Jak wybrać najzdrowsze lody (a przy tym smaczne)?

Lody to jeden z najpopularniejszych deserów na świecie. Uwielbiają je zarówno dzieci, jak i dorośli. Ich historia sięga aż I w. n. e. kiedy starożytni Rzymianie jedli śnieg z dodatkiem np. owoców. Na rynku znajdziemy bardzo wiele smaków lodów np. czekoladowe, waniliowe, owocowe, kawowe. W lodziarniach możemy też spotkać się z nietypowi smakami jak np. ruskie pierogi lub ser mozzarella.

Spis treści:

1. Które lody są najzdrowsze?
2. Składniki odżywcze w lodach
3. Najpopularniejsze rodzaje lodów
   1. Lody mleczne
   2. Lody śmietankowe
   3. Lody wodne
   4. Sorbety
4. Jakie jeszcze lody znajdziemy w lodówkach sklepowych?
   1. Lody wegańskie
   2. Lody jogurtowe
   3. Lody dowożone do domu
   4. Lody probiotyczne
   5. Lody o obniżonej zawartości tłuszczu
5. Czego (nie) znajdziemy na etykietach lodów?
6. Jak zrobić zdrowe lody domowe? Przepis
7. Podsumowanie
8. Bibliografia

Które lody są najzdrowsze?

W poniższym artykule przedstawiamy różne rodzaje lodów. Wśród nich znajdziecie te, które można kupić w sklepie, jak i te przyrządzenia w domu. Mimo zawartości np. wapnia czy błonnika w składzie w większości lodów jest dużo cukru lub innych substancji słodzących. W sorbetach, czy kupnych lodach wodnych oprócz owoców, również dostarczymy sobie dawkę cukru.

Musimy pamiętać, że lody to nadal słodycze i nie powinny stanowić podstawy naszej diety, a być traktowane jako produkt rekreacyjny.

Zastąpienie mleka lub śmietanki jogurtem sprawia, że dostarczymy sobie dawkę bakterii jogurtowych, a oszczędzimy nasyconych kwasów tłuszczowych. Takie lody też bez problemu możemy przygotować w domu, używając jogurtu i owoców.

Wartości odżywcze lodów

Lody są produktem, które dzięki swojemu składowi mogą stanowić źródło witamin i składników mineralnych. Lody owocowe, wodne lub z zawartością orzechów są źródłem błonnika. Lody mleczne i śmietankowe dzięki zawartości mleka lub śmietanki są źródłem wapnia. W 100 g lodów śmietankowych dostarczymy sobie 125 mg wapnia [2]. Lody śmietankowe i mleczne są również źródłem potasu (148 mg/100 g) oraz fosforu (90 mg/100 g) [2].

Najpopularniejsze rodzaje lodów

Lody mleczne

Składniki lodów mlecznych

Lody mleczne to klasyczna kategoria lodów. Są wytwarzane z mleka, cukru, jaj oraz wybranych dodatków smakowych – najczęściej jest to wanilia. Również można spotkać tego typu deser z dodatkiem orzechów, przetworów owocowych, kawy lub czekolady. Składnikami lodów przemysłowych są również emulgatory, stabilizatory i barwniki.

Proces produkcji lodów mlecznych

Proces wyrobu lodów mlecznych zaczyna się od przygotowania odpowiedniej mieszaniny. Odbywa się to w kadziach, do których automatycznie dozowane są składniki płynne i mieszane. Substancje suche dodawane są do płynnej masy. Następnie lody przechodzą proces pasteryzacji. Polega on na poddaniu mieszanki lodowej obróbce termicznej w celu zabicia bakterii.

Mieszanina zostaje ochłodzona do temperatury 4°C oraz za pomocą pomp dostarczona do zbiorników, w których mieszanka oczekuje na proces zamrażania. Kolejnym etapem produkcji lodów spożywczych jest proces dojrzewania mieszanki lodowej w temperaturze ok. 4°C. Czas potrzebny na przeprowadzenie tego wynosi 3 do 16 godzin. Podczas tego procesu następuje między innymi krystalizacja drobin tłuszczu. Warunkuje to zarówno jakość, jak i pożądaną strukturę lodów. W trakcie procesu dojrzewania mieszanka lodowa jest kilkukrotnie mieszana.

Decydujący wpływ na konsystencję, a tym samym na cechy sensoryczne lodów ma odpowiednio przeprowadzony proces zamrażania. Ma on na celu częściowe skrystalizowanie wody oraz wprowadzenie powietrza do mieszanki lodowej [1]. Proces ten odbywa się w maszynach zwanych frezerami. Lody rzemieślnicze powstają w taki sam sposób, jednakże w ich skład wchodzi najczęściej tylko mleko, cukier, jaja oraz dodatki smakowe np. czekolada.

