Strefa dla zalogowanych > 
Przestrzeganie diety śródziemnomorskiej koreluje z wyższymi zdolnościami poznawczymi według analiz badacz7. Naukowcy z National Eye Institute (NEI), będącego częścią National Institutes of Health, przeprowadzili analizę danych z badania chorób oczu związanych z wiekiem (AREDS) i AREDS2. W 2020 roku publikowali swoje wyniki w czasopiśmie „Alzheimer and Dementia”.
🔎 Uwaga – 20-letnie badanie opublikowane w 2022 roku w American Academy of Neurology [2] wskazało na to, że dieta śródziemnomorska mimo wszystko nie wpływa na obniżenie ryzyka demencji. Oznacza to, że przytoczone w tym artykule mechanizmy niekoniecznie muszą wpływać neuroprotekcyjnie w dłuższym okresie
Czym jest otępienie?
Według Centers for Disease Control and Prevention (CDC) otępienie jest ogólnym terminem odnoszącym się do znacznego pogorszenia funkcji poznawczych, często w późniejszym okresie życia.
Różne choroby mogą powodować demencję, której najczęstszym rodzajem jest choroba Alzheimera. Według National Institute on Aging choroba Alzheimera jest rodzajem demencji neurodegeneracyjnej. Osoba z łagodną chorobą Alzheimera może doświadczyć utraty pamięci i zmian osobowości lub zachowania.
W miarę rozwoju choroby mogą występować kolejne trudności – jak problemy z poruszaniem się i rozpoznawaniem bliskich. Obecnie nie ma znanego lekarstwa na chorobę Alzheimera. W konsekwencji interwencje, które mogą opóźnić lub spowolnić początek pogorszenia funkcji poznawczych, mogą być bardzo cenne dla zmniejszenia ogólnej częstości i ciężkości przebiegu choroby Alzheimera.
Poprzednie badania:
Autorzy nowego badania chcieli przeanalizować możliwą rolę diety w zwalczaniu demencji w populacji. W szczególności chcieli zobaczyć, jaki wpływ może mieć dieta śródziemnomorska.
Zgodnie z artykułem z 2017 r. w czasopiśmie „Nutrition Today”, badania wykazały, że dieta śródziemnomorska ma wiele korzyści zdrowotnych, w tym zmniejszone ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, cukrzycy, raka piersi i jelit, chorób zapalnych jelit i chorób neurodegeneracyjnych. To właśnie związek między tym ostatnim problemem zdrowotnym a dietą śródziemnomorską sprawił, że badacze pragnęli przyjrzeć się bardziej szczegółowo danym zależnościom.
🔎 Badanie Pachter i wsp. [3] wskazało, że to kontrola glikemii przyczynia się do neuroprotekcyjnych efektów diety śródziemnomorskiej. W ciągu 18 miesięcy osoby stosujące dietę śródziemnmorską wykazywały mniejsze oznaki związanej z wiekiem atrofii mózgu, zwłaszcza dzięki obniżeniu poziomu HbA1c, HOMA-IR i glukozy na czczo.
Dieta śródziemnomorska:
Naukowcy zbadali wpływ dziewięciu składników diety śródziemnomorskiej na funkcje poznawcze. Dieta śródziemnomorska kładzie nacisk na spożywanie owoców, warzyw, produktów pełnoziarnistych, orzechów, nasion roślin strączkowych, ryb i oliwy z oliwek, a także ograniczone spożycie czerwonego mięsa i alkoholu.
Szczegóły badania:
Do dwóch badań naukowcy zrekrutowali prawie 9 000 uczestników. Pierwsze badanie zrekrutowało uczestników w latach 1992–1998, a drugie w latach 2006–2008. Po zastosowaniu kryteriów wykluczenia pozostała liczba uczestników wyniosła 7 756 osób.
Naukowcy ocenili funkcje poznawcze uczestników pierwszego badania w latach 2000–2004. Autorzy zastosowali znormalizowane testy w celu oceny zdolności poznawczych oraz kwestionariusz w celu ustalenia, w jakim stopniu uczestnicy przestrzegali diety śródziemnomorskiej w poprzedzającym roku.
