Fakty i mity na temat żywienia w nowotworach

1. Białko „żywi nowotwór”

MIT. Białko, podobnie jak węglowodany czy woda to jest podstawą naszego metabolizmu. Odpowiedzialne jest między innymi za prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego czy budowę i odbudowę tkanek i komórek. Zgodnie z aktualnymi normami żywienia zaleca się, aby spożycie białka u osób dorosłych mieściło się w granicach 0,8-2g białka/kg m.c/dobę. Właśnie większość pacjentów onkologicznych wykazuje takie zapotrzebowanie. Zdarza się, iż zapotrzebowanie na białko wzrasta do 1,5-2 g białka/kg masy ciała/dobę. Sytuacja taka dotyczy pacjentów będących w okresie rekonwalescencji, pacjentów hipermetabolicznych czy osób, które tracą duże ilości białka. U osób wyniszczonych żywienie rozpocząć należy od bardzo powolnej i zmniejszonej podaży kalorii, nie tylko pochodzenia białkowego, by nie doszło do zespołu ponownego odżywienia [1].

2. Najbardziej odżywcze są posiłki przygotowane w domu

Prawda, lecz… posiłki te są zdrowe i mają odpowiednią wartość odżywczą, jeśli wiemy w jaki sposób mają być przygotowane. Osoba chora na nowotwór powinna spotkać się z grupą specjalistów, którzy ocenią stan odżywienia, a tym samym określą zapotrzebowanie na składniki odżywcze, a także częstotliwość spożywania posiłków. Często rodzina mimo szczerych intencji podaje potrawy, które tak naprawdę wcale nie muszą być odżywcze. Zamiast tłustego rosołu można podać pacjentowi zupę krem z warzyw z dodatkiem jajka. Czasem w wyniku nikłego apetytu chorego należy zastosować hiperkaloryczne, wysokobiałkowe diety doustne, które zawierają w sobie skoncentrowaną ilość kalorii oraz składników składników odżywczych.

3. „Raka można zagłodzić”

Nie. Nie można zagłodzić raka, ale z całą pewnością można zagłodzić pozostałe zdrowe komórki. Każda komórka, wchodząca w skład organizmu, wymaga dostarczenia energii oraz składników odżywczych i mineralnych. Także komórki nowotworowe korzystają z tych substancji. Usunięcie energii lub składników odżywczych jest czynnikiem doprowadzającym do niedożywienia, a to wraz z chorobą nowotworową jest czynnikiem powikłań, chorób narządów czy zgonu. Chory głodzony przebywa dłużej w szpitalu, wydłuża się bowiem proces rekonwalescencji. Ponadto w jego organizmie nie ma czynników, które pozwoliłyby odbudować organizm wyniszczony w trakcie choroby i leczenia. W wyniku tego dochodzi do spadku masy tłuszczowej oraz mięśniowej, ponieważ organizm zużywa je do wyprodukowania energii.

4. W trakcie chemioterapii należy usunąć z diety mleko i przetwory mleczne

Nie zawsze tak bywa. Czasem leczenie chemio i radioterapią może wymagać czasowego wyłączenia mleka z diety w wyniku pojawiającej się wtórnej nietolerancji laktozy, ponieważ podczas stosowanego leczenia dochodzi do niedoboru enzymu laktazy, co objawia się utrudnionym trawieniem mleka i produktów mlecznych. W takich przypadkach należy dokonać eliminacji mleka. Jogurty, kefiry czy maślanki z reguły są tolerowane przez pacjenta, ponieważ zawierają mniej laktazy oraz jest ona już częściowo zużyta przez bakteria naturalnie tam występujące. Czasem wystarczy także dołączanie probiotyków, które poprawiają strawność produktów mlecznych.

Jeżeli jednak u pacjenta nadal występują dolegliwości związane z nietolerancją  takie jak wzdęcia, nudności czy biegunka, należy wówczas wyeliminować mleko wraz z produktami mlecznymi. Sery żółte czy masło nie zawierają laktozy. Należy pamiętać, iż  nie można bezpodstawnie wyeliminować tej grupy produktów z diety, ponieważ są one źródłem białka oraz wapnia. Wówczas należy odpowiednio zastąpić te produkty innymi  – na przykład mlekiem ryżowym.

5. Czy istnieje dieta lecząca nowotwór?

Bardzo często mylone są dwa pojęcia: dieta lecząca raka ora dieta antyrakowa. Dieta antyrakowa polega na stosowaniu takich produktów, które zmniejszają prawdopodobieństwo wystąpienia nowotworu. Oczywiście oprócz specyficznych produktów w diecie tej należy uwzględnić aktywność fizyczną, wykluczyć palenie tytoniu oraz unikać nadwagi i otyłości.

W przypadku osoby chorej na nowotwór dieta ta może jedynie wspomóc stosowaną chemio lub radioterapię. Nagła zmiana diety na dietę związaną z ochroną przed nowotworem, może spowodować zmniejszoną możliwość wyleczenia nowotworu oraz zmienioną reakcję na stosowaną terapię, a także może wpłynąć na ryzyko niedożywienia lub może nasilić różnego rodzaju dolegliwości np. wymioty.

[1] Zespół ponownego odżywienia (RS)-jeden z powikłań leczenia żywieniowego, który charakteryzuje się ostrym niedoborem elektrolitów, zwłaszcza fosforu oraz retencją płynów, zaburzeniem gospodarki glukozy, co wynika z doustnego lub pozajelitowego odżywiania pacjentów niedożywionych lub ponownie dokarmianych w okresie głodowania.