Co robią, / jakie badania przeprowadzają lekarze / dietetycy, aby ocenić stan odżywienia swoich pacjentów? Temat może popularny, ale czy znamy wszystkie metody oceny stanu odżywienia i czy je stosujemy?
Dostępne metody oceny stanu odżywienia
Do oceny stanu odżywienia pacjentów wykorzystuje się wywiad żywieniowy, pomiary antropometryczne, badania biochemiczne i immunologiczne, jak również formularze opracowane do przesiewowej oceny.
Wywiad żywieniowy
Wywiad żywieniowy, który polega na sprawdzeniu obecności objawów towarzyszących niedożywieniu takich jak utrata masy ciała, zaburzenia łaknienia, dysfagia, osłabienie, ból oraz określeniu czasu ich trwania.
Jednak jego główną funkcją jest charakterystyka sposobu żywienia i ocena wartości odżywczej spożywanych produktów. Pozwala określić niedobory składników odżywczych oraz dysproporcje między nimi.
Badania biochemiczne i immunologiczne
Do badań biochemicznych i immunologicznych służących do oceny stanu odżywienia należą: ocena stężenia albuminy, transferryny, prealbuminy, całkowita liczba limfocytów.
Formularze przesiewowej oceny stanu odżywienia
Do formularzy przesiewowej oceny stanu odżywienia zaliczany m.in:
- formularz oceny ryzyka związanego z niedożywieniem NRS-2002 (Nutritional Risk Score)
- formularz subiektywnej globalnej oceny stanu odżywienia (Subjective Global Assessment; SGA)
- MNA (Mini Nutritional Assessment).
Badania antropometryczne
Podstawowymi badaniami antropometrycznymi jest pomiar wysokości ciała oraz masy ciała. Służą do określenia wskaźnika BMI. Jednak ważniejsze jest określanie zmian masy ciała w czasie. Badaniem antropometrycznym na podstawie którego określa się stan odżywienia jest pomiar grubości fałdu skórno-tłuszczowego (który odzwierciedla ilość podskórnej tkanki tłuszczowej), pomiar obwodu ramienia, mięśni ramienia i wskaźniki powierzchni mięśni ramienia, dzięki którym można ocenić tkankę mięśniową.
W celu dokładniejszej oceny składu ciała wykorzystywane są badania rezonansem magnetycznym oraz metoda impedancji bioelektrycznej.
Impedancja bioelektryczna
W moim przekonaniu metoda impedancji bioelektrycznej jest bardzo dobrą metodą oceny stanu odżywienia, jednak niestety rzadko wykorzystywaną, szczególnie w szpitalach.
Pozwala m.in. wykryć osoby niedożywione, dzięki czemu można podjąć odpowiednie środki by jak najszybciej pomóc takim osobom. W zależności od użytej aparatury otrzymuje się takie parametry jak: ilość tkanki tłuszczowej, ilość beztłuszczowej masy ciała, masy komórkowej, zawartość wody wewnątrz – i zewnątrzkomórkowej w organizmie, a także wartość parametru jakim jest kąt fazowy.
Wyraża on ilość i jakość tkanek miękkich, jego wyższa wartość wskazuje na wyższą masę komórkową, integralność błon komórkowych oraz lepsze funkcjonowanie komórek. U osób zdrowych przyjmuje wartości powyżej 6°, chorzy charakteryzują się niższą wartością. Dlatego przeprowadzenie tego badania pozwala szybko i precyzyjnie określić stan pacjentów, nawet przy niewidocznych objawach.
Źródła:
- Fizia K., Gętek M., Czech N. i wsp., Metody oceny stanu odżywienia u chorych na nowotwory, Pielęgniarstwo Polskie, 2013; 2(48): 105-110.
- Kłęk S., Jankowski M., Kruszewski W.J. i wsp., Clinical nutrition in oncology: Polish recommendations, Oncology in Clinical Practice, 2015; 11: 172-188.
- Siddiqui N.I., Khan S.A., Shoeb M., Bose S., Anthropometric Predictors of Bio-Impedance Analysis (BIA) Phase Angle in Healthy Adults, Journal of Clinical and Diagnostic Research, 2016; 10(6): CC01-CC04.
