Majeranek i jego 7 prozdrowotnych właściwości

Zioła zdają się mieć istotne znaczenie dla Polaków. Ogólny dochód uprawy 1 ha ziół i przypraw jest porównywalny z dochodem z uprawy ziemniaków, czy truskawek.

Majeranek, choć jest charakterystyczną przyprawą diety śródziemnomorskiej, okazuje się także jedną z najpopularniejszych roślin zielarskich uprawianych w Polsce [1]. Jest nieodłącznym elementem idealnego barszczu czerwonego, zupy grochowej, żurku, czy flaków.

Ponadto wykorzystywana jest w wyrobie polskich wędlin i doprawiania potraw mięsnych [2].

Czy wiesz, że majeranek wykazuje szereg właściwości prozdrowotnych? W tym artykule dowiesz się, dlaczego warto stosować to zioło na co dzień.

Czy majeranek jest tym samym co oregano?

Majeranek znany jest również pod nazwami: majeran ogrodowy kiełbaśnik, ziele kiełbasiane, kołdunowe ziele, majoran, marjanek, lebiodka majeran, czy lebiodka majeranek. Chociaż majeranek należy do tej samej rodziny, co oregano (lebiodka), to nie jest tym samym. Zioła te najłatwiej odróżnia się w okresie kwitnienia, ponieważ mają zróżnicowane kwiatostany [1,2].

Majeranek w Polsce i na świecie

W naturze majeranek ogrodowy rośnie dziko na wybrzeżach Morza Śródziemnego, a także w północnej Afryce i w Azji. W tych rejonach osiąga nawet metr wysokości i jest krzewinką wieloletnią. Stosuje się go zarówno w celach przyprawowych, jak i leczniczych [2].

W Polsce majeranek dziko nie rośnie, jest natomiast często uprawiany na działkach, a także na dużą skalę na terenach rolniczych. W klimacie umiarkowanym, panującym w Polsce, majeranek okazuje się rośliną roczną, a jego wysokość nie przekracza 50 cm [2].

Charakterystyczny aromat

Majeranek ma jasno-zieloną barwę oraz silny i aromatyczny zapach. Charakteryzuje się korzennym, lekko gorzkim smakiem, z którego jest powszechnie znany. Najczęściej stosuje się go w postaci suszonego ziela szeroko używanego w celach kulinarnych. W diecie niskosodowej majeranek jest świetnym zamiennikiem soli. Poza zastosowaniem przyprawowym docenia się lecznicze właściwości majeranku [2].

Czy ekologiczny majeranek jest lepszy od tego z konwencjonalnej uprawy?

Istnieją dowody na to, że majeranek uprawiany w sposób ekologiczny wykazuje większą zawartość witaminy C oraz jest lepszym źródłem kwasów fenolowych. Natomiast zasobniejszy w flawonoidy okazał się majeranek uprawiany konwencjonalnie (tab. 1). Dodatkowo majeranek odznacza się dużą różnorodnością kwasów fenolowych [3].

Tab. 1 Zawartość witaminy C, sumy flawonoidów i kwasów fenolowych w majeranku z produkcji ekologicznej i konwencjonalnej.

Rodzaj uprawy	Witamina C (mg 100 g-1)*	Flawonoidy (mg 100 g-1)*	Kwasy fenolowe (mg 100 g-1)*
Produkcja ekologiczna majeranku	0,76±0,06	0,60±0,00	1,85±0,03
Produkcja konwencjonalna majeranku	0,49±0,04	0,61±0,00	2,01±0,01
*średnia ± odchylenie standardowe

Zawartość wybranych witamin i minerałów

Tab. 2 Zawartość niektórych składników mineralnych i witamin na 10 g suszu 

	Potas (mg)	Wapń (mg)	Fosfor (mg)	Magnez (mg)	Żelazo (mg)	Beta-karoten (µg)	Witamina C (mg)
Majeranek suszony	152,20	199,00	30,60	34,60	8,27	480,70	5,14

Wpływ majeranku na zdrowie i jego 7 prozdrowotnych właściwości

1. Majeranek jako antyoksydant

Majeranek wykazuje znaczną aktywność przeciwutleniającą. Wynika to w głównej mierze z zawartości substancji biologicznie czynnych — związków fenolowych. Wśród nich wymienia się kwas hydroksycynamonowy i flawonoidy, kwas ursolowy, kwas karnozowy, karnozol, kwas rozmarynowy i kwas kawowy.

