Grudzień – sezon świąt i unoszącego się w powietrzu zapachu mandarynek. Te małe, słodkie i pomarańczowe owoce od wielu lat kojarzą się w Polsce z Bożym Narodzeniem. Jednak jak wybrać słodkie i soczyste mandarynki? Które odmiany są najsmaczniejsze? O czym warto pamiętać, wybierając owoc?
Na co zwracać uwagę przy wyborze mandarynek?
- Spójrz na skórkę – dobra skórka mandarynki powinna mieć jasnopomarańczowy żywy kolor. Należy zwrócić uwagę na to, czy na skórce pojawiają się przebarwienia, jeśli są to brązowe plamki, wybierz inną mandarynkę. Ważne jest także, by skórka nie przylegała ściśle do miąższu, powinna lekko odstawać, gwarantuje nam to soczystość owocu.
- Dotknij – świeża zawsze powinna być jędrna i sprężysta — wskazuje to, że miąższ jest soczysty. Nie wybieraj mandarynek z miękkimi wgnieceniami.
- Sprawdź ich ciężar – najlepiej wybierać mandarynki, które wyglądają na lżejsze, niż jest ich faktyczna waga. Wskazuje to na dużą ilość soku w miąższu.
- Powąchaj – idealnie dojrzałe owoce przyjemnie i wyraźnie pachną.
- Spójrz na kształt – słodką mandarynkę można poznać także po kształcie. Im bardziej okrągła, tym większa szansa, że jest słodka.
- Zwróć uwagę na szypułkę – to miejsce przy ogonku, powinna być jasna. Ciemna obwódka ogonka świadczy o tym, że owoc został zerwany jakiś czas temu.
- Wybierz luzem – warto wybierać mandarynki luzem, a nie pakowane. Dzięki temu można przyjrzeć się każdej z osobna. [10]
Dlaczego Polacy kochają mandarynki?
Mandarynka to egzotyczny owoc cytrusowy chętnie spożywany w Polsce. Popularność w naszym kraju zyskały w latach 80-90. XX wieku. Był on jednym z niewielu towarów importowych, które można było kupić w PRL-u. W czasach funkcjonowania państwa jako Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej występował ciągły deficyt dostępności towarów konsumpcyjnych. Przypłynięcie do Polski statku z mandarynkami urastało do rangi ważnego wydarzenia. Informacje o tym zdarzeniu umieszczano w prasie, a nawet filmowano i rozpowszechniano w Kronice Filmowej.
Zbiory wielu gatunków cytrusów i ich dostępność w Polsce przypadała głównie w miesiącach jesienno-zimowych, dlatego mandarynki kojarzyły się w Polsce z Bożym Narodzeniem. Dzieci często dostawały pod choinkę pomarańcze, czy mandarynki, gdyż był to towar deficytowy, egzotyczny i trudnodostępny. Prezent taki stanowił dla wielu rarytas i kwintesencję świąt. W czasie trwania epoki PRL-u utrwaliła się tradycja kupna mandarynek, czy pomarańczy z goździkami na świąteczne stoły. [1][2][3]
Nie tylko w Polsce mandarynki stanowią nieodzowny element świąt. Obecnie z uwagi na całoroczną dostępność mandarynek, nie są one już kojarzone tak bardzo z klimatem świąt, a bardziej jako owoc spożywany w dni powszechnie. W Chinach zaś, podczas obchodów Chińskiego Nowego Roku, mandarynki i pomarańcze stanowią ważną część tego święta. Uważane są tam za symbol dobrobytu i szczęścia, wręczane są jako prezenty czy pojawiają się jako dekoracja. [4][5]
Czemu warto spożywać mandarynki?
Zdecydowanie warto sięgać po mandarynki, gdyż są one źródłem witamin i składników mineralnych. Można w nich znaleźć szereg witamin — A, E, B2, B3, B6, tiaminę, kwas askorbinowy. W owocach tych obecne są również niektóre składniki mineralne takie jak wapń, potas, magnez, żelazo. Mandarynki zawierają także wyjątkową substancję – nobiletynę (flawonoid). Pomaga ona zapobiegać cukrzycy typu 2 czy miażdżycy naczyń krwionośnych. Ponadto mandarynki są dobrym źródłem polifenoli i karotenoidów. [6], [7]
Warto zwrócić uwagę na fakt, iż mandarynki znalazły zastosowanie także w medycynie chińskiej. Chen Pi – są to suszone na słońcu skórki z mandarynki. Zawierają one aż 140 związków mających działanie prozdrowotne i używane w tradycyjnej medycynie chińskiej. Chińczycy wierzą, że poprawia ona pracę śledziony, wspomaga trawienie czy redukuje wzdęcia. [5]
Wartości odżywcze
| Wartość odżywcza mandarynek w 100 g | |
| Wartość energetyczna | 53 kcal |
| Białko | 0,81 g |
| Tłuszcz | 0,31 g |
| Węglowodany | 13,34 g |
| W tym cukry proste | 10,58 g |
| Błonnik | 1,8 g |
Tabela [8]
Najsmaczniejsze odmiany mandarynek
- Klementynki – jedna z najbardziej popularnych odmian. Jest hybrydą gorzkiej pomarańczy z mandarynką. Posiada mało pestek, łatwo się ją obiera i jest bardzo słodka.
