Nerwica lękowa a dieta. Żywienie w zarządzaniu nerwicą lękową: praktyczne wskazówki dla dietetyków

Nerwica lękowa to zaburzenie psychiczne, które charakteryzuje się nagłym i silnym uczuciem lęku często niewiadomego pochodzenia. W czasie ataków paniki oprócz złego samopoczucia psychicznego odczuwalne są także symptomy fizyczne, np. kołatania serca czy duszności. Dokuczliwe objawy powodują, że chory wycofuje się z życia społecznego, co wpływa w dużej mierze na jego komfort życia. Predysponuje to również do pojawienia się depresji. Problem dotyczy coraz większej grupy ludzi. Dlatego ważne jest podjęcie odpowiedniej terapii psychologicznej czy psychiatrycznej. Jednak oprócz tego przydatnym uzupełnieniem leczenia może być dietoterapia. Kluczem jest wprowadzenie do codziennego jadłospisu odpowiednich składników odżywczych oraz eliminacja substancji pobudzających stany lękowe. Może to wspierać proces łagodzenia symptomów i całkowitego wyleczenia [1].

Objawy nerwicy lękowej

Tabela 1. Symptomy nerwicy lękowej

Psychiczne	Fizyczne
ciągłe uczucie niepokoju trudności ze snem ataki paniki uczucie odrealnienia natrętne myśli brak koncentracji obawa przed utratą kontroli nad własnym ciałem, śmiercią brak koncentracji	duszności, przyśpieszony oddech kołatanie serca nadmierna potliwość bóle brzucha spięcie mięśni zawroty głowy bezsenność

Objawy nerwicy lękowej mogą się różnić u każdego pacjenta. W większości przypadków symptomy psychiczne towarzyszą objawom fizycznym. W zależności od tego, jak bardzo zaawansowana jest nerwica, objawy będą występować trwale lub nawracać się w różnych okolicznościach [3].

Przyczyny. Etiologia i czynniki ryzyka [24]

Biologiczne czynniki ryzyka

Genetyka

Przypuszcza się, że występowanie nerwicy może być powiązane z genetyką. Często obserwuje się, że w rodzinie dane zaburzenie występuje z pokolenia na pokolenie. Obecnie prowadzone są badania, które mogłyby wskazywać odpowiedzialny gen za pojawiające się stany lękowe. Jednak dotychczas nie ustalono konkretnych odpowiedzialnych za to obszarów chromosomów [2,3].

Choroby

Wszelkiego rodzaju choroby oraz zaburzenia odżywiania zwiększają ryzyko nerwicy lękowej. Stan zapalny panujący w organizmie zaburza jego homeostazę. Towarzyszące temu objawy w postaci bólu, będą negatywnie rzutować na stan psychiczny. W efekcie może dochodzić do tego, że człowiek może obawiać się, że w jakiejś określonej sytuacji znów pojawi się konkretny objaw (np. ból). Przyjmowanie również niektórych leków np. kortykosteroidów, może powodować stany lękowe jako działanie niepożądane [3,24].

Psychologiczne czynniki ryzyka

Traumatyczne przeżycia

Często przyczyną nerwicy lękowej są urazy z dzieciństwa, które nie zostały odpowiednio skonsultowane ze specjalistą. Ryzyko zaburzeń lękowych wzrasta także w momencie, kiedy zaistnieją traumatyczne zdarzenia losowe. Może to być nagła śmierć bliskiej osoby, rozstanie z partnerem, utrata pracy lub zbyt napięta panująca w niej atmosfera. Przyczyną może być też przemoc psychiczna lub fizyczna w domu. Media społecznościowe mogą też mieć swój wpływ na występowanie zaburzeń. Przekazują wiele negatywnych wiadomości, które nie są obojętne dla psychiki człowieka i jego samopoczucia [4].

Cechy osobowości

Każdego człowieka charakteryzują inne cechy osobowości oraz wrażliwość. Osoby, które wykazują większą empatyczność, mogą bardziej odczuwać stres i lęk. Również przesadny perfekcjonizm, czyli ciągłe dążenie do doskonałości, może generować strach przed popełnieniem błędu. Znaczenie ma też niska samoocena człowieka, ponieważ takie osoby obawiają się opinii innych i przez to mogą czuć presję, która będzie potęgować lęk [24].

Społeczne czynniki ryzyka

Styl życia

Na występowanie nerwicy lękowej negatywny wpływ mogą mieć stosowane wszelakiego rodzaju używki (papierosy, alkohol, narkotyki). Niekorzystny jest też brak aktywności fizycznej, nieodpowiednia dieta czy brak higieny snu. Częste przesiadywanie w zamkniętych przestrzeniach i narażanie na ciągłe działanie światła niebieskiego z ekranów urządzeń elektronicznych, także będzie predysponowało do zwiększonych stanów lękowych [24].