Działanie antyoksydacyjne można zaobserwować w łatwy sposób np. przez dodanie suszonej przyprawy do smalcu, co zapobiega zbyt wczesnemu jełczeniu. W podobny sposób można przedłużyć świeżość wielu gatunków kiełbas [2,5,6].

2. Naturalny antybiotyk?

Zarówno suszony majeranek, jak i jego olejek eteryczny wykazują właściwości przeciwdrobnoustrojowe. Dzięki temu obserwuje się działanie zmniejszające objawy zatkanego nosa, bólu ucha, czy łagodne zaburzeń oddychania. Olejek eteryczny silniej niż susz pomaga zwalczać bakterie i drożdże, co przekłada się na szybszy efekt terapeutyczny.

Szczególnie podatne na działanie bakteriobójcze i grzybobójcze majeranku są drobnoustroje takie jak np. Moraxella, Aspergillus, Pseudomonas aeruginosa, Salmonella poona, Escherichia coli, Fusarium solani i dermatofity [7,8,11].

3. Majeranek — wsparcie dla zdrowia serca

Majeranek w testach na szczurach zmniejszał erytrocytozę, granulocytozę, trombocytozę, a także zmniejszał stres oksydacyjny po zawale serca badanych zwierząt [9,10]. Udowodniono korzystny wpływ zastosowania majeranku w chorobach układu krążenia i zaburzeniach rytmu mięśnia sercowego, co może mieć związek z jego działaniem przeciwpłytkowym i kardioprotekcyjnym.

Wynika to najprawdopodobniej z mechanizmów hamowania produkcji tlenku azotu i utleniania lipidów w tkankach serca [11]. Ponadto olejki eteryczne majeranku mają zastosowanie w zapobieganiu miażdżycy [14].

4. Majeranek na wrzody

Łodygi kwiatowe majeranku zawierają od 1% do 2% olejku eterycznego. Substancje takie jak: terpineny, terpinole, garbniki, związki gorzkie i karoteny nadają majerankowi właściwości poprawiające strawność, wiatropędne, przeciwskurczowe i słabo uspokajające.

W ziołolecznictwie szczególnie znany jest z leczniczego działania w różnych dolegliwościach żołądkowo-jelitowych oraz wspomagania trawienia. Wynika to między innymi z pobudzenia wydzielania kwasu żołądkowego i pepsyny podczas stosowania majeranku. Ponadto wykazuje działanie przeciwwrzodowe i ochronne dla śluzu w przewodzie pokarmowym [2,11].

5. Działanie przeciwnowotworowe majeranku

Hesperetyna i hydrochinon, czyli substancje obecne w ekstrakcie z majeranku wykazują silne działanie antyproliferacyjne.  Sprzyjają zatrzymaniu cyklu komórkowego komórek rakowych, a także hamują ich migrację i dalszą inwazję.

Dzięki temu majeranek przeciwdziała wystąpieniu przerzutów w niektórych rodzajach nowotworu, a także wykazuje właściwości cytotoksyczne wobec komórek rakowych. W związku z tym można stwierdzić, że etanolowy ekstrakt z majeranku ma potencjał przeciwnowotworowy [12,13].

6. Działanie przeciwzapalne

Substancje zawarte w olejku eterycznym z majeranku mają zdolność ograniczania występowania stanów zapalnych. Hamują produkcję enzymów prozapalnych takich jak np. cyklooksygenaza-2 (COX 2) oraz ekspresję genów odpowiedzialnych za występowanie stanu zapalnego [14].

7. Majeranek a infekcje u osób aktywnych fizycznie

Inhalacje z majeranku w postaci olejku eterycznego mogą być stosowane pomocniczo i łagodząco w objawach towarzyszących przeziębieniom. Dzięki działaniu przeciwzapalnym i przeciwbakteryjnym czas infekcji ulega skróceniu. Ponadto maść majerankowa okazuje się przydatna w leczeniu symptomów kataru — ułatwia rozrzedzanie oraz usuwanie śluzu zalegającego w nosie i zatokach [15].

