Dieta a płodność kobiety

Badania dowodzą, że na zdrowie człowieka wpływ mają następujące czynniki: sposób żywienia, palenie papierosów, picie alkoholu i aktywność fizyczna (w 50-60%), środowisko fizyczne, społeczne oraz praca (w 20%), genetyka (w 20%) oraz służba zdrowia (w 10-15%).

Niepłodność kobieca bardzo często spowodowana jest zaburzeniami owulacji. Badania przeprowadzone w USA dowiodły, że zmiana nawyków żywieniowych oraz stylu życia mogą zwiększyć szanse na zajście w ciążę nawet w 80%.

Czynniki mające wpływ na płodność kobiet

Badania Nurses` Health Study II wyłoniły kilka czynników żywieniowych mających duży wpływ na płodność kobiety. Bardzo ważne okazało się być spożywanie jednonienasyconych kwasów tłuszczowych oraz jednoczesne unikanie kwasów tłuszczowych trans. Zastąpienie 2% energii pochodzącej z kwasów jednonienasyconych energią pochodzącą z izomerów trans powodowało dwa razy większe ryzyko niepłodności, wynikającej z zaburzeń jajeczkowania. Mechanizm oddziaływania kwasów tłuszczowych trans polega na zwiększeniu insulinooporności oraz nasileniu stanu zapalnego. Dodatkowo wyższe spożycie kwasów tłuszczowych z rodziny n-3 oraz niższe spożycie izomerów trans zmniejszało ryzyko endometriozy, która również może być przyczyną niepłodności u kobiet.

Zaobserwowano również, że zwiększenie spożycia białek pochodzenia roślinnego kosztem tych pochodzenia zwierzęcego wiązało się ze zmniejszeniem częstotliwości występowania zaburzeń owulacji. Związane być to może ze zmniejszeniem insulinooporności  oraz obniżeniem stężenia IGF-1. Białko roślinne zawiera również duże ilości argininy, która jest substratem do produkcji tlenku azotu, który poprawia przepływ krwi przez narządy rodne.

Wybieranie produktów węglowodanowych o niskim indeksie glikemicznym również sprzyja płodności kobiety, poprzez korzystny wpływ na zjawisko insulinooporności.

Badanie wykazało dodatkowo, że kobiety spożywające pełnotłuste mleko i produkty mleczne wykazywały mniejsze ryzyko zaburzeń odżywiania niż kobiety spożywające nabiał odtłuszczony. Należy jednak pamiętać, że spożywanie tłustych produktów mlecznych może wiązać  się z występowaniem chorób sercowo-naczyniowych, takich jak miażdżyca czy zawał serca. Należałoby zatem rozważyć stosowność polecania kobietom spożywania pełnotłustych produktów mlecznych.

Autorzy zaobserwowali też, że większe spożycie żelaza niehemowego pochodzącego z produktów roślinnych zmniejszało ryzyko zaburzeń jajeczkowania.

Badania przeprowadzone na parach starających się o dziecko przy pomocy zapłodnienia In-vitro wykazały, że dieta śródziemnomorska zwiększa prawdopodobieństwo zajścia w ciążę o 40%.

Należy zaznaczyć, że choć dieta śródziemnomorska ma udokumentowane działanie wspierające szanse zajścia w ciążę, to zgodnie z obecnym stanem wiedzy [4] nie są to aż tak silne zależności, by traktować je jako element z zastosowaniem klinicznym – przyp. redakcji

Kolejnym czynnikiem, który wpływa na płodność kobiety jest masa ciała. Zarówno nadmierna masa ciała, jak i niedowaga mogą wpływać na szanse zajścia w ciążę. Kobiety z BMI poniżej normy cechują się częstszym występowaniem zaburzeń miesiączkowania. Natomiast nadwaga i otyłość wiążą się z większą insulinoopornością i częstszym występowaniem zaburzeń owulacji. Zbyt duża masa ciała upośledzać może również prawidłową implantację zarodka. Wpływa ona również na zwiększone ryzyko poronienia.

Podsumowując, dieta kobiety starającej się o dziecko powinna być zbilansowana i racjonalna oraz obfitować w żywność pochodzenia roślinnego, owoce i warzywa, nasiona roślin strączkowych, produkty zbożowe pełnoziarniste, tłuste ryby morskie, jednonienasycone kwasy tłuszczowe. Należy dążyć do utrzymania masy ciała w zakresie wartości prawidłowych.

Piśmiennictwo:

1. Juliusz Przysławski i współ., Rola wybranych składników pożywienia w profilaktyce niepłodności u kobiet, Bromat. Chem. Toksykol. – XLIII, 2010, 2, str. 138 – 144
2. Dorota Szostak-Węgierek, Sposób żywienia a płodność;  Medycyna Wieku Rozwojowego, 2011, 4.
3. Monika Hajduk, Wpływ masy ciała na płodność kobiety; Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2012, tom 8, nr 3
4. Muffone, A., de Oliveira Lübke, P., & Rabito, E. I. (2022). Mediterranean diet and infertility: a systematic review with meta-analysis of cohort studies. Nutrition reviews, nuac087. Advance online publication. https://doi.org/10.1093/nutrit/nuac087

• Data pierwotnej publikacji: 5.02.2015
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 12.11.2022