Środowisko

Znaczenie ma również środowisko człowieka. Ciągłe narażenie na hałas czy zanieczyszczenia powietrza sprzyjają pojawieniu się chronicznego lęku [4].

Statystyki dotyczące nerwicy lękowej na świecie i w Polsce

Według statystyk podanych przez WHO na nerwicę lękową w 2019 r. cierpiało aż 301 mln osób na całym świecie. Obecnie szacuje się, że liczba chorych stale rośnie. Zwraca na to także uwagę Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne. Jego badania opinii publicznej wskazują, że problem lęku połączonego ze stresem staje się coraz większy. Kwestia nerwicy lękowej nie jest obca Polakom. W Polsce bowiem odnotowuje się, że zaburzenia lękowe wystąpiły u ok. 25% dorosłych [5,6].

Połączenie nerwicy lękowej i żywienia

Wpływ diety na nerwicę lękową

Odpowiednio zbilansowana dieta obok prawidłowego leczenia psychologicznego stanowi bardzo ważny element w terapii pacjenta z nerwicą lękową. Zaobserwowano, że niektóre produkty spożywcze mogą szczególnie potęgować objawy. Dlatego dieta osoby z zaburzeniami lękowymi koniecznie musi być prawidłowo zbilansowana i powinna dostarczać wszystkie niezbędne składniki pokarmowe. Jednocześnie należy wykluczyć składniki, które mają negatywne działanie i są odpowiedzialne za tworzenie stanu zapalnego w organizmie [4].

Nawyki żywieniowe, które mogą pogłębiać objawy lękowe

Tabela 2. Składniki pokarmowe i nieprawidłowe nawyki żywieniowe w nerwicy lękowej

Nawyk żywieniowy / Składnik pokarmowy	Opis	Przykłady produktów spożywczych
Nadmiar cukrów prostych	Cukier prosty ma wpływ na nastrój człowieka. Często bezpośrednio po jego spożyciu dochodzi do poprawy samopoczucia psychicznego poprzez szybkie dostarczenie energii. Jednak równie szybko następuje jego spadek. Cukier powoduje stany zapalne, które mogą nasilać objawy lęku [8].	cukier, słodycze (batony, cukierki, czekolady z niską zawartością kakao), napoje słodzone
Węglowodany o wysokim indeksie glikemicznym (IG)	Podobnie jak w przypadku nadmiaru cukrów prostych, węglowodany o wysokim IG będą powodować nagły wzrost energii, który będzie równie szybko spadał [24].	płatki śniadaniowe słodzone, mąka pszenna i wyroby z niej, ryż biały, bardzo dojrzałe owoce
Nadmiar kofeiny	Napoje oraz produkty spożywcze, które zawierają duże ilości kofeiny, mogą potęgować objawy towarzyszące zaburzeniom lękowym. W większości przypadków stany lękowe są zauważalne przy dawkach kofeiny powyżej 400 mg. Jednak osoby, które źle tolerują kofeinę, powinny ją wyeliminować [9].	kawa, napoje energetyczne,
Wysokie spożycie tłuszczy trans	Tłuszcze trans mają niekorzystny wpływ na mózg i układ nerwowy. Istnieje bezpośredni związek między spożywaniem tłuszczów trans a problemami ze zdrowiem psychicznym oraz fizycznym [10].	margaryna w kostce, wyroby cukiernicze, żywność typu fast food
Częste smażenie	Smażenie usuwa wiele naturalnych przeciwutleniaczy i korzyści zdrowotnych oleju. Także podczas smażenia mogą powstawać szkodliwe składniki, np. akrylamid. Długoterminowe spożywanie produktów poddanych smażeniu może potęgować odczucie lęku [12].	frytki, kotlety, steki, nuggetsy
Nadmiar alkoholu	Duże dawki alkoholu mogą przyczyniać się do utraty wielu składników mineralnych i wywoływać zaburzenia lękowe. Także szkodliwe działanie ma cukier, który często znajduje się w drinkach i koktajlach alkoholowych [24].	wódka, whisky, piwo, drinki i koktajle alkoholowe

Korzyści z prawidłowego odżywiania dla ogólnego zdrowia psychicznego

Spożywane jedzenie ma wpływ na stan zdrowia zarówno fizycznego, jak i psychicznego. Nutripsychiatria jest nową dziedziną nauki, która łączy dietetykę i psychiatrię. Coraz częściej zwraca się uwagę, że prawidłowe odżywianie pozytywnie wpływa na pracę mózgu. Dieta dostarczająca wszystkich odpowiednich składników odżywczych w dużej mierze wpływa na odpowiednią kondycję organizmu. Niweluje przy tym możliwe objawy, które łączone były z dyskomfortem psychicznym [13].

