Nadmierna masa ciała u dzieci a ryzyko chorób w wieku dorosłym

Otyłość dziecięca stanowi obecnie poważny problem zarówno w krajach rozwijających się, jak i w rozwiniętych. Nadwaga i otyłość u dzieci ma istotny wpływ zarówno na ich zdrowie fizyczne jak i psychiczne. U dzieci cierpiących na nadwagę lub otyłość występuje wyższe prawdopodobieństwo wystąpienia zaburzeń metabolicznych i nadmiernej masy ciała w wieku dorosłym.

Otyłość – skąd się bierze?

Mechanizmy odpowiadające za rozwój otyłości nie są jeszcze dokładnie poznane, jednakże uważa się, że patofizjologia tego schorzenia ma charakter wieloczynnikowy. Wśród czynników wpływających na rozwój otyłości wymienia się m.in. czynniki środowiskowe, kulturalne i styl życia. Nadmierna masa ciała wpływa istotnie na zdrowie fizyczne, jakość życia, wyniki w nauce, samopoczucie i samoocenę u dzieci. W związku z tym utrzymanie prawidłowej masy ciała w wieku dziecięcym może mieć wpływ na ryzyko wystąpienia chorób niezakaźnych w dorosłości [Sahoo, K. i in.; 2015].

Otyłość i nadwaga dziecięca a ryzyko wystąpienia otyłości w wieku dorosłym

Liczne badania wskazują na związek pomiędzy występowaniem otyłości lub nadwagi u dzieci a ryzykiem wystąpienia tych schorzeń w wieku dorosłym. W badaniu kohortowym przeprowadzonym na grupie 4461 osób wykazano, że 60,7% 16-latków z otyłością zmagało się z tą chorobą również w wieku 30 lat [Viner, R. M., Cole, T. J.; 2006]. Do podobnych wniosków doszedł Stovitz i wsp., wykazując, że w grupie 2802 dzieci z nadwagą, 79% utrzymało nadmierną masę ciała we wczesnej dorosłości [Stovitz, S. i in.; 2010].

Z kolei w metaanalizie obejmującej ponad 200 tysięcy osób, osoby otyłe w wieku dziecięcym lub okresie dojrzewania były około 5-krotnie bardziej narażone na wystąpienie otyłości w dorosłości w porównaniu z osobami z normalną masą ciała. W badaniu tym wykazano również, że 55% otyłych dzieci będzie nadal otyłych w okresie dojrzewania, natomiast około 80% otyłych nastolatków będzie otyłych w dorosłości, a 70% nastolatków będzie nadal otyłych w wieku powyżej 30 lat [Simmonds, M. i in.; 2016].

W badaniu National Heart, Lung, and Blood Institute Growth and Health Study wykazano, że dziewczęta z nieprawidłowym BMI były 11-30 krotnie bardziej narażone na wystąpienie otyłości w wieku dorosłym niż dziewczęta z prawidłowym BMI [Thompson, D.R. i in.; 2007].

Otyłość i nadwaga dziecięca a ryzyko wystąpienia zaburzeń metabolicznych w wieku dorosłym

Przeprowadzone dotychczas badania sugerują, że występowanie otyłości w wieku dziecięcym lub w okresie dojrzewania wiąże się z istotnie zwiększonym ryzykiem wystąpienia w wieku dorosłym cukrzycy, zawału, choroby wieńcowej serca i nadciśnienia. W badaniu duńskim przeprowadzonym na kohorcie 276,835 dzieci w wieku 7-13 lat wykazano, że wzrost wskaźnika z-score BMI o 1 jednostkę u chłopców w wieku 7-13 lat i u dziewcząt w wieku 10-13 lat istotnie zwiększał ryzyko względne wystąpienia incydentu sercowo-naczyniowego w wieku dorosłym. Ryzyko to wzrastało wraz z wiekiem badanych dzieci [Baker, J.L. i in.; 2007].

