Jajka strusie a jajka kurze. Co wyróżnia ten egzotyczny przysmak?

Jaja strusie to wciąż mało popularny produkt na polskim rynku. Przywykliśmy do jaj znoszonych przez kury, przepiórki, czy kaczki, ponieważ te ptaki towarzyszą nam w Polsce od dawna. Jajka strusi natomiast częściej można spotkać na stole w innych krajach- szczególnie w Afryce, gdzie zwierzęta te występują naturalnie. Strusie to ptaki egzotyczne, a ich widok w polskich hodowlach to nadal niecodzienny widok. Czym charakteryzują się te rzadkie w naszym kraju jaja? Jak je zastosować w kuchni i ile one kosztują?

Spis treści:

1. Co charakteryzuje jajka strusie?
2. Dlaczego niektóre jaja są białe a inne niebieskie?
3. Ile jajek składa struś?
4. Wartość odżywcza jaj strusich a jajka kurze
5. Ile jaj kurzych zastępuje strusie?
6. Jajka strusie a jajka kurze
7. Jak rozbić jajko strusie?
8. Wykorzystanie jaj strusich w kuchni
9. Przechowywanie jaj strusich
10. Gdzie można kupić jaja strusie i ile kosztują?
11. Alergia na jaja strusie
12. Podsumowanie
13. Najczęstsze pytania
14. Bibliografia

Jajka strusie – największe na świecie!

Jajka strusie są największymi jajkami na świecie. Składane są one przez samice, w dole wykopanym w ziemi przez samca. Waga jednego jajka to zazwyczaj 1,5 kg i w porównaniu do jaja kurzego- jest ono średnio 28-30 razy większe. Długość takiego jajka to 14-17 cm. [1] Skorupka jaja strusiego jest około 10 razy twardsza niż skorupka standardowego kurzego jajka. Cechuje się barwą od białej do ciemno-kremowej i zwykle nie posiada żadnych plam. [2]

Dlaczego jedne jajka są białe, a drugie niebieskie?

Czasami pod hasłem „strusie jajo” możemy znaleźć duże jajka o barwie niebieskiej. Są to jednak jajka składane przez ptaka emu, a nie strusia. Emu często są nazywanie „strusiami emu” co nie jest prawdą. Mimo że ptaki są do siebie bardzo podobne, to ich jaja są od siebie zupełnie różne. Jaja emu ważą średnio 400 gramów, a za ich niebiesko-szmaragdowy kolor odpowiadają pigmenty biliwerdyny. Zaraz po jajach strusich- są drugimi co do wielkości jajkami na świecie. [3,4]

Ile struś składa jajek?

Strusie składają jaja od początku marca do końca sierpnia, a szczyt przypada na maj i czerwiec. Co z tego wynika- nie możemy cieszyć się tym rarytasem przez cały rok. Przez okres tych sześciu miesięcy jeden struś może złożyć nawet od 50 do 80 jaj. Jajka wysiadywane są głównie przez samce, a czas wysiadywania to średnio 5-6 tygodni. [5,6]

Wartość odżywcza jaja strusiego w porównaniu do jaja kurzego

Jajka strusie nie różnią się bardzo swoją wartością odżywczą od tych częściej spotykanych na polskim stole, czyli jajek kurzych. Poniżej tabela, która ukazuje porównanie jaj tych dwóch ptaków:

Składnik	100 g jaja strusiego	100 g jaja kurzego
Energia	143 kcal	143 kcal
Białko	12,6 g	12,4 g
Węglowodany	0,7 g	0,96 g
Tłuszcz	9,6 g	9,96 g
Kwasy tłuszczowe nasycone	3,1 g	3,2 g
Cholesterol	372 mg	411 mg
Potas	138 mg	132 mg
Sód	142 mg	129 mg

Jak widać- strusie jajka są bardzo zbliżone swoją wartością odżywczą do jajek kurzych. Kaloryczność jaj obu ptaków, w przeliczeniu na 100 g, jest taka sama. W przypadku zawartości białka, tłuszczy i węglowodanów- występują znikome różnice. Jajo strusie zawiera mniej cholesterolu, podobna jest również proporcja pomiędzy białkiem a żółtkiem. Zarówno w jajku kurzym, jak i strusim, żółtko stanowi ok. 1/3 masy jajka. [7,8,9,10]

Ile jajek kurzych zastępuje strusie?

