Wiele osób kojarzy kwas foliowy wyłącznie z ciążą i wyobraża go sobie jako małą tabletkę w postaci suplementu diety. Takie myślenie nie jest błędne, a wręcz bardzo uzasadnione, ponieważ starania o dziecko i ciąża są okresem, w którym kwas foliowy faktycznie powinien stać się atrybutem kobiety.
Kwas foliowy to nie tylko suplement diety, a również składnik obecny w żywności, którego odpowiednia ilość w codziennej diecie jest niezbędna do prawidłowego funkcjonowania każdego z nas. Jednak dlaczego ta witamina staje się tak istotna w rozwoju nowego życia? Jakie są funkcje kwasu foliowego, czym objawia się jego niedobór i jak ciąża wpływa na zalecenia dotyczące suplementacji? Czytaj uważnie!
Kwas foliowy – funkcje w organizmie
Kwas foliowy, znany również jako witamina B9 lub witamina B11, pełni istotne funkcje w organizmie, odgrywając kluczową rolę w wielu procesach biologicznych. Jego głównym zadaniem jest wspieranie produkcji i utrzymania nowych komórek, co jest szczególnie ważne podczas szybkiego wzrostu (w okresie dzieciństwa czy właśnie w czasie ciąży).
Kwas foliowy jest niezbędny do tworzenia DNA i RNA, co jest kluczowe dla prawidłowego przebiegu procesów podziałów komórkowych. Ponadto ma znaczący wpływ na procesy produkcji komórek krwi (hematopoezy), zwłaszcza czerwonych krwinek.
Funkcje kwasu foliowego w ciąży
Kwas foliowy dla kobiet w ciąży nabiera szczególnego znaczenia. Jest niezwykle ważny dla prawidłowego rozwoju płodu, a jego odpowiednie stężenie w organizmie matki może znacząco zmniejszać ryzyko wad cewy nerwowej, rozszczepu kręgosłupa czy bezmózgowia (anencefalii). Wady rozwojowe mogą powstawać już w pierwszych tygodniach ciąży, dlatego zaleca się regularne przyjmowanie kwasu foliowego przez kobiety w wieku rozrodczym, zwłaszcza te, które planują dziecko. Dodatkowo kwas foliowy w ciąży wspiera tworzenie łożyska i może przyczyniać się do zmniejszenia ryzyka innych komplikacji ciążowych, np. przedwczesnego porodu.
Niedobór kwasu foliowego – objawy i przyczyny
Niedobór kwasu foliowego w organizmie jest wynikiem ograniczonego spożycia produktów bogatych w ten składnik odżywczy, problemów związanych z jego metabolizowaniem lub przyswajaniem. Inną przyczyną niewystarczającej podaży kwasu foliowego może być stan organizmu wymagający dostarczenia większych ilości tego składnika np. ciąża.
Nadużywanie alkoholu, niektóre schorzenia przewodu pokarmowego oraz przyjmowanie określonych leków (np. IPP, metformina) również mogą przyczyniać się do niedoboru kwasu foliowego poprzez zaburzanie jego wchłaniania lub metabolizowania w organizmie.
Niedobór kwasu foliowego może prowadzić do szeregu problemów zdrowotnych, bezpośrednio związanych z jego kluczowymi funkcjami. Objawy często manifestują się w postaci ogólnego osłabienia i zmęczenia, co wynika z roli witaminy B9 w produkcji czerwonych krwinek i zapobieganiu anemii. W przypadku niewystarczającej podaży kwasu foliowego może także wystąpić bladość skóry oraz problemy z koncentracją, co będzie związane z ograniczoną zdolnością organizmu do transportowania tlenu.
Inne symptomy niedoboru kwasu foliowego obejmują bóle głowy, podatność na infekcje, spadek apetytu, a nawet zmiany w strukturze języka i błon śluzowych jamy ustnej. Niedobór kwasu foliowego w ciąży zwiększa ryzyko wad wrodzonych u płodu, w szczególności tych związanych z układem nerwowym.
Kwas foliowy w ciąży – dlaczego odgrywa tak istotną rolę?
Odpowiednia podaż kwasu foliowego dla kobiet w ciąży ma szczególne znaczenie. Kwas foliowy, podobnie jak inne witaminy z grupy B, nie jest długo magazynowany w organizmie, co sprawia, że jego regularne spożywanie staje się niezbędne.
Zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży znacznie wzrasta, co wynika z jego roli w prawidłowym rozwoju płodu oraz utrzymaniu zdrowia matki. Kwas foliowy jest istotny dla tworzenia DNA, rozwoju układu nerwowego, prawidłowego podziału komórkowego, co ma kluczowe znaczenie dla szybko rozwijającego się dziecka.
Kwas foliowy przed ciążą – od kiedy brać kwas foliowy?
Świadome planowanie ciąży jest niezwykle istotne – od prowadzenia zdrowego stylu życia, przez komplet badań profilaktycznych, aż po uzasadnione stosowanie wysokiej jakości suplementów diety – wszystko to ma na celu zapewnienie pełni zdrowia zarówno matki, jak i dziecka.