Podsumowanie

Majeranek to zioło o wielu udowodnionych właściwościach prozdrowotnych. Wykazuje działanie kardioprotekcyjne, przeciwwrzodowe, przeciwzapalne oraz korzystnie wpływa na zmniejszenie czasu trwania infekcji.

Przyprawy ziołowe mogą być stosowane jako alternatywa dla soli w diecie niskosodowej. Majeranek pochodzący z produkcji ekologicznej okazuje się cennym źródłem antyoksydantów, co może wpływać na poprawę stanu zdrowia, dlatego powinien być uwzględniany w codziennej diecie.

Bibliografia:

1. Newerli-Guz J. Uprawa roślin zielarskich w Polsce, Roczniki Naukowe Stowarzyszenia Ekonomistów Rolnictwa i Agrobiznesu (2016) 18, 271-272.
2. Newerli-Guz J. Przeciwutleniające właściwości majeranku ogrodowego Origanum majorana L.,  Problemy Higieny i Epidemiologii (2012) 93, 834-837.
3. Kazimierczak R., Hallmann E., Zduńska U. Wpływ systemu produkcji na zawartość wybranych związków bioaktywnych w przyprawach ziołowych, Postępy Techniki Przetwórstwa Spożywczego (2017) 1, 46-50.
4. Orkusz A., Bogacz-Radomska L. Znaczenie przypraw w żywieniu człowieka, Nauki Inżynierskie i Technologie (2017) 4, 55-65.
5. Erenler R., Sen O., Aksit H. Isolation and identification of chemical constituents from Origanum majorana and investigation of antiproliferative and antioxidant activities. J Sci Food Agric. (2016) 96, 822–836.
6. Chrpova D., Kourrimska L., Gordon MH. Antioxidant activity of selected phenols and herbs used in diets for medical conditions. Czech J Food Sci. (2010) 28, 317–325.
7. Leeja L., Thoppil J. E. Antimicrobial activity of methanol extract of Origanum majorana L. (Sweet marjoram), Journal of Environmental Biology (2007) 28, 145-146.
8. Ramos S., Rojas LB., Lucena ME. Chemical composition and antibacterial activity of Origanum majorana L. essential oil from the Venezuelan Andes, Journal of Essential Oil Research (2011) 23, 45–49.
9. Bina F., Rahimi R. Sweet Marjoram: A Review of Ethnopharmacology, Phytochemistry, and Biological Activities, Journal of Evidence-Based Integrative Medicine (2016) 22, 175-185.
10. Ramadan G., El-Beih NM., Arafa NM., Zahra MM. Preventive effects of Egyptian sweet marjoram (Origanum majorana L.) leaves on hematological changes and cardiotoxicity in isoproterenol-treated albino rats. Cardiovasc Toxicol. (2013) 13, 100–109.
11. Al-Howiriny T., Alsheikh A., Alqasoumi S. Protective effect of Origanum majorana L. ‘Marjoram’ on various models of gastric mucosal injury in rats. Am J Chin Med. (2009) 37, 531–545.
12. Al Dhaheri Y., Attoub S., Arafat K., AbuQamar S., Viallet J., Saleh A., Al Agha H., Eid A., Iratn R. Anti-Metastatic and Anti-Tumor Growth Effects of Origanum majorana on Highly Metastatic Human Breast Cancer Cells, Inhibition of NFκB Signaling and Reduction of Nitric Oxide Production (2013) 10. 
13. Rao, Sh, Timsina, B, Nadumane, VK. Evaluation of the anticancer potentials of Origanum marjorana on fibrosarcoma (HT-1080) cell line. Asian Pac J Trop Dis. (2014) 4, 389–S394.
14. Arranz E., Jaime L., López de las Hazas M.C., Reglero G., Santoyo S. Supercritical fluid extraction as an alternative process to obtain essential oils with anti-inflammatory properties from marjoram and sweet basil, Industrial Crops and Products (2015) 67,121-129.
15. Chlebda-Sieragowska E., Skrzypiec-Spring M., Szeląg A. Rola preparatów ziołowych w profilaktyce infekcji u sportowców, Strzelectwo sportowe. Nowoczesne rozwiązania szkoleniowe (2012) 9, 35-40.