Lody śmietankowe

Lody śmietankowe zbliżone są do mlecznych – proces wyrobu obu tych deserów jest bardzo podobny. Różnicę stanowi wyłącznie dodanie śmietanki zamiast mleka. Powinna mieć ona zawartość do 33% i zostać zmieszana z powstałą masą podczas końcowej fazy zamrażania. To właśnie śmietanka odpowiada za kremowy smak lodów, które łagodnie rozpływają się na języku.

Lody wodne

Lody wodne to ciekawa słodka przekąska, która przyrządzona w domu ma niewiele kalorii. Wystarczą owoce i woda. Tego typu lody dostępne w sklepach jako jeden z głównych składników zawierają roztwory cukru, glukozy lub syropu ziemniaczanego. Zwykle nie poddaje się ich procesowi napowietrzania, lecz zamraża w postaci bryłki lodu, tzw. lizaków [2]. Taki deser bez problemu możemy wykonać w domu np. z dodatkiem malin lub truskawek. Wystarczy zmiksować owoce z wodą, rozlać do foremek i wstawić do zamrażarki na ok. godzinę. Wodę możemy częściowo zastąpić sokiem pomarańczowym lub jabłkowym, aczkolwiek zwiększy to również kaloryczność lodów.

Sorbety

Sorbety to odmiana lodów owocowych. Przyrządza się je głównie z owoców i cukru. Można dodać do nich również alkohol, np. wino lub szampana. Dostępne w sklepach sorbety mogą zawierać także wodę, substancje zagęszczające i stabilizatory. Zawartość cukru w konkretnych sorbetach będzie się różnić.

Składniki używane do produkcji nie zawierają tłuszczu, dlatego zazwyczaj są mniej kaloryczne niż tradycyjne lody. Należy jednak pamiętać, że zawierają cukier i nie powinniśmy spożywać ich w nadmiarze. Aby wykonać sorbet, wystarczy zmiksować cukier z owocami np. truskawkami, jagodami czy mango i zamrozić. W celu uzyskania lepszej konsystencji należy po ok. 3 godzinach wyjąć sorbet z zamrażarki i ponownie zmiksować, a całość mrozić ok. 6 godzin. Aby zmniejszyć ilość cukru, możemy wykonać ten deser, używając erytrytolu lub ksylitolu zamiast cukru.

Jakie lody znajdziemy w lodówkach sklepowych?

Będąc na zakupach, możemy znaleźć bardzo dużo rodzajów np. słodyczy, chleba, mąk czy makaronów. Tak samo jest z lodami. Im większy sklep, tym większa lodówka i tym więcej rodzajów. Jednymi z najpopularniejszych lodów do kupienia są tzw. rożki. Są to najczęściej lody śmietankowe i owocowe w pszennych wafelkach. Dostępne są również różne lody na patyku. Znajdziemy np. czekoladowe, z orzechami, oblane czekoladą, karmelowe, owocowe. Ciekawą propozycją są tzw. kanapki lodowe, czyli najczęściej lody śmietankowe wsadzone pomiędzy pszenne wafelki.

Lody wegańskie

Lody wegańskie tak jak lody tradycyjne są dostępne w wielu smakach i wariantach. Proces ich powstawania również jest podobny do procesu wytwarzania lodów mlecznych. Zamiast mleka lub śmietanki do produkcji lodów używa się napojów roślinnych np. kokosowego, sojowego, ryżowego. W zależności od smaku są wzbogacane o kolejne składniki: owoce, orzechy, kakao. Tak jak lody tradycyjne, większość z nich ma w składzie cukier lub inne substancje słodzące oraz stabilizatory i emulgatory.

Lody jogurtowe

Lody jogurtowe wykazują pozytywny wpływ na ludzki organizm, np. na układ pokarmowy. Ponadto wspomagają system odpornościowy organizmu. Lody te, dzięki wprowadzeniu jogurtu zamiast mleka krowiego, są bogate w bakterie jogurtowe. Wytwarza się je poprzez zmieszanie jogurtu z sokiem lub syropem, substancjami słodzącymi, stabilizatorami i emulgatorami, a następnie zamrożenie całej mieszanki [1].

Lody dowożone do domu

Aktualnie istnieje możliwość, aby zamówić lody przez Internet. Ich transport wymaga specjalnych warunków, aby mogły w odpowiedniej formie dostać dostarczone. Lody przewożone są w specjalnych termoboxach, które nie pozwalają, aby lody się roztopiły. Utrzymuje on idealną temperaturę lodów aż do 48 godzin. W środku termoboxu znajduje się kartonik z suchym lodem, utrzymujący zimno.

