Dieta najzdrowszego plemienia pod względem chorób układu sercowo-naczyniowego

Na całym świecie choroby sercowo-naczyniowe spowodowały około 31% wszystkich zgonów w samym 2016 r., jak podają dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Głównym czynnikiem w prewencji chorób serca jest dieta. Wytyczne American Heart Association (AHA) wskazują, że dla zdrowia serca, powinno się prowadzić sposób odżywienia bogaty w owoce, warzywa, pełnoziarniste produkty zbożowe i tłuste ryby.

Badania w populacji Tsimane

Zespół z Uniwersytetu Kalifornijskiego-Santa Barbara rozpoczął badania wśród ludów boliwijskiej Amazonii. Jedna konkretna populacja, zwana Tsimane, jest niezwykła, ponieważ ludzie z tego plemienia bardzo rzadko chorują na schorzenia serca (zob. American College of Cardiology), również rzadko mają nadciśnienie tętnicze, nieprawidłowe stężenie cholesterolu we krwi, otyłość czy cukrzycę typu 2, nawet w przypadku seniorów.  Naukowcy sądzili, że jednym z kluczowych czynników wpływających na taki efekt jest dieta.  

Czym żywi się plemię Tsiname?

Żywność plemienia Tsiname pochodzi zwykle z naturalnych źródeł. Pod tym względem Tsimane różnią się od swoich sąsiadów – Moseten.  W przeciwieństwie do Tsimane, lud Moseten uznaje zewnętrzne trendy, które mają wpływ na ich nawyki żywieniowe, a także na styl życia. W rezultacie lud Moseten może być bardziej narażony na choroby sercowo-naczyniowe i zaburzenia metaboliczne w porównaniu z bardziej odizolowanym Tsiname.

W celu zrozumienia, co odróżnia Tsimane i pozwala im cieszyć się tak doskonałym zdrowiem układu sercowo-naczyniowego, naukowcy przeprowadzili ze społecznością wywiady na temat ich codziennego wyboru w zakresie diety i stylu życia. „Przeprowadziliśmy szczegółową analizę diety Tsimane, a następnie porównaliśmy ją z tym, co zwykle jedzą Amerykanie, oraz z dietami, które są polecane w profilaktyce zdrowia układu sercowo-naczyniowego”– jak komentują autorzy. Badacze porównali także wybory Tsimane z plemieniem Moseten, z którymi są najbliżej spokrewnieni.

Wyniki badania

W sumie zespół rozmawiał z 1299 członków Tsimane i 229 Moseten, przeprowadzano wywiady żywieniowe 24 h. W artykule, który pojawia się w „American Journal of Clinical Nutrition”, naukowcy donoszą, że zwyczajowa dieta Tsimane była bogata w węglowodany i białko, ale uboga w tłuszcze. Dieta Tsimane była stosunkowo wysokokaloryczna -wynosiła 2,433-2,738 kilokalorii dziennie – i zawierała 64% węglowodanów, 21% białka i 15% tłuszczów.

Zaskakujące jest to, że sposób odżywiania się Tsimane nie jest zbyt zróżnicowany. Naukowcy twierdzą, że około dwie trzecie energii z diety pochodzi ze złożonych węglowodanów, obecnych w żywności, takiej jak ryż i plantany (banany warzywne). Około 16% kalorii pochodzi z ryb – z których zjadają ponad 40 różnych gatunków – i kolejne 6% z dzikich zwierząt. Jedynie 8% energii pochodziło z zakupionych produktów.

Kolejną niespodzianką, biorąc pod uwagę brak dużej różnorodności żywieniowej, jest to, że Tsimane nie wykazują wielu niedoborów składników mineralnych i witamin. Odnotowano niskie poziomy wapnia i witamin – takich jak D, E i K, natomiast wysokie spożycie z dietą zauważano w przypadku potasu, magnezu i selenu. Te substancje odżywcze, jak twierdzą naukowcy, mogą pomóc w poprawie zdrowia sercowo-naczyniowego, a lud Tsimane konsumuje je na poziomach, które są o wiele wyższe niż w dietach północnoamerykańskich. Autorzy dodają, że lud Tsimane jest bardzo aktywny fizycznie.  

Co więcej, ludzie z plemienia Tsimane jedzą prawie dwa razy więcej pokarmów bogatych w błonnik w porównaniu do populacji Moseten lub USA. Jednak naukowcy wyrażają także obawy, że wraz ze wzrostem docierania zewnętrznych trendów lud Tsimane powoli ulega szkodliwym wpływom jeśli chodzi o dietę i styl życia. W ciągu 5-letniego okresu, w którym przeprowadzono badania, całkowita konsumpcja energii i węglowodanów plemienia Tsimane wzrosła, a wielu z nich zaczęło spożywać takie pokarmy jak smalec, olej, cukier i sól.

Dieta ludu Moseten ma niższą zawartość energetyczną i zawiera mniej węglowodanów niż dieta ludu Tsimane, ale ludzie z plemienia Moseten spożywają więcej różnorodnych pokarmów, w tym więcej owoców, warzyw, nabiału i roślin strączkowych. Populacja Moseten również kupują więcej żywności, w tym napoje gazowane, chleb, suszone mięso i przetworzone produkty.

 „To kluczowy moment”, jak mówi główny autor opracowania Thomas Kraft. „Drogi są modernizowane na tym obszarze, podobnie jak transport rzeczny z rozprzestrzenianiem się zmotoryzowanych łodzi, dzięki czemu ludzie stają się dużo mniej odizolowani w porównaniu z tym co było w przeszłości, a dzieje się to w dość szybkim tempie.” 

Podsumowanie

Badacze podsumowują, że dieta wysokoenergetyczna bogata w złożone węglowodany wiąże się z niskim ryzykiem choroby sercowo-naczyniowej, przynajmniej w połączeniu z aktywnym fizycznie stylem życia (dorośli z Tsimane średnio – 17000 kroków dziennie, w porównaniu do 5100 w USA).

Odejście od diety bogatej w błonnik i o niskiej zawartości tłuszczu, soli i cukru stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia. Dowody przemian żywieniowych w Boliwii są zbieżne z tendencjami dotyczącymi wzrostu zawartości tkanki tłuszczowej i wskaźnika masy ciała u ludu Tsimane, co sugeruje, że niski odsetek występowania chorób sercowo-naczyniowych – tak jak wśród Tsimane – może się nie utrzymywać.

Źródło: Thomas S Kraft, Jonathan Stieglitz, Benjamin C Trumble, Melanie Martin, Hillard Kaplan, Michael Gurven. Nutrition transition in 2 lowland Bolivian subsistence populations. The American Journal of Clinical Nutrition, 2018.