Jajko strusie jest o wiele większe od standardowego jaja kurzego. Waga strusiego to średnio 1,5 kg, a to pochodzące od kury to 50 g. Dla porównania- jedno jajo pochodzące od strusia zastępuje aż 28-30 kurzych jajek. Tak duże jajo może nakarmić aż 10 osób, dlatego zużycie go naraz dla jednej osoby, lub małej rodziny może nie być zbyt dobrym pomysłem. Świetnie za to sprawdzi się przy przygotowaniu posiłków dla większej ilości osób. [11,12]

Jaja strusie kontra jaja kurze

Jak już wiemy: jaja obu ptaków są do siebie zbliżone wartością odżywczą (w przeliczeniu na 100 g). Istnieje jednak kilka różnic, jeśli chodzi o wygląd, czy teksturę. Skorupka jajka strusiego jest błyszcząca i znacznie grubsza od kurzego. Konsystencja jajek jest bardziej kremowa i galaretowata, natomiast w smaku jest bardzo zbliżone do jaja znoszonego przez kurę. Zapach świeżego jaja strusiego jest neutralny, podobnie jak jajo kurze. Można więc stwierdzić, że jajo strusie jest bardzo dobrą alternatywą dla jajka kurzego. [13,14]

Jak rozbić twardą skorupkę jajka strusiego?

Jajko strusie posiada około 10 razy twardszą i grubszą skorupkę niż jajko kurze. Sama skorupka waży około 300 g, więc jest to równowartość 6 całych jaj kurzych. Aby dostać się do wnętrza strusiego jaja, należy je rozbić. Nie jest to tak banalna czynność, jak w przypadku jaj od kury. Wymaga to stosunkowo dużego wysiłku. W związku z tym do rozbicia skorupki strusiego jaja potrzebne jest ciężkie narzędzie, np. młotek. Niektórzy używają w tym celu wiertarki, a osoby, które chcą zachować w całości skorupkę (przykładowo na wydmuszki) – posługują się ostrym dłutem. [15,16]

Wykorzystanie jaj strusich w kuchni

Głównym ograniczeniem jaja strusiego w kuchni jest jego wielkość, ponieważ może być ona nawet trzydziestokrotnie większa od jaja kurzego. Skutkuje to tym, że niestety w niewielu kuchniach może być ona wykorzystana za jednym razem. Przygotowanie tego rodzaju jajka jest uciążliwe, ponieważ jak już wiemy, trudno je rozbić. Jaja strusie są w smaku przybliżone do tych kurzych, dlatego będą świetnym zamiennikiem.

Ile gotować jajka strusie?

Ze względu na wielkość jajka strusiego, gotuje się je równie stosunkowo długo – około 50 minut. Tak jak w przypadku jaja kurzego- nie możemy przesadzić z długością obróbki termicznej, ponieważ zbyt długo gotowane stają się sine w środku. Negatywnym aspektem wielkości strusich jaj jest fakt, iż mała rodzina nie wykorzysta całego jajka na raz. Za to w przypadku licznych, kilkunastoosobowych grup – jajecznica ze strusiego jaja może być bardzo efektowna. [17,18]

Przepis na klasyczną jajecznicę z użyciem strusiego jaja

Składniki:

• 1 jajo strusie
• 3 cebule
• 100 g boczku lub szynki
• 2 łyżki oleju
• sól i pieprz do smaku

Sposób przygotowania:

1. Skorupkę jaja nawiercić wiertarką z obu stron lub użyć młotka. Białko i żółtko wydmuchać do miski.
2. Roztrzepać wydmuchane jajko widelcem.
3. Na patelni rozgrzać olej, podsmażyć pokrojoną cebulę i boczek, lub szynkę.
4. Wlać jajo i mieszać do pożądanego stopnia usmażenia. Doprawić dolą i pieprzem do smaku. [19]

Jak długo można przechowywać strusie jajo?

W temperaturze pokojowej jajo strusia może być przechowywane do 30 dni. W lodówce okres przydatności do spożycia wydłuża się aż do 6 miesięcy. Warunkiem, aby przydatność do spożycia była tak długa, jest brak uszkodzeń na skorupie jaja. Jak już wiemy: takie uszkodzenie bardzo trudno wykonać.