Składniki odżywcze wpływające na nerwicę lękową

Mikroelementy i witaminy istotne w regulacji nastroju i lęku 

Magnez

Magnez jest składnikiem mineralnym, który bierze udział w wielu reakcjach biochemicznych ważnych dla zdrowia człowieka. Ma także wpływ na funkcjonowanie układu nerwowego poprzez m.in. regulacje neuroprzekaźników. Magnez wspomaga funkcje mózgowe. Mianowicie wpływa na podwzgórze, odpowiedzialne za unormowanie pracy przysadki mózgowej i nadnerczy, które odpowiadają za reakcje na stres. Dlatego niektóre badania sugerują, że magnez może być wykorzystany w leczeniu nerwicy lękowej. Zostało to przedstawione w pracy Boyla i wsp. (2017), którzy przeglądając liczne prace naukowe, zauważyli zależność między zwiększonym spożyciem magnezu a zmniejszeniem występowania lęku [14].

Cynk

Pełni wiele istotnych funkcji dla prawidłowego działania mózgu. Jest on ważny dla przysadki mózgowej, która ma znaczny wpływ na kontrolę nastroju. Pobudza także wzrost nowych neuronów i łagodzi stany zapalne w organizmie. Odnotowuje się pozytywną rolę cynku w leczeniu pacjentów cierpiących na nerwicę lękową. Co więcej, często zauważa się, że osoby cierpiące na zaburzenia lękowe mają niedobór danego składnika mineralnego [20,21]. 

Wapń

Wapń wspomaga działanie neuronów oraz hormonów. Zatem jest on kluczowy w prawidłowym funkcjonowaniu mózgu, dzięki temu, że bierze udział w tworzeniu się neuroprzekaźników m.in. serotoniny. Badania przeprowadzone przez C. Du i wsp. (2022) oraz M. J. Alkhatatbeh i wsp. (2021) wykazały, że zwiększona podaż wapnia powodowała obniżenie poziomu stresu i lęku [22,23].

Żelazo

Dla prawidłowego metabolizmu neuroprzekaźników tj. serotoniny i dopaminy ważne jest żelazo. Dlatego spożywanie go wraz z dietą istotne jest w prewencji i leczeniu zaburzeń lękowych [24].

Witaminy z grupy B

Witaminy z grupy B odpowiadają za odpowiednie funkcjonowanie mózgu i biorą udział w tworzeniu neuroprzekaźników, a ponadto poprawiają funkcje poznawcze. W badaniu przeprowadzonym przez Dawida T. Fielda i wsp. (2022) wykazano, że spożywanie odpowiednio wysokich dawek witaminy B6 mogą znacznie złagodzić zaburzenia lękowe [15].

Witamina D

Witamina D łagodzi stany zapalne i działa neuroprotekcyjne, ponieważ chroni mózg przed pogorszeniem funkcji poznawczych. Podobnie jak w przypadku innych witamin, także bierze udział w tworzeniu neuroprzekaźników. W metaanalizie przeprowadzonej przez Y. C. Cheng i wsp. (2020) zaobserwowano, że łagodzi symptomy psychiczne współistniejące w zaburzeniach lękowych. Podniesienie poziomu witaminy D u osób ze znacznym jej niedoborem koreluje ze zmniejszeniem objawów w nerwicy lekowej [18]. 

Witamina C

Jest to antyoksydant pomagający w walce z wolnymi rodnikami. Dlatego ma duże znaczenie dla mózgu, ponieważ chroni jego komórki przed działaniem stresu oksydacyjnego. W badaniu przeprowadzonym przez Minju Sim i wsp. (2022) zauważono, że niewystarczający poziom witaminy C wiąże się z niskim poziomem aktywności umysłowej. Mianowicie suplementacja witaminą C zwiększała sprawność umysłową i poprawiała samopoczucie [16]. W innym badaniu zaobserwowano również, że antyoksydacyjne działanie witaminy C pozwoliło złagodzić symptomy chorób związanych ze stresem [17].

Witamina E

Podobnie jak witamina C jest ona silnym antyoksydantem i znacząco poprawia funkcje mózgu. Sugeruje się, że niski podaż witaminy E może prowadzić do wystąpienia zaburzeń lękowych. Nadal potrzeba większej ilości badań dotyczącej wpływu danej witaminy na nerwicę lękową. Wiadome jest jednak, że łagodzi stany zapalne oraz zaburzenia metaboliczne, które często współistnieją w nerwicy [19]. 

Rola kwasów tłuszczowych omega-3 i ich wpływ na funkcjonowanie mózgu

Kwasy omega-3 pełnią istotną funkcję dla zdrowia fizycznego i psychicznego człowieka. Obecnie zwraca się uwagę na znaczenie kwasów EPA i DHA w leczeniu nerwicy lękowej. Są one w stanie zwalczać stany zapalne, które często towarzyszą osobom z zaburzeniami lękowymi. Kwasy omega-3 także wchodzą w skład błon komórek nerwowych, wpływając na polepszenie sygnałów nerwowych [24].