Kiedy zacząć brać kwas foliowy przed ciążą? Według najbardziej aktualnych rekomendacji kwas foliowy powinny przyjmować wszystkie regularnie współżyjące kobiety w wieku rozrodczym.
Takie zalecenia mają związek z kwestiami, o których już częściowo sobie powiedzieliśmy. Po pierwsze organizm nie jest w stanie magazynować kwasu foliowego. Po drugie jest on niezbędny nie tylko dla kobiet w ciąży, ale także w prawidłowym przebiegu wielu procesów niezależnych od stanu fizjologicznego. I po trzecie wiele kobiet będących w pierwszych tygodniach ciąży jeszcze nie jest do końca tego świadoma, a to właśnie w tym okresie płód bardzo szybko się rozwija, nieodwracanie kształtuje się cewa nerwowa i kręgosłup, a także powstaje układ nerwowy.
To także podkreśla wagę znaczenia tego, że zajście w ciążę powinno być planowane, aby uniknąć niedoboru kluczowych składników na różnych etapach rozwoju płodu.
Do kiedy brać kwas foliowy w ciąży?
Przyjmowanie kwasu foliowego zalecane jest przez cały czas trwania ciąży, ze szczególnym naciskiem na pierwszy trymestr, kiedy to odgrywa kluczową rolę w rozwoju cewy nerwowej płodu.
Jak długo brać kwas foliowy w ciąży? Zaleca się kontynuację suplementacji kwasu foliowego także w drugim i trzecim trymestrze, aby wspierać dalszy rozwój płodu i zdrowie matki.
Kwas foliowy w ciąży – dawkowanie
Rekomendowana dawka kwasu foliowego w ciąży to od 400 μg do nawet 600 μg przy jednoczesnym przyjmowaniu odpowiedniej ilości folianów z diety. Należy podkreślić, że ostateczną ilość przyjmowanego kwasu foliowego powinien zalecić lekarz, biorąc pod uwagę ogólny stan zdrowia przyszłej mamy.
Kluczowy jest również aspekt samego wyboru konkretnego suplementu diety. Warto sięgać po preparaty wysokiej jakości. Suplementy diety formeds są bezpiecznym i sprawdzonym wyborem, ponieważ spełniają wszystkie niezbędne wymogi i zalecenia dotyczące ilości i formy substancji aktywnych zawartych w określonych dawkach.
Kiedy dawka kwasu foliowego w ciąży powinna zostać zwiększona?
Zwiększenie dawki kwasu foliowego w ciąży jest zalecane przez lekarza szczególnie w określonych sytuacjach. Suplementacja kwasu foliowego powinna być indywidualnie dobrana, jeśli w rodzinie występuje historia wad cewy nerwowej, czy u kobiet z pewnymi schorzeniami zdrowotnymi, które mogą wpływać na metabolizm folianów. Zalecenia dotyczące zwiększenia dawki kwasu foliowego mogą się różnić w zależności od indywidualnej sytuacji i stanu zdrowia przyszłej mamy.
Czy można przedawkować kwas foliowy w ciąży?
Przedawkowanie kwasu foliowego w ciąży jest możliwe – choć jest to zjawisko naprawdę rzadkie. Kwas foliowy jest rozpuszczalny w wodzie, więc jego nadmiar zwykle jest wydalany z organizmu przez nerki.
Niemniej jednak przyjmowanie bardzo wysokich dawek kwasu foliowego, zwłaszcza bez konsultacji z lekarzem, może prowadzić do pewnych problemów zdrowotnych. Nadmiar kwasu foliowego w ciąży może maskować objawy niedoboru witaminy B12, co z kolei może prowadzić do uszkodzenia układu nerwowego.
Zawsze zaleca się konsultację z lekarzem przed rozpoczęciem lub zmianą dawkowania jakichkolwiek suplementów diety, szczególnie w ciąży.
Bibliografia:
Bomba-Opoń, D., Hirnle, L., Kalinka, J., & Seremak-Mrozikiewicz, A. (2017). Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2(5), 210-214.
Wiesner, A., & Paśko, P. (2021). Stosowanie suplementów u kobiet ciężarnych w świetle najnowszych rekomendacji Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Farmacja Polska, 77(1).
Wendolowicz, A., Stefanska, E., & Ostrowska, L. (2014). Żywienie kobiet w okresie ciąży. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 20(3).
Banyś, K. J., Knopczyk, M. W., & Bobrowska-Korczak, B. (2020). Znaczenie kwasu foliowego dla zdrowia organizmu człowieka. Farmacja Polska, 76(2), 79-87.
Bomba-Opoń, D., Hirnle, L., Kalinka, J., & Seremak-Mrozikiewicz, A. (2017). Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2(5), 210-214.
Muchacka, R., & Kukla, M. (2017). Odżywianie kobiet w czasie ciąży. Prace Naukowe Wyższej Szkoły Zarządzania i Przedsiębiorczości z siedzibą w Wałbrzychu, 42, 61-73.
