Depresja u dzieci i młodzieży pod kątem żywieniowym

Depresja jest jednym z najczęściej występujących zaburzeń nastroju na świecie. Dane Światowej Organizacji Zdrowia dowodzą, iż ta choroba do 2030 roku może być na pierwszym miejscu [1]. Jest ona zaburzeniem często nawracającym i tyczy się nie tylko osób dorosłych. Z depresją zmaga się 1% dzieci w wieku przedszkolnym powyżej 2 oraz 3 r.ż. W grupie dzieci 6-12 lat liczba ta wynosi 2%. W czasie dzieciństwa choruje tyle samo dziewcząt co chłopców. Z kolei w okresie dorastania częściej z tym zaburzeniem zmagają się dziewczęta. Nagła zmiana w zachowaniu, utrzymująca się przez jakiś czas, utrudniająca dotychczasowe funkcjonowanie, powinna przyczynić się do skorzystania z odpowiedniej pomocy [2].

Przyczyny depresji wśród dzieci i młodzieży

Przyczyną objawów depresyjnych wśród młodzieży może być stres. W tym wieku wynikać może np. z braku akceptacji, dużej ilości nauki, zastraszania przez rówieśników czy prześladowania [3]. Poza tym do czynników ryzyka wystąpienia depresji zalicza się także między innymi śmierć jednego z opiekunów, przemoc oraz nadużycie seksualne, niezgoda i konflikty rodzinne czy nadużywanie substancji psychoaktywnych przez rodziców [4].

Zachorowanie na depresję w wieku dojrzewania prognozuje nie tylko jej obecność w późniejszych latach. Wiąże się też ze zwiększonym ryzykiem m.in. samobójstwa, gorszego funkcjonowania społecznego i nadużywania substancji psychoaktywnych [2].

Jak rozpoznać depresję u dzieci i młodzieży?

Przebieg choroby u dzieci oraz młodzieży zależny jest od wieku i czasu trwania zaburzenia. Objawy trudniej rozpoznać z uwagi na ich podobieństwo do charakterystycznych zmian dla danego okresu rozwojowego. U małych dzieci szczególnymi objawami wskazującymi na depresję są bóle brzucha, głowy, zaburzenia snu, duszności, jak również płaczliwość, brak zainteresowania rówieśnikami i zabawkami oraz wybuchy złości. Z kolei wśród dzieci w okresie wczesno-szkolnym zauważa się głównie zachowania agresywne, zamykanie się w pokoju, kłopoty w nauce, zwiększenie bądź zmniejszenie łaknienia, lękliwość. Oprócz tego pojawić się mogą myśli samobójcze. O depresji u nastolatków świadczyć może podwyższony poziom lęku, brak odczuwania przyjemności, złe samopoczucie, trudności w nauce czy samookaleczenia [2].

Utrzymujące się objawy powinny skłonić opiekunów do poszukania pomocy u specjalistów – psychiatry lub psychoterapeuty [2].

Leczenie depresji wśród dzieci i nastolatków

Terapia objawów depresyjnych u młodzieży oraz dzieci powinna obejmować oddziaływania farmakologiczne, psychoterapeutyczne, psychoedukację pacjentów i ich rodzin. Celem terapii jest łagodzenie zaburzeń depresji. Do podstawowych metod leczenia depresji należy psychoterapia i psychoedukacja. Farmakoterapia stosowana jest w czasie, gdy nasilenie objawów utrudnia dziecku codziennie funkcjonowanie, a samo oddziaływanie terapeutyczne nie przynosi zadowalających rezultatów [4].

Dieta wspomagająca leczenie depresji dzieci i nastolatków

Jednakże ważne jest również, aby tradycyjną terapię depresji wspomagać odpowiednią dietą oraz suplementacją. Tę tezę potwierdza badanie przeprowadzone przez Diamov S. i wsp., którego celem była ocena wpływu jakości diety na problemy zdrowia psychicznego u dzieci. W doświadczeniu brało udział 787 ośmio- oraz dziewięcioletnich dzieci. Podczas badania rodzice zgłaszali problemy ze zdrowiem psychicznym swoich dzieci, korzystając z kwestionariusza, jak również jakość ich diety. Wyniki zrealizowanego eksperymentu dowiodły, iż lepsza ogólna jakość diety związana była z lepszym zdrowiem psychicznym wśród dzieci. Poza tym potwierdzono skuteczność i użyteczność kwestionariusza dla rodziców jako wskaźnika ogólnej jakości diety [5].

Produkty zalecane

Na jakie składniki odżywcze szczególnie zwrócić uwagę, aby zmniejszyć objawy depresji?

• Dla odpowiedniego funkcjonowania układu nerwowego ważne są głównie węglowodany, których źródłem są między innymi świeże owoce oraz warzywa. Spożywane na surowo nawadniają organizm i dostarczają energii. Oprócz tego są źródłem wielu cennych składników mineralnych oraz witamin, które pozytywny wpływ mają na nasz nastrój. Owoce i warzywa to najlepsze źródło witaminy C. Wykazano, że ten antyoksydant zmniejsza objawy depresji, pomagając organizmowi zahamować inwazję wolnych rodników oraz zregenerować się po stresujących wydarzeniach.
• Innym znaczącym składnikiem odżywczym zmniejszającym symptomy depresji są witaminy z grupy B, które łagodzą napięcie i biorą udział w syntezie serotoniny, czyli hormonu szczęścia (przede wszystkim witamina B6). Występują one głównie w zielonych warzywach, kaszach, kiełkach, ciemnym pieczywie oraz rybach. Poza tym warto pamiętać o kapuście i innych zielonych warzywach liściastych, które zawierają kwas foliowy, dobroczynnie wpływający na pracę mózgu oraz układ nerwowy. Uczestniczy on w produkcji serotoniny, a jego niedostateczna ilość w diecie sprzyja senności i ogólnemu zmęczeniu organizmu.
• Na pozytywne nastawienie i poprawę nastroju wpływają również kwasy tłuszczowe omega-3, które znaleźć możemy np. w orzechach włoskich lub pestkach dyni.
• Kolejnym antydepresyjnym składnikiem są domowe kiszonki, które są naturalnym probiotykiem wspomagającym florę jelitową, odpowiedzialną także za stan samopoczucia.

Podsumowanie

Depresja obecna w okresie rozwojowym posiada negatywne skutki w funkcjonowaniu szkolnym społecznym i rodzinnym. Wystąpienie jej u dzieci oraz nastolatków staje się predykatorem obecności w późniejszych latach. Ważne jest, aby od najmłodszych lat zadbać o jej odpowiednie leczenie, jakim jest psychoterapia, farmakoterapia i wspomaganie dietą.

Bibliografia:

1. https://pacjent.gov.pl/aktualnosc/depresja-u-dzieci-i-mlodziezy
2. Stasiowska E. (2020). Depresja-choroba nie tylko dorosłych. Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej.
3. Piskała-Topczewska A. (2021). Depresja nastolatka a dieta. Holistic.
4. Kalinowska S. i wsp. (2013). Depresja u dzieci i młodzieży- obraz kliniczny, etiologia, terapia. Roczniki Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie, 59(1), s. 32-36.
5. Diamov S. i wsp. (2021). Diet quality and mental health problems in late childhood. Nutritional Neuroscience, 24(1), s. 62-70.