Dieta na dobry wzrok
PrawidÅ‚owa dieta czÅ‚owieka jest kluczowym czynnikiem stylu życia, który ma dÅ‚ugofalowy wpÅ‚yw na zdrowie narzÄ…du wzroku. ŹródÅ‚a naukowe podajÄ…, że okoÅ‚o 250 milionów ludzi na caÅ‚ym Å›wiecie cierpi z powodu utraty wzroku. WiodÄ…cymi przyczynami niedostatecznego widzenia jest zaćma, jaskra, zwyrodnienie plamki żółtej zwiÄ…zanej z wiekiem oraz retinopatia cukrzycowa. Perspektywa starzejÄ…cego siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stwa powoduje, że przewidywana liczba pacjentów dotkniÄ™tych problemami ze strony ukÅ‚adu wzrokowego drastycznie wzroÅ›nie w przeciÄ…gu kolejnych lat.Â
Etiologia chorób narządu wzroku
Etiologia chorób oczu jest zÅ‚ożona i ma charakter wieloczynnikowy. Za powszechny mechanizm sprawczy uważa siÄ™ stres oksydacyjny oraz proces uszkodzenia komórek. Oko jest narzÄ…dem o wysokiej ekspozycji na Å›wiatÅ‚o wysokoenergetyczne. Ze wzglÄ™du na wysokie zużycie tlenu, jest wyjÄ…tkowo podatne na dziaÅ‚anie stresu oksydacyjnego. Czynniki te powodujÄ… generowanie reaktywnych form tlenu, które trwale uszkadzajÄ… oksydacyjnie tkanki oka. Współczesny Å›wiat medycyny bada rolÄ™ dietetycznych przeciwutleniaczy oraz potencjalne korzyÅ›ci terapeutyczne witamin pod postaciÄ… suplementów diety.Â
Antyoksydanty a zwyrodnienie plamki żółtej
Zwyrodnienie plamki żółtej zwiÄ…zanej z wiekiem charakteryzuje siÄ™ wystÄ™powaniem zmian zwyrodnieniowych w centralnym obszarze siatkówki oka i dotyczy osób powyżej 55 roku życia. Ten typ zwyrodnienia typowy jest dla populacji z obszarów Europy. Badania naukowe prowadzone nad potencjaÅ‚em suplementów w zapobieganiu rozwojowi chorób narzÄ…du wzroku pokazujÄ…, że profilaktycznie stosowanie przeciwutleniajÄ…cych substancji oraz witamin nie zapobiega rozwojowi zwyrodnienia plamki żółtej zwiÄ…zanej z wiekiem. Na czas od 4 do 10 lat badaniem objÄ™to 75 000 osób. Pacjentów podzielono losowo na dwie grupy, w których przyjmowano preparat placebo oraz docelowe suplementy. Pacjenci przyjmowali preparaty zawierajÄ…ce witaminÄ™ E, beta-karoten oraz witaminÄ™ C. Zaobserwowano, że osoby przyjmujÄ…ce suplementy diety majÄ… podobne ryzyko rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej tak jak pacjenci nie przyjmujÄ…cy suplementów diety.Â
Kolejne badanie naukowe Age-Related Eye Disease Study przeprowadzone w Stanach Zjednoczonych obejmowaÅ‚o 3640 osób ze zdiagnozowanym zwyrodnieniem plamki żółtej zwiÄ…zanej z wiekiem. Każdego dnia podawano pacjentom preparaty skÅ‚adajÄ…ce siÄ™ z kombinacji witaminy C, witaminy E, beta-karotenu, cynku, miedzi oraz placebo. Za główny wniosek przeprowadzonego badania przyjÄ™to, że dÅ‚ugoterminowa oraz codzienna suplementacja 500mg witaminy C, 400 IU witaminy E, 15mg beta-karotenu, 80mg tlenku cynku oraz 2mg tlenku miedziowego zmniejsza ryzyko rozwiniÄ™cia siÄ™ choroby oczu. Druga edycja badania Age-Related Disease Study wykazaÅ‚a, że dodanie luteiny oraz zeaksantyny i/lub kwasów tÅ‚uszczowych omega-3 do formuÅ‚y preparatu pierwszej edycji badania nie byÅ‚o zwiÄ…zane ze znaczÄ…cym zmniejszeniem ryzyka rozwoju zwyrodnienia plamki żółtej. Luteina oraz zeaksantyna należą do grupy karotenoidów, które sÄ… skÅ‚adnikami pigmentu plamki żółtej. DziÄ™ki ich wÅ‚aÅ›ciwoÅ›ciom przeciwutleniajÄ…cym, peÅ‚niÄ… rolÄ™ ochronnÄ… w siatkówce i sÄ… naturalnym filtrem dla niebieskiego Å›wiatÅ‚a.Â
