Napoje energetyczne albo napoje energetyzujące są przeznaczone dla osób, których zapotrzebowanie na energię jest większe niż przeciętne. Napoje takie mają działanie polegające na zwiększeniu koncentracji, wydolności organizmu z jednej strony, zaś przyspieszają metabolizm z drugiej. Pomimo tych zalet, posiadają też szereg wad. Jak to jest z napojami energetycznymi? O tym w poniższym krótkim artykule.
Na rynku znajduje się ich wiele. Pojawiły się w latach 80. XX wieku. Do najpopularniejszych na polskim rynku należą Red Bull, Tiger, Monster Energy, Black, V-Max, Viaguara i inne.
Co jest w środku napoju energetycznego?
Składniki napoju energetycznego różnią się w zależności od danego producenta. Najczęściej istotnym składnikiem jest kofeina, tauryna, guarana, witamina B, różne zioła oraz wysoki poziom cukru. Skład jest uzupełniony przez wodę, dwutlenek węgla, regulatory kwasowości.
Choć same składniki nie są w małej ilości bardzo szkodliwe dla zdrowia, to ze względu na wysoką ich zawartość w napojach mogą być niebezpieczne – szczególnie gdy są spożywane przez dzieci, młodzież albo kobiety w ciąży – tak jest w przypadku kofeiny.
Choć dobrze brzmiąca wysoka zawartość witaminy B może również wystawić organizm na niebezpieczeństwo. Dawki przekraczające kilkudziesięciokrotnie dzienne spożycie tego składnika zanim zostaną wydalone z moczem stanowią element szkodliwy. Co ciekawe, nie przeprowadzono badań, które w wyraźny sposób wskazywałyby na to, że witamina B faktycznie dodaje energii.
Często bardzo egzotyczne dodatki ziołowe w napojach mają znaczenie głównie marketingowe i choć są podawane w ilościach śladowych to mogą powodować szkodliwe interakcje z branymi lekami.
Dobre dla sportowców?
Choć napoje energetyzujące są wskazywane jako pomocne do uprawiania sportu, to należy na nie uważać przy aktywności fizycznej. Jest to ważne szczególnie, jeśli sobie uświadomimy, że poziom konsumpcji kofeiny nie poprawia osiągów sportowych ma natomiast działanie uboczne.
Działania uboczne
Zatrucie wysoką ilością kofeiny przejawia się na ogół ogólną nerwowością, niemożnością zaśnięcia, wymiotami, drżeniem, przyspieszonym biciem serca. Choć objawy te nie są bardzo ostre, to stanowić mogą zagrożenie dla osób mających na przykład problemy z sercem i układem krwionośnym.
Ryzyko dla młodzieży i dzieci
🔎 Spożycie napojów energetycznych przez dzieci i młodzież wiąże się z wieloma negatywnymi skutkami zdrowotnymi [2], w tym zwiększonym ryzykiem palenia, nadużywania alkoholu, krótkiego czasu snu, słabej jakości snu, niskich osiągnięć akademickich oraz problemów zdrowia psychicznego, takich jak symptomy ADHD, depresja, zachowania paniczne, a także alergie, insulinooporność i uszkodzenia zębów.
Ryzyko arytmii
🔎 Spożycie napojów energetycznych może być związane z wystąpieniem arytmii, szczególnie u osób z genetycznymi chorobami serca. Z uwagi na stale rosnącą popularność tych produktów oraz ich potencjalne zagrożenie dla pacjentów kardiologicznych, warto uwzględniać napoje energetyczne w wywiadzie lekarskim jako możliwy czynnik arytmogenny [3].
Zakaz w Polsce
🔎 W Polsce od 2024 istnieje zakaz sprzedaży napojów energetycznych osobom poniżej 18. roku życia oraz w automatach, placówkach oświatowych. Napoje na czarnej liście to te z dużą zawartością kofeiny i tauryny. Za napój z dużą zawartością kofeiny uważa się taki, w którego składzie znajduje się kofeina w proporcji przewyższającej 150 mg/l, z wyłączeniem substancji występujących w nim naturalnie [1].
Podsumowanie
Napoje energetyczne pozostają popularne w klubach i na dyskotekach. Pamiętajmy, że mieszanie napojów energetycznych z alkoholem jest szczególnie niebezpieczne z uwagi na możliwe odwodnienie organizmu, fałszywe poczucie trzeźwości, co może prowadzić m.in. do utraty przytomności. Z tego powodu w niektórych krajach europejskich spożycie napojów energetyzujących z alkoholem jest zakazane.
Przypisy:
- https://orka.sejm.gov.pl/proc9.nsf/ustawy/3258_u.htm
- Ajibo C, Van Griethuysen A, Visram S, Lake AA. Consumption of energy drinks by children and young people: a systematic review examining evidence of physical effects and consumer attitudes. Public Health. 2023 Oct 30:S0033-3506(23)00318-9. doi: 10.1016/j.puhe.2023.08.024. Epub ahead of print. PMID: 38228408.
- Avivi, I., & Chorin, E. (2024). Arrhythmogenic foods—An underestimated medical problem?. Heart Rhythm.
- Data pierwotnej publikacji: 16.02.2013
- Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 18.11.2024