W metaanalizie obejmującej 37 badań wykazano, że wysoki wskaźnik BMI w dzieciństwie wiązał się ze zwiększeniem ryzyka wystąpienia w wieku dorosłym cukrzycy (OR 1.70; 95% CI 1.30–2.22), choroby wieńcowej serca (OR 1.20; 95% CI 1.10–1.31) oraz niektórych nowotworów. Autorzy jednak podkreślają, że wzrost ryzyka wystąpienia tych zaburzeń jest zbyt niski, aby wskaźnik BMI w dzieciństwie mógł być dobrym predyktorem wystąpienia tych chorób w przyszłości. Wynika to z faktu, że większość zachorowań na te jednostki chorobowe wystąpiło u dorosłych, którzy w dzieciństwie utrzymywali prawidłową masę ciała [Llewyn, A. i in.; 2016].

Jak wykazali Must i wsp., nadwaga w okresie adolescencji zwiększa również ryzyko śmiertelności u mężczyzn ze wszystkich przyczyn (RR = 1,8) oraz z powodu choroby wieńcowej serca (RR = 2,3). Ponadto w pracy tej zaobserwowano wzrost ryzyka zachorowania na raka jelita grubego (RR = 5,6) i dnę moczanową u mężczyzn (RR= 2,2) , a na zapalenie stawów u kobiet (RR = 1,6), u których w okresie dojrzewania wystąpiła nadwaga [Must, A., i in.; 1992].

Podsumowanie

Podsumowując, występowanie otyłości w dzieciństwie i okresie dojrzewania może rzutować na występowanie w przyszłości chorób powiązanych z otyłością. W związku z tym istotna jest edukacja żywieniowa dzieci i rodziców oraz skuteczne leczenie otyłości u dzieci i młodzieży z uwzględnieniem kształtowania odpowiednich nawyków żywieniowych w tej grupie wiekowej.

Literatura

1. Sahoo, K., Sahoo, B., Choudhury, A. K., Sofi, N. Y., Kumar, R., & Bhadoria, A. S. (2015). Childhood obesity: causes and consequences. Journal of family medicine and primary care, 4(2), 187.
2. Viner, R. M., & Cole, T. J. (2006). Who changes body mass between adolescence and adulthood? Factors predicting change in BMI between 16 year and 30 years in the 1970 British Birth Cohort. International journal of obesity, 30(9), 1368.
3. Stovitz, S. D., Hannan, P. J., Lytle, L. A., Demerath, E. W., Pereira, M. A., & Himes, J. H. (2010). Child height and the risk of young-adult obesity. American journal of preventive medicine, 38(1), 74-77.
4. Simmonds, M., Llewellyn, A., Owen, C. G., & Woolacott, N. (2016). Predicting adult obesity from childhood obesity: a systematic review and meta‐analysis. Obesity reviews, 17(2), 95-107.
5. Thompson, D. R., Obarzanek, E., Franko, D. L., Barton, B. A., Morrison, J., Biro, F. M., … & Striegel-Moore, R. H. (2007). Childhood overweight and cardiovascular disease risk factors: the National Heart, Lung, and Blood Institute Growth and Health Study. The Journal of pediatrics, 150(1), 18-25.
6. Baker, J. L., Olsen, L. W., & Sørensen, T. I. (2007). Childhood body-mass index and the risk of coronary heart disease in adulthood. New England journal of medicine, 357(23), 2329-2337.
7. Llewellyn, A., Simmonds, M., Owen, C. G., & Woolacott, N. (2016). Childhood obesity as a predictor of morbidity in adulthood: a systematic review and meta‐analysis. Obesity reviews, 17(1), 56-67.
8. Must, A., Jacques, P. F., Dallal, G. E., Bajema, C. J., & Dietz, W. H. (1992). Long-term morbidity and mortality of overweight adolescents: a follow-up of the Harvard Growth Study of 1922 to 1935. New England journal of medicine, 327(19), 1350-1355.