Rozbite jajko można natomiast przechowywać w hermetycznie zamkniętym pojemniku przez 2-3 dni. Przez ten czas nie powinno dojść do żadnych niekorzystnych zmian. Oczywiście należy skontrolować świeżość jaja przed jego użyciem, aby uniknąć zatrucia. Żeby określić, czy jajko jest świeże, trzeba sprawdzić cechy organoleptyczne produktu, to znaczy zapach i barwę. Zapach powinien być neutralny, a barwa taka sama jak po rozbiciu. [20,21]

Gdzie można kupić strusie jajo i ile kosztuje?

Jaja strusie kosztują zazwyczaj od 60 do nawet 200 zł za sztukę. Najłatwiej pozyskać je bezpośrednio z ferm strusich. Im wyższa renoma firmy, tym wyższy koszt strusiego jaja. Można też zakupić gotowe wydmuszki jaj strusich, a ich koszt to 20-30 zł. Jaja strusie można pozyskać od początku marca do końca sierpnia. Wiele ferm prowadzi zapisy dla chętnych, a nie regularną sprzedaż. W znacznej większości strusie jajka nie są importowane z innych krajów, tylko są kupowane od polskich dostawców. Zakup strusich jajek jest również możliwy przez internet i okresowo- w sklepach ze zdrową żywnością. [22,23]

Czy jaja strusie są dla wszystkich? Czy alergicy na jaja kurze mogą je spożywać?

W przypadku alergii na jaja kurze niestety konieczna będzie konsultacja z lekarzem lub całkowite zrezygnowanie z jaj strusich. Ze względu na możliwość wystąpienia reakcji krzyżowych, alergia na jaja często uniemożliwia spożywanie jaj gatunków innych ptaków. Osoby uczulone na jaja kurze powinny uważać nie tylko na jaja strusie, ale również na przepiórcze, kacze i inne. [24,25]

Ciekawostka: skorupki strusich jaj w produkcji biżuterii

Skorupki strusich jaj, ze względu na swoją wielkość, używane są nie tylko do wydmuszek na wielkanocne pisanki, również można z nich wykonać inne ozdoby. Z tak dużych skorup można stworzyć ozdobne półmiski, czy szkatułki. W Afryce największą popularnością cieszą się amulety szczęścia wykonane z drobnych odłamków strusich jaj. Są one porównywane do amuletów z kości słoniowej. Ze skorupek jajek strusia tworzona jest również niepowtarzalna biżuteria, która wykonywana jest ręcznie przez mieszkańców Afryki.  [26]

Podsumowanie

Jaja strusie są dobrą alternatywą dla jaj kurzych. Ich skorupka jest 10 razy twardsza, a jedno strusie jajo odpowiada aż 28-30 jajom od kury. Możliwy czas przechowywania przed rozbiciem jest bardzo długi- w warunkach chłodniczych aż do 6 miesięcy. Ponadto jajo strusie w porównaniu do kurzego zawiera nieco mniej cholesterolu. Użycie jednego jajka pozwoli na uzyskanie aż 10 porcji jajecznicy. Warto więc poszukać w pobliżu fermy strusi i- o ile nie jesteśmy uczuleni na jaja kurze- spróbować tego niecodziennego przysmaku.

Najczęstsze pytania:

Bibliografia:

1. Batty, J. (1997). Ostrich farming. Beech Publishing House.
2. Christensen, V. L., Davis, G. S., & Lucore, L. A. (1996). Eggshell conductance and other functional qualities of ostrich eggs. Poultry Science, 75(11), 1404–1410.
3. Jeengar, M. K., Kumar, P. S., Thummuri, D., Shrivastava, S., Guntuku, L., Sistla, R., & Naidu, V. G. M. (2015). Review on emu products for use as complementary and alternative medicine. Nutrition, 31(1), 21–27.
4. Senthilkumar, P., Jagatheesan, P. N. R., Anandh, M. A., Rajarajan, G., & Lurthureetha, T. (2014). Production performances and egg characteristics of emu (Dromaius novaehollandiae) birds. Indian Journal of Animal Research, 48(1), 78.
5. Deeming, D. C. (1996). Production, fertility and hatchability of ostrich (Struthio camelus) eggs on a farm in the United Kingdom. Animal Science, 63(2), 329–336.
6. (b. d.). | NDSU Libraries. Pobrano z: https://library.ndsu.edu/ir/bitstream/handle/10365/8049/AA11_1993.pdf?sequence=1
7. FoodData central. (b. d.). FoodData Central. Pobrano z: https://fdc.nal.usda.gov/index.html
8. Di Meo, C., Stanco, G., Cutrignelli, M. I., Castaldo, S., & Nizza, A. (2003). Physical and chemical quality of ostrich eggs during the laying season. British poultry science, 44(3), 386–390.
9. Sales, J., Poggenpoel, D. G., & Cilliers, S. C. (1996). Comparative physical and nutritive characteristics of ostrich eggs. World’s Poultry Science Journal, 52(1), 45–52.
10. Pasińska, D. (2015). Jaja . In Konsumpcja żywności w Polsce w latach 2004-2014. Uwarunkowania i tendencje.
11. Ar A., Meir M., Aizik N., Campi D., 1996. Standard values and ranges of ostrich egg parameters as
    a basis for proper artificial incubation [w: Improving our Understanding of Ratites in a Farming
    Environment (Proceedings)]. Red. D.C. Deeming. Ratite Conference (Publ.), Manchester, 144–146.
12. Kokoszyński, D. (2017). Guinea fowl, goose, turkey, ostrich, and emu eggs. W Egg innovations and strategies for improvements (s. 33–43). Elsevier.
13. Kwiatkowski, M. (2003). Najwiekszy ptak – najlepszy smak. Wieś Kujawsko-Pomorska. Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, (29), 12.
14. Fernández-López, J., Jiménez, S., Sayas-Barberá, E., Sendra, E., & Pérez-Alvarez, J. A. (2006). Quality characteristics of ostrich (Struthio camelus) burgers. Meat Science, 73(2), 295–303.
15. Werner, J. J., & Miller, J. M. (2018). Distinguishing stone age drilling techniques on ostrich eggshell beads: An experimental approach. Journal of Archaeological Science: Reports, 22, 108–114.
16. Orton, J. (2008). Later stone age ostrich eggshell bead manufacture in the northern cape, south africa. Journal of Archaeological Science, 35(7), 1765–1775.
17. Snowden N. (1988) „Western Oklahoma’s Big Birds,” Westview: Vol. 7 : Iss. 3 , Article 13. 
18. Toops, D. (2014). Eggs: A global history. Reaktion Books, Limited.
19. Balko, M. (b. d.). Jajecznica ze strusiego jaja: Jak zrobić? [przepis]. Przepisy kulinarne i gotowanie – Beszamel.pl. Pobrano z: https://beszamel.se.pl/przepisy/sniadania/jajecznica-ze-strusiego-jaja-jak-zrobic-przepis-re-BjeF-bKX9-LpmR.html
20. Deeming, D. C. (1996a). Microbial spoilage of ostrich (struthio catnelus) eggs. British Poultry Science, 37(3), 689–693.
21. Wilson, H. R., Eldred, A. R., & Wilcox, C. J. (1997). Storage time and ostrich egg hatchability. Journal of Applied Poultry Research, 6(2), 216–220.
22. Jaja | strusia kraina & MOBAX sp.j. (b. d.). Strusia Kraina & MOBAX Sp.j. Pobrano z: https://strusiakraina.pl/jaja/
23. Michalski, M. (2021, 9 listopada). Ile kosztuje strusie jajo? – Zwierzaki. Zwierzaki. Pobrano z: https://zwierzaki.pl/ile-kosztuje-strusie-jajo
24. Nowacki, Z.,  & Mika, M. (2010). Case reportCross-reaction to quail’s egg and ostrich egg in 6-year-old boy sensitized to hen’s egg – a case report. Advances in Dermatology and Allergology/Postępy Dermatologii i Alergologii, 27(6).
25. Szalonka, K., & Witek, L. (2016). Alergie pokarmowe i ich wpływ na rozwój rynku żywności funkcjonalnej i ekologicznej. Zeszyty Naukowe SGGW, Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, (16(65)), 128–140.
26. Hitchcock, R. K. (2012). Ostrich Eggshell Jewelry Manufacturing and Use of Ostrich Products among San and Bakgalagadi in the Kalahari. Botswana Notes and Records, 44, 93–105.