Analizy AREDS i AREDS2 oceniały przez lata wpływ witamin na zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (AMD). AREDS obejmował około 4000 uczestników z AMD i bez AMD, a AREDS2 obejmowało około 4000 uczestników z AMD. W badaniu brali udział uczestnicy w wieku 50-85 lat. Naukowcy ocenili dane na temat uczestników AREDS i AREDS2 pod kątem diety na początku badań. Badanie AREDS sprawdzało funkcję poznawczą uczestników po pięciu latach, podczas gdy AREDS2 na początku badania, a następnie 2, 4 i 10 lat później.
Wyniki
Autorzy stwierdzili, że ściślejsze przestrzeganie diety śródziemnomorskiej spowodowało zmniejszenie ryzyka upośledzenia funkcji poznawczych i wyższą notę w wynikach zdolności poznawczych.
Wydaje się, że najwyższe spożycie ryb i warzyw ma największy efekt ochronny. Po 10 latach uczestnicy AREDS2 o najwyższym spożyciu ryb wykazywali najwolniejsze tempo spadku funkcji poznawczych. Różnice były stosunkowo niewielkie, co oznacza, że na poziomie indywidualnym jest mało prawdopodobne, aby były zauważalne. Jednak wyniki mogą stanowić większą różnicę na poziomie populacji.
Naukowcy odkryli również, że uczestnicy z genem ApoE, który naraża ich na wyższe ryzyko rozwoju choroby Alzheimera, mieli średnio niższe wyniki funkcji poznawczych i większy spadek niż badani bez genu. Korzyści z ścisłego przestrzegania diety śródziemnomorskiej były podobne dla osób z genem ApoE i bez niego, co oznacza, że wpływ diety na funkcje poznawcze jest niezależny od ryzyka genetycznego choroby Alzheimera.
Ograniczenia badania i wnioski
Jak zauważają autorzy, badanie miało pewne ograniczenia. Chociaż uwzględnili niektóre czynniki, które mogły mieć wpływ na wyniki, takie jak względny poziom wykształcenia każdego uczestnika, zespół nie uwzględnił innych zmiennych.
Na przykład może być tak, że osoby przestrzegające diety śródziemnomorskiej są ogólnie bardziej aktywne fizycznie, co może znacznie zmniejszyć ryzyko różnych poważnych problemów zdrowotnych.
🔎 Nowe badanie [4] wykazało, że stosowanie diety śródziemnomorskiej może wiązać się z redukcją zmian w istocie białej mózgu u osób starszych, co wskazuje na potencjalne korzyści dla zdrowia mózgu. Brak jednak istotnych powiązań diety z objętością całkowitą mózgu, szarą ani białą istotą czy hipokampem.
Niemniej jednak badania przyczyniają się do wzrostu liczby dowodów na to, że dieta śródziemnomorska może znacząco wpłynąć na ogólny stan zdrowia populacji.
Bibliografia:
- Tiarnán D. Keenan, Elvira Agrón, Julie A. Mares, Traci E. Clemons, Freekje van Asten, Anand Swaroop, Emily Y. Chew. Adherence to a Mediterranean diet and cognitive function in the Age-Related Eye Disease Studies 1 & 2. Alzheimer’s & Dementia, 2020;
- Glans, I., Sonestedt, E., Nägga, K., Gustavsson, A. M., González-Padilla, E., Borne, Y., … & Hansson, O. (2022). Association Between Dietary Habits in Midlife With Dementia Incidence Over a 20-Year Period. Neurology.
- Pachter, D., Kaplan, A., Tsaban, G., Zelicha, H., Meir, A. Y., Rinott, E., … & Shai, I. (2024). Glycemic control contributes to the neuroprotective effects of Mediterranean and green-Mediterranean diets on brain age: the DIRECT PLUS brain-magnetic resonance imaging randomized controlled trial. The American Journal of Clinical Nutrition.
- Wang X, Xin Z, Li X, Wu K, Wang W, Guo L, Wang L, Mo X, Liu X, Guo Z, Wang J, Lu C. Mediterranean diet and dementia: MRI marker evidence from meta-analysis. Eur J Med Res. 2025 Jan 16;30(1):32. doi: 10.1186/s40001-025-02276-1. PMID: 39815306; PMCID: PMC11737277.
- Data pierwotnej publikacji artykułu: 24.05.2020
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 21.01.2025