Lody probiotyczne

Lody ze względu na dużą zawartość substancji stałych w swoim składzie, tzn. białka mleka, tłuszczu i laktozy, są dobrym nośnikiem bakterii probiotycznych. Lody probiotyczne produkuje się poprzez dodanie probiotycznych bakterii do stosowanej mieszaniny jak w lodach tradycyjnych lub jogurtowych. Bakterie probiotyczne wykazują pozytywny wpływ na ludzki organizm m.in. poprzez: odnawianie równowagi naturalnej mikroflory bakteryjnej w jelitach, utrudnianie namnażania patogennych bakterii,  zmniejszenie ryzyka występowania biegunek, redukcję zaparć, bólów brzucha i wzdęć, zwiększenie odporności organizmu [1].

Lody o obniżonej zawartości tłuszczu

W lodach o niższej zawartości tłuszczu nie możemy po prostu zastosować go mniej lub wcale, ponieważ tłuszcz kształtuje cechy organoleptyczne produktu. Jest on nośnikiem aromatów oraz zapewnia utrzymanie właściwej konsystencji. Należy go czymś zastąpić, a takowe zamienniki muszą również mieć cechy: żelujące, zagęszczające oraz wiążące większe ilości wody. Jako środek zastępczy dla tłuszczów stosuje się zamienniki węglowodanowe (skrobie, pektyny, dekstryny, maltodekstryny, inulina) lub białkowe (żelatyna, kazeina, białka serwatkowe, soja) [1]. Dzięki mniejszej ilości tłuszczu lody mają również mniej kalorii.

Czego (nie) znajdziemy na etykietach w lodziarniach?

🔎 Znając już podstawy rodzajów lodów i ich wad oraz zalet warto zwrócić uwagę na jeszcze jedną kwestię. Kontrola Insekcji Handlowej, przeprowadzone na terenie całego kraju w III kwartale 2023 r. [5] stwierdziła różnego rodzaju nieprawidłowości w 68,9 % skontrolowanych lokali. Choć nie zdarzyło się, by smak odbiegał od deklarowanej nazwy, to już nieco gorzej było właśnie ze składnikami lodów. Szczególnie istotne może być częste pomijanie składników mogącymi być alergenami bądź też deklarowanie takich, których w recepturze wcale nie było. Spodziewajmy się też, że oznaczenia w stylu naturalne nie zawsze są bliskie prawdy.

Jak zrobić zdrowe lody domowe? Przepisy

Domowe malinowe lody wodne

Składniki:

• Maliny 200 g
• Woda ½ szklanki

Maliny miksujemy i wlewamy do nich wodę. Masę przelewamy do foremek i odstawiamy do zamrażarki na min. godzinę.

Bananowe lody jogurtowe

Składniki:

• Banan
• Jogurt naturalny 250 g

Banana blendujemy z jogurtem. Powstałą masę przelewamy do foremek lub do naczynia (najlepiej z zamknięciem). Całość odstawiamy do zamrażarki na ok. 2-3 godziny.

Lody z kalafiora

Składniki:

• Jagody mrożone 200 g
• Kalafior mrożony 200 g
• Mleczko kokosowe 100 ml

Truskawki i kalafior blendujemy. Mleczko kokosowe dodawaj do masy partiami, dalej blendując całość. Całość odstawiamy do zamrażarki na ok. godzinę. 

Podsumowanie

Lody to ulubieniec niejednej osoby na świecie. Kojarzą nam się z wakacjami, latem, morzem. Musimy jednak pamiętać, że lody to słodycze i dostarczają nam dawkę cukru lub innych substancji słodzących. Lody bez dodatku cukru bez problemu możemy sami przygotować w domu i w ten sposób stworzyć deser, który będzie zdrową i wartościową przekąską. Tradycyjne lody powinniśmy traktować jako produkt rekreacyjny naszej diety.

Bibliografia:

1. Ewelina Kobyłko (2013), Uwarunkowania technologiczne i techniczne produkcji lodów spożywczych, Acta Scientiarum Polonorum Technica Agraria 12(3-4) 2013, 27-37.
2. Jacek Postolski (2006), Mrożona żywność wygodna, Technika chłodnicza i klimatyzacyjna 9/2006.
3. Agata Śliwińska, Tomasz Lesiów (2013), Lody jako żywność funkcjonalna- badanie konsumenckie, Nauki Inżynierskie i Technologiczne 1 (8), Uniwersytet Ekonomiczny we Wrocławiu.
4. Hanna Kunachowicz, Irena Nadolna, i Krystyna Iwanow, Wartość odżywcza wybranych produktów spożywczych i typowych potraw, PZWL
5. https://www.gov.pl/web/ijhars/wyniki-kontroli-jakosci-handlowej-lodow-03-2024

• Data pierwotnej publikacji: 3.12.2022
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 1.06.2024