Konsekwencje społeczno-psychologiczne nadwagi i otyłości

Posiadanie nadmiernej masy ciała pociąga za sobą następstwa nie tylko medyczne, ale  psychologiczne i społeczne. Nadmierna masa ciała wpływa na sposób spostrzegania własnej osoby, na przeżywane emocje i relacje z innymi ludźmi. Inaczej mówiąc – ma wpływ na funkcjonowanie emocjonalne i społeczne człowieka.

Społeczna percepcja otyłości

Atrakcyjni ludzie są postrzegani m.in. jako bardziej inteligentni, pracowici, życzliwi i szlachetni. Osoby o okrągłych kształtach mają mniejsze szanse na uzyskanie lepszego wykształcenia, jak również założenie rodziny i urodzenie zdrowego dziecka. Otyłość wiąże się z problemami w znalezieniu pracy, otrzymywaniem niższego wynagrodzenia czy uboższym życiem towarzyskim. Obecnie kobietom narzuca się wypracowanie idealnych kształtów, które często nie są zgodne z naturalną budową ciała, gdyż wiele współczesnych ideałów  kobiecego piękna jest pozbawionych kobiecości.

Negatywny obraz JA

Sprzyja to niskiej samoocenie i negatywnemu obrazowi JA u jednostek z nadmierną masą ciała, które nie pasują do stereotypowego wizerunku atrakcyjnej, chudej osoby. Przyczynia się do tego również stosowanie diet redukcyjnych, które owocują niepowodzeniem lub nawet w konsekwencji jeszcze większym przyrostem masy ciała. Postrzeganie własnego ciała i samoocena wzajemnie wpływają na siebie. Często takie przekonania, jak : jestem gruba/y, jestem bezwartościowa/y łączą się ze sobą. W następstwie tego negatywny obraz ciała może obniżyć samoocenę. Spostrzeżenia te są względnie niezależne od realiów fizycznych.

Interakcje społeczne

W wielu badaniach udowodniono, że osoby otyłe obydwu płci rzadziej nawiązują i utrzymują kontakty z przyjaciółmi i innymi ludźmi. Ich aktywność poza domem była istotnie niższa, w porównaniu z osobami z wagą w normie. Osoby te stroniły od spotkań ze znajomymi w kinie, w restauracji, rzadziej też chodziły na spacery i uprawiały ćwiczenia fizyczne. Opuszczenie domu w celach towarzyskich można traktować nie tylko jako aktywność społeczną, kulturalną czy fizyczną, ale także jako możliwość nawiązania kontaktów społecznych. Izolowanie się ludzi otyłych od społeczeństwa jest wynikiem nadmiernej masy ciała i obawą przed odrzuceniem, brakiem zaufania do innych, ale i odrzuceniem przez społeczeństwo, wynikiem doznanych krzywd, ucieczką przed kolejnym niepowodzeniem.

Problemy zdrowotne

Inne badania potwierdziły, iż otyłość niekorzystnie wpływa na jakość życia chorych. Nadmierna masa ciała ma negatywny wpływ na postrzeganie własnego zdrowia nawet w przypadku nieobecności współistniejących chorób przewlekłych. Problemy zdrowotne zgłaszane są dwukrotnie częściej przez osoby w otyłością typu II niż przez osoby z prawidłową masą ciała. Natomiast III stopień otyłości ma największy, ujemny wpływ na jakość życia chorych. Otyłość, prócz tego że jest chorobą przewlekłą, bardzo często współistnieje i jest przyczyną innych schorzeń.

Najważniejsze problemy osób otyłych

Najbardziej istotnymi problemami dla osób otyłych według kolejności rang wydają się być:

1. aktywność/ruchliwość;
2. objawy związane z chorobą;
3. higiena osobista/ ubieranie się;
4. emocje;
5. relacje społeczne;
6. życie seksualne
7. zwyczaje żywieniowe.

Warto jednak zauważyć, że większość badań dotyczących psychicznego i społecznego funkcjonowania otyłych, dotyczy osób, dla których nadmierna waga ciała stanowi problem. Można uznać, że są to jednostki nieakceptujące swojego wyglądu i nieradzące sobie ze swoją sytuacją. Świadomość tego faktu skłania do ostrożniejszego przyjmowania wniosków badawczych oraz przestrzegania przed bezkrytycznym generalizowaniem ich na całą populację otyłych. Niewiele jest prac dotyczących ludzi otyłych, dobrze funkcjonujących i posiadających pozytywną samoocenę z wysokim poczuciem własnej atrakcyjności i samoakceptacji.

Przeczytaj także:

• Czynniki psychologiczne sprzyjające powstawaniu nadwagi i otyłości

• Czynniki biologiczne sprzyjające powstawaniu nadwagi i otyłości

• Czynniki środowiskowe sprzyjające powstawaniu nadwagi i otyłości

Bibliografia:

1. Niewiadomska I, Kulik A, Hajduk A. (2005) Jedzenie, Wydawnictwo KUL, Lublin
2. Derkacz M, Chmiel- Pierzyńska I, Marczewski K. (2010) Otyłość jako interdyscyplinarny problem medyczny. Część 1., Medycyna Ogólna, tom 16, Nr 1: 25-32
3. Ogińka- Bulik N. (2004) Psychologia nadmiernego jedzenia. Przyczyny, konsekwencje, sposoby zmiany, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
4. Pietrzykowska E, Wierusz- Wysocka B. (2008) Psychologiczne aspekty nadwagi, otyłości i odchudzania się, Polski Merkuriusz Lekarski, tom 24, Nr 143: 472-476
5. Ogden J. (2011) Psychologia odżywiania się. Od zdrowych do zaburzonych zachowań żywieniowych, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, Kraków
6. Juruć A, Wierusz- Wysocka B, Bogdański P. (2011) Psychologiczne aspekty jedzenia i nadmiernej masy ciała, Farmacja Współczesna, Nr 4: 119-126
7. Tatoń J, Czech A, Bernas M. (2007) Otyłość- zespół metaboliczny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL , Warszawa
8. Zielonka B. (2012) Nadmierna konsumpcja pokarmów-przyczyny i konsekwencje. Praca dyplomowa. Wyższa Szkoła Nauk Społecznych z siedzibą w Lublinie