Dynia jest warzywem sprowadzonym przez Krzysztofa Kolumba, razem z arbuzem, melonem, ogórkiem, kabaczkiem, cukinią przynależy do rodziny dyniowatych. Ciekawostką jest to, że największa Polska dynia ważyła aż 773 kg. Posiada wiele właściwości korzystnie wpływających na organizm, jest warzywem wydajnym, niedrogim i łatwo dostępnym [1].
Dynia właściwości i zastosowanie
Dynia jest warzywem niskokalorycznym, niskowęglowodanowym, dlatego zaleca się ją m.in. osobom będącym na diecie ubogoenergetycznej. Obfituje w potas- 278 mg/100g, który odgrywa kluczową rolę w utrzymaniu równowagi kwasowo-zasadowej, pomaga kontrolować skurcze mięśni, uczestniczy w przewodzeniu impulsów nerwowych, zapewnia regularność uderzeń serca [2, 3]. Zawiera także sporą ilość antyoksydantu – witaminy E (1,03 mg/100g), który chroni organizm przed wolnymi rodnikami [3].
pixabay, cc0
Odnajduje swoje zastosowanie w diecie łatwostrawnej, np. podczas biegunki. Ilość i rodzaj błonnika pokarmowego zależy od odmiany i gatunku dyni. Dynia Ambar – z zewnątrz zielona, wewnątrz żółta, spośród wszystkich gatunków dyni zawiera największe ilości pektyn [4]. Pektyny wchodzą w skład błonnika rozpuszczalnego w wodzie, które pełnią wiele korzystnych funkcji w organizmie człowieka m.in.: wychwytują substancje szkodliwe, zwalniają wchłanianie glukozy, obniżają stężenie cholesterolu, opóźniają wchłanianie trójglicerydów, zwalniają czas pasażu mas kałowych.
Dynia Ambar odznacza się także największą ilością popiołu, czyli składników mineralnych [5].
Dynia właściwości wybranych składników
Chiroinozytol – zawarty w owocach dyni figolistnej, bierze udział w wewnątrzkomórkowym działaniu insuliny, dzięki czemu może powodować obniżenie poziomu glukozy we krwi. Uważa się, że wyciąg z dyni może w przyszłości stać się doustnym lekiem dla diabetyków.
Dynia zawiera kukurbitacynę, działając porażająco na układ nerwowy pasożytów. Swoim zastosowaniem, może niweczyć choroby pasożytnicze.
Miąższ i świeży sok z owoców dyni są stosowane w leczeniu schorzeń nerek, w bezsenności, a także jako środek przeciwwymiotny [6]
Dynia o pomarańczowym miąższu, zawiera aż 2974 μg/100g β-karotenu. Im bardziej dojrzała dynia, tym poziom β-karotenu wyższy [1, 3]. Poza tym, że β-karoten wpływa korzystnie na wygląd skóry, może mieć znaczący wpływ w chorobach nowotworowych. Według Raportu wydanego przez Światową Fundację Badań nad Rakiem i Amerykański Instytut Badań nad Rakiem, produkty żywnościowe obfitujące w karotenoidy, prawdopodobnie wykazują ochronne działanie w stosunku do nowotworów jamy ustnej, gardła, krtani i płuc [7].
Pestki dyni
Wydobywając z dyni pestki, można wzbogacić organizm w cynk. W jednym kilogramie pestek dyni znajduje się aż 200 mg cynku. Cynk jest niezbędny do normalnego wzrostu, rozwoju płciowego, gojenia ran, odporności. Zapotrzebowanie na cynk jest wyższe u mężczyzn, bowiem w organizmie ludzkim poza mięśniami, kośćmi, nerkami, skórze, cynk znajduje się w gruczole krokowym. Terapia cynkiem poprawia ruchliwość plemników. Jego niedobór może powodować opóźnione dojrzewanie płciowe, niskorosłość, obniżenie odporności.
Z pestek dyni wytwarza się także olej, który powinno się przetrzymywać w chłodnym i ciemnym pomieszczeniu. Zaleca się stosować olej z pestek dyni na zimno np. do sałatek [1, 2].
Dynia doskonale komponuje się z ostrymi, korzennymi przyprawami, co doskonale sprawdzi się w diecie w okresie jesienno-zimowym.
Żródła:
[1] Zdrojewicz Z., Błaszczyk A., Wróblewska M.: Dynia – zdrowa, ale zapomniana. Med. Rodz., 2016, 19, 2.
[2] Peckenpaugh N.: Podstawy żywienia i dietoterapia, Wydawnictwo Elsevier Urban & Partner, Wrocław, 2011.
[3] Kunachowicz H., Nadolna I., Iwanow K., Przygoda B.: Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012.
[4] Nawirska A., Sokół-łętowska A., Kucharska A., Biesiada A., Bednarek M.: Porównanie zawartości frakcji włókna pokarmowego w odmianach dyni z gatunku cucurbita maxima i cucurbita pepo. Żywność. Nauka. Technologia. Jakość, 2008, 1.
[5] Ciborowska H., Rudnicka A.: Dietetyka. Żywienie zdrowego i chorego człowieka. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2007.
[6] Kurzeja E., Synowiec A., Stec M., Kudelski A., Chrobok M., Pawłowska–Góral K.: Ocena potencjału antyoksydacyjnego soków z wybranych warzyw z rodziny dyniowatych. Bromat. Chem. Toksykol., 2011, 44, 3.
[7] Zalega J., Szostak-Węgierek D.: Żywienie w profilaktyce nowotworów. Część I. Polifenole roślinne, karotenoidy, błonnik pokarmowy. Probl. Hig. Epidemiol, 2013, 94, 1.
Dynia właściwości
