w całości. Jest ceniony za swoje walory smakowe. Jest aromatyczny i ma lekko ostry smak [6]. Smakosze porównują go do walorów prawdziwka. W gastronomii jest wykorzystywany na wiele sposobów. Przyrządza się z niego zapiekanki czy sosy do mięs. Stosuje się również jako dodatek do jajecznicy. Kucharze wykorzystują go również do wykwintnych dań i dziczyzny. Popularnym daniem jest boczniak panierowany, smażony na głębokim tłuszczu.

Pomidorowe flaczki z boczniaków

Alternatywą dla popularnych na polskim stole flaków wołowych, są wegańskie flaczki z boczniaków. Czas przygotowania to około 45 minut.

Składniki:

• 500 g boczniaków
• 1 marchewka
• 1 pietruszka
• ¼ selera
• ½ cebuli
• 1 łyżka oleju
• 2 l bulionu warzywnego
• 1 łyżka sosu sojowego
• 1 puszka krojonych pomidorów
• 2 łyżeczki majeranku
• 3 liście laurowe
• 1 łyżka papryki słodkiej
• 1 łyżeczka imbiru
• Sól, pieprz

Przygotowanie:

Boczniaki pokroić w paski, cebulę w kostkę a resztę warzyw zetrzeć na tarce. Na dnie dużego garnka rozgrzać olej, dodać boczniaki i przyprawy. Podsmażyć całość kilka minut. Następnie dodać starte warzywa i wlewamy pomidory z puszki. Dusić potrawę 15 min. Gdy całość będzie miękka, dodaje się bulion warzywny i sos sojowy. Całość gotować pod przykryciem jeszcze 15 min.

Uprawa w domowych warunkach

Kostkę do uprawy boczniaka mikołajkowego bez problemu można zakupić w wielu sklepach w Polsce. Koszt 3-kilogramowej kostki do uprawy to około 30 zł. Kostkę należy trzymać w zacienionym i bardzo wilgotnym miejscu. Do tego celu może posłużyć: garaż, piwnica lub altanka. Nie należy wystawiać grzybni na bezpośrednie działanie słońca. Optymalna temperatura hodowli to od 13 °C do 26 °C. Należy utrzymywać stałą wilgotność [7].

Pierwsze zbiory możemy uzyskać już od 1 do 4 tygodni po rozpoczęciu uprawy. Grzyby należy zbierać codziennie, a gotowe są do zbioru, kiedy zaczną lekko prostować kapelusze. Grzyby należy usuwać w całości, razem z trzonem. Pozostawienie części grzyba w substracie, może powodować jego gnicie, przez co dalsza uprawa będzie niemożliwa.

Podsumowanie

Boczniak mikołajkowy ze względu na swój niepowtarzalny smak cieszy się coraz większą popularnością. Grzyby te mają niezwykle wysoką wartość odżywczą, przez co powinny być uwzględnione w naszej diecie. W medycynie chińskiej i japońskiej boczniaki są uważane za produkty przedłużające życie. Mają szerokie zastosowanie w gastronomii, dzięki prostocie w przyrządzaniu. Są wprost idealne do kulinarnych eksperymentów.

Literatura:

1. Gerhardt E. (2006), Grzyby. Wielki ilustrowany przewodnik. Ponad 1000 opisanych gatunków Wyd. Klub dla Ciebie, Warszawa.
2. Abdollahzadeh J., Asef M, Mirmahmoodi T. (2007). The Pleurotus eryngii species-complex in Kurdistan region of Iran. Pakistan Journal of Biological Sciences, 10 (17): 3006–3009.
3. Zervakis G., Venturella G., Papadopoulou K. (2001) Genetic polymorphism and taxonomic infrastructure of the Pleurotus eryngii species-complex as determined by RAPD analysis, isozyme profiles and ecomorphological characters. Microbiology, 147 (11): 3183–3194
4. Jia X, Wang C, Bai Y, Yu J, Xu C. (2017) Sulfation of the Extracellular Polysaccharide Produced by the King Oyster Culinary-Medicinal Mushroom, Pleurotus eryngii (Agaricomycetes), and Its Antioxidant Properties In Vitro. Int J Med Mushrooms, 19(4):355-362
5. Stajić M, Vukojević J, Duletić-Lausević S. (2009) Biology of Pleurotus eryngii and role in biotechnological processes: a review. Crit Rev Biotechnology, 29(1):55-66.
6. Nakahara D. i in.(2020), Effect of mushroom polysaccharides from Pleurotus eryngii on obesity and gut microbiota in mice fed a high-fat diet. Eur J Nutr 59(7):3231-3244
7. https://plumeria.sklep.pl/boczniak-eryngii-grzybnia-kostka-3kg: Data dostępu: 2021-02-19