- Odmiana Satsuma – jej skórka jest bardzo cienka, a miąższ praktycznie pozbawiony pestek, bardzo słodka. Uprawia się ją w chłodniejszym klimacie.
- Odmiana Afourer – ma ciemniejszy pomarańczowo-czerwony odcień. Charakteryzuje się cienką skórką, spłaszczonym kształtem i bardzo soczystym miąższem z małą ilością nasion.
- Odmiana Tangela – jest skrzyżowaniem mandarynki z grejpfrutem. Posiada delikatnie gorzki posmak.
- Odmiana Tangor – krzyżówka mandarynki ze słodką pomarańczą. W smaku lekko kwaskowata. [6][7]
Z jakich krajów importujemy mandarynki? Kiedy je kupować?
Mandarynki, które kupujemy w Polsce, pochodzą głównie z Hiszpanii, Grecji, Włoch i RPA. Transport z krajów europejskich trwa około kilku dni, natomiast transport międzykontynentalny trwa nieco dłużej, bo aż kilka tygodni. Różnica temperatur podczas przewozu i przechowywania ma duży wpływ na ich świeżość. Mandarynki przenoszone z warunków chłodniczych do ciepłego pomieszczenia w sklepie, szybciej się psują.
W zimowych miesiącach mandarynki będą najbardziej soczyste. Spowodowane jest to tym, iż wtedy zrywane są najbardziej soczyste odmiany. Na dodatek w tym okresie mandarynki spędzają najmniej czasu w transporcie. W okresie wiosenno-letnim owoce te sprowadzane są głównie z RPA, czy Argentyny. Aby przetrwać długi transport, owoce zrywane są jeszcze na wpół dojrzałe. Tłumaczy to gorszy smak w porównaniu z mandarynkami z Hiszpanii, czy Włoch. Transport stamtąd trwa tylko kilka dni, przez co owoce zbierane są prawie dojrzałe. Warunkuje to ich pyszny soczysty smak.
Jak przechowywać mandarynki?
Bardzo ważne jest, by wiedzieć, jak przechowywać mandarynki. Pomoże to nam dłużej cieszyć się ich smakiem.
- Nieobrane mandarynki najlepiej przechowywać w szufladzie lodówki, mogą być tam przez około 2 tygodnie. W porównaniu mandarynki przechowywane w temperaturze pokojowej na blacie kuchennym utrzymają się tylko tydzień.
- Najlepiej przechowywać mandarynki w papierowej torbie w lodówce. Chroni to przed zeschnięciem skórki mandarynki. Jeśli się tak stanie, mandarynka traci smak.
- Obrane kawałki mandarynki najlepiej trzymać w szklanym lub plastikowym pojemniku do przechowywania żywności. Wytrzymają około 1 do 2 tygodni, jeśli przechowasz je w szufladzie lodówki.
- Mandarynki można mrozić. Obrane i podzielone mandarynki wystarczy umieścić w woreczkach do zamrażania. Najlepiej dać im delikatnie obeschnąć po obraniu, aby zapobiec zamarzaniu kawałków w jedną dużą masę. Mrożone mandarynki idealnie nadają się do koktajli owocowych lub jako fajna przekąska między posiłkami. Należy pamiętać, że smak zamrożonych mandarynek może się zmieniać z czasem. Dlatego nie należy ich przechowywać w taki sposób w nieskończoność. [10][11]
Jak myć mandarynki ?
Większość cytrusów trafiających na polski rynek zabezpieczona jest przed zepsuciem. Substancje te mogą przenikać w głąb skórki i być szkodliwe dla zdrowia. Jednakże nie znaczy to, że trzeba zrezygnować z jedzenia skórek z mandarynki. Ważne jest, by wiedzieć, jak prawidłowo myć mandarynki, by cieszyć się ich smakiem.