Dieta może zmniejszać ryzyko zaćmy
Zaćma jest chorobÄ… narzÄ…du wzroku, która definiowana jest jako zmÄ™tnienie soczewki oka. ŹródÅ‚a naukowe podajÄ…, że okoÅ‚o 60 milionów ludzi na caÅ‚ym Å›wiecie sÄ… osobami niedowidzÄ…cymi z powodu zaćmy. W miarÄ™ starzenia siÄ™ narzÄ…du wzroku w soczewce dokonujÄ… siÄ™ zmiany zwyrodnieniowe, które prowadzÄ… do utraty jej przeźroczystoÅ›ci oraz krystalicznoÅ›ci. Przyjmuje siÄ™, że reakcje utleniania w soczewce sÄ… głównym czynnikiem w mechanizmie uszkodzenia tkanek oka. Doniesienia naukowe podajÄ…, że dieta zawierajÄ…ca prawidÅ‚owy udziaÅ‚ witaminy C, witaminy E oraz karotenoidów (luteiny oraz zeaksantyny) pozwala zmniejszyć ryzyko zaćmy.Â
Żywienie na dobry wzrok
Dla optymalizacji oraz w trosce o jakość wzroku należy spożywać produkty bogate w naturalne karotenoidy. Luteina, zeaksantyna oraz beta-karoten wystÄ™pujÄ… w warzywach o zabarwieniu zielonym, czerwonym, żółtym. SkÅ‚ad oraz udziaÅ‚ poszczególnych skÅ‚adników w roÅ›linach zależy od miejsca wzrostu, gatunku, nasÅ‚onecznienia oraz okresu zbioru.Â
Luteina + zeaksantyna w 100 g produktu | Beta-karoten w 100 g produktu | |
BrokuÅ‚y | 0,78 – 3,5 mg | 0,2 – 2,42 mg |
Brukselka | 0,92 – 1,59 mg | 0,43 – 1,02 mg |
Kapusta biaÅ‚a | 0,084 – 0,45 mg | 0,01 – 0,41 mg |
Kapusta czerwona | 0,026 – 0,15 mg | 0,015 – 0,05 mg |
Jarmuż | 3,04 – 39,55 mg | 2,84 – 43,8 mg |
Kalafior | 0,015 – 0,033 mg | b.d. |
Szpinak | 4,4 – 11,94 mg | 3,25 – 5,6 mg |
SaÅ‚ata | 1,35 – 2,92 mg | 0,9 – 1,55 mg |
Marchew | 0,3 – 0,51 mg | 6,15 – 9,02 mg |
Seler | 0,23 – 7,2 mg | 0,15 – 2,9 mg |
Cebula żółta | 0,015 – 0,016 mg | b.d. |
Por | 1,9 – 3,68 mg | 1 – 3,19 mg |
Ogórek | 0,47 – 0,84 mg | 0,13 – 0,27 mg |
Pomidory | 0,076 – 0,43 mg | 0,21 – 0,89 mg |
Papryka czerwona | 2,2 mg | 2,38 – 3,25 mg |
Papryka żółta | 0,77 mg | 0,12 – 0,27 mg |
Papryka zielona | 0,41 – 0,77 mg | 0,1 – 0,25 mg |
Bibliografia:Â
- Lawrenson J.G., Downie L.E., Nutrition and Eye Health, Nutrients, 2019, 11, 9, 2123.
- Gryszczyńska A., Gryszczyńska B., Opala B., Karotenoidy. Naturalne źródła, biosynteza, wpływ na ludzki organizm, Postępy fizjoterapii, 2011, 2, 127-143.
- Jankowska-Lech I., Grabska-Liberek I., Krzyżewska-NiedziaÅ‚ek A., PietruszyÅ„ska M., Zwyrodnienie plamki zwiÄ…zane z wiekiem (AMD) – choroba starzejÄ…cych siÄ™ spoÅ‚eczeÅ„stw, PostÄ™py Nauk Medycznych, XXVI, 12, 2013, 868-873.
Dietetycy.org.pl » Aktualności » Dieta na dobry wzrok
Absolwentka studiów magisterskich na kierunku pielęgniarstwo Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Aktualnie studentka dietetyki Wyższej Szkoły Rehabilitacji w Warszawie. Pasjonatka kulinarna. Miłośniczka książek oraz muzyki techno.