Jeśli chcemy zjeść sam miąższ, wystarczy taką mandarynkę umyć pod ciepłą wodą przy użyciu szczoteczki i płynu do naczyń. Zabieg ten zmyje część szkodliwych substancji rozpuszczalnych w wodzie. Jeśli jednak chcemy zjeść także i skórkę dodając ją np. do ciasta, trzeba pozbyć się substancji nierozpuszczalnych w wodzie. W takim przypadku mandarynkę najpierw myjemy w wodzie z dodatkiem octu jabłkowego (usuwamy bakterie). Po kąpieli w kwaśnym roztworze należy umyć je także w roztworze zasadowym. Zatem przemywamy mandarynki w wodzie z sodą oczyszczoną, by pozbyć się resztki pestycydów. [12]
Uprawa mandarynki w domu
Jej uprawa w doniczce nie jest trudna. Mandarynka ładnie owocuje i kwitnie – w Polsce na wiosnę. W donicy bardzo szybko rośnie, a jej wymiary można regulować cięciem. Jeśli chcemy, by nasze drzewko dawało owoce, sadzonka koniecznie musi pochodzić z owocującej rośliny. Mandarynka dobrze zaowocuje w domu, gdy zapewnimy jej odpowiednie warunki. Najlepszy smak owocu uzyskamy, gdy drzewko będzie uprawiane w chłodnym pokoju lub w oranżerii. [6][13]
- Stanowisko: Słoneczne
- Podłoże: Półprzepuszczalne
- Podlewanie: Umiarkowane
Przepisy z mandarynkami
Rozgrzewająca herbata z mandarynkami
Składniki:
- 3 cząstki mandarynki
- skórka z połowy mandarynki
- cynamon
- miód
- herbata Rooibos
Przygotowanie:
Do szklanki wrzuć cząstki i skórkę z mandarynki, cynamon i miód. Rozgnieć dokładnie tłuczkiem. W oddzielnej szklance zaparz herbatę z goździkami. Gotową herbatę przestudź, a następnie przelej do masy z mandarynek i miodu. Smacznego !
Aromatyczna sałatka z mandarynkami
Składniki:
- 1 szklanka kaszy pęczak
- 1 litr bulionu warzywnego
- 1 cebula
- 1 łyżka oliwy
- 2 łyżeczki przyprawy garam masala
- Połowa łyżeczki cynamonu i kurkumy
- 4 mandarynki
- Pęczek kolendry
- Połowa szklanki żurawiny suszonej
- Połowa szklanki migdałów blanszowanych
Sos:
- Sok z 2 mandarynek
- 1 łyżka miodu
- 1 łyżeczka octu
- 80 ml oliwy
Przygotowywanie sosu:
Zetrzyj skórkę z dwóch mandarynek, a następnie wyciśnij z nich sok. Do soku z mandarynek dodaj ocet, miód, oliwę i startą skórkę. Wymieszaj.
Przygotowanie sałatki:
Ugotuj kaszę w bulionie roślinnym według przepisu na opakowaniu. Wystudź po ugotowaniu. Obierz mandarynki i pokrój w plasterki oraz pokrój obraną cebulę w piórka. Na rozgrzaną patelnie wlej oliwę, następnie dodaj posiekaną cebulę. Smaż do zeszklenia się cebuli. Dodaj przyprawy, żurawinę, migdały i pokrojone w plasterki mandarynki.
Do głębokiej miski wsyp ugotowaną kaszę i usmażone produkty. Wymieszaj. Pokrój kolendrę i posyp nią sałatkę. Sałatkę zalej mandarynkowym winegretem. Smacznego !
Bibliografia:
- https://dzieje.pl/rozmaitosci/swieta-w-prl-kolejki-cytrusy-i-karp-w-wiaderku
- PewexTV (2011) Dziennik telewizyjny 1984 rok. Przedświąteczne zakupy [Plik wideo] Pobrano – https://www.youtube.com/watch?v=VYfjt-dQGnk&t=113s
- TVPolandAntena (2013) PRL 1988 Może coś rzucą, czyli handel przed świętami [Plik wideo] Pobranonn- https://www.youtube.com/watch?v=rUH0jNiMGzA
- https://zolimacitymag.com/why-mandarin-oranges-popular-chinese-new-year/
- https://asante-academy.com/encyclopedia/chen-pi/
- Hessayon D.G. (1997). Owoce. Warszawa.
- Viuda Martos M., Ruiz-Navajas Y., Fernandez-Lopez J., Perez-Alvarezn: Antibacterial activity lemon (Citrus lemon L.) mandarin (Citrus reticulate L.), Grapefruit (Citrus paradisi L.) and orange (Citrus sinensis L.) essential oils. J. Food Safety., 2008; 28(4): 567-576. Wiley Online Library.
- Kunachowicz H. i in., Tabele składu i wartości odżywczej żywności, Warszawa, 2017, 603.
- Cano A., Medina A., Bermejo A., Bioactive compounds in different citrus varieties. Discrimination among cultivars. Journal of Food Composition and Analysis, 2008. 21(5): p. 377-381.
- Postharvest biology and technology of tropical and subtropical fruits; v.2: Acai to 2011, Ringgold Inc: Portland.
- https://www.cytrusy24.pl/przechowywanie-owocow-cytrusowych/
- Boudries H., M.K., Touati N., Souagui S., Medouni S., Chibane M., Pulp antioxidant activities, mineral contents and juice nutritional properties of Algerian Clementine Cultivars and Mandarin Six cultivars of Clementine fruits including ’. 2012. 11: p. 4258-4267.
- https://farm-pl.desigusxpro.com/posadka/sad/plodovye/semechkovye/mandarin/kak-vyrastit-mandarinovoe-derevo.html