Mikrobiota w kontekście nerwicy lękowej

Oś jelitowo-mózgowa i jej znaczenie dla zdrowia psychicznego

Stan jelit ma wpływ na funkcjonowanie mózgu. Nieprawidłowy ich stan może predysponować do powstawania zaburzeń psychicznych. Oś mózg- jelita jest złożonym systemem komunikacyjnym. Mózg łączy się z jelitami za pomocą nerwów, mikroorganizmów i hormonów, które pełnią funkcje mediatorów. Mikroorganizmy bytujące w jelitach biorą udział w produkcji hormonów takich jak serotonina i dopamina. Mikrobiota jelitowa także pomaga pozyskiwać składniki odżywcze. Ponadto również wspiera usuwanie toksyn z organizmu. Wpływa na oś podwzgórze-przysadka-nadnercza, która jest odpowiedzialna za kontrolowanie organizmu i jego reakcji na stres [24].

Probiotyki i prebiotyki – ich wpływ na mikrobiotę i modulację nastroju

Probiotyki są żywymi organizmami. Zwraca się uwagę, że zwiększone spożycie szczepów bakterii tj. Lactobacillus i Bifidobacterium może zminimalizować objawy związane z depresją czy stanami lękowymi. Prebiotyki natomiast są pożywieniem dla mikrobioty jelitowej. Dobrą pożywką dla bakterii bytujących w jelitach w głównej mierze jest błonnik pokarmowy. Dieta, która zawiera dużą ilość prebiotyków, może znacznie obniżyć poziom kortyzolu tzw. ,,hormonu stresu” [24].

Praktyczne przykłady wprowadzenia probiotyków i prebiotyków do diety

Warto sięgać po produkty fermentowane takie jak: jogurty, kefiry, maślanki czy zsiadłe mleko. Wyżej podane produkty można spożywać osobno lub w formie shake’ów, koktajli czy dodatków do dań, np. owsianki, omletów.

Świetnym uzupełnieniem potraw na słono będzie kapusta kiszona, ogórki kiszone lub kimchi. Dostarczą one odpowiednią ilość bakterii probiotycznych [24].

Praktyczne strategie dietetyczne dla osób z nerwicą lękową

Kompleksowe podejście do planowania posiłków [24]

• Zbilansowanie diety

Dieta powinna dostarczać odpowiednich ilości białka, tłuszczy i węglowodanów oraz składników mineralnych wraz z witaminami. Warto, aby w każdym posiłku znajdowała się przynajmniej 1 porcja warzywa lub owocu. Zaleca się, aby wybierać zielone warzywa liściaste, warzywa kapustne oraz warzywa i owoce obfitujące w antyoksydanty. Produkty wykorzystane do przyrządzenia posiłków powinny być jak najmniej przetworzone.

• Regularne posiłki

Posiłki powinny być spożywane o regularnych porach. Zalecane przerwy między posiłkami to 3-4 godzin. Należy unikać podjadania, aby utrzymywać poziom glukozy i insuliny na odpowiednim poziomie.

• Odpowiednie nawodnienie

W ciągu dnia zaleca się wypijać ok.1,5 l płynów niesłodzonych. Najlepszym wyborem będzie woda źródlana lub mineralna. 

• Ograniczenie spożywania cukru 

W codziennym jadłospisie warto ograniczyć lub wykluczyć produkty zawierające cukier dodany. Należy uwzględnić w tym syropy glukozowe i glukozowo-fruktozowe. Jeżeli całkowite wyeliminowanie cukru jest ciężkie do wprowadzenia, warto zastąpić go innymi bezpiecznymi substancjami słodzącymi, np. erytrytolem. W miarę możliwości do posiłków można dodawać owoce. 

• Zadbanie o niski ładunek glikemiczny posiłku

Do posiłków z dużą zawartością węglowodanów, np. owsianki dodawać produkty, które są źródłem białka lub tłuszczu, np. masło orzechowe, skyr. Często obserwuje się, że u osób z nerwicą lękową występują również choroby związane z zaburzoną gospodarką węglowodanową. Dlatego należy zadbać o to, żeby posiłki nie powodowały nagłych skoków glukozy i insuliny.

• Ograniczenie spożycia kofeiny

Kawę czarną można spożywać do 2-3 filiżanek dziennie. Jednak każdy człowiek ma indywidualny próg tolerancji kofeiny. Dlatego warto przyjrzeć się reakcji organizmu na podane ilości kofeiny i jakie występują objawy. Mimo wszystko opłaca się również sprawdzić, czy sam problem stanowi kofeina zawarta w kawie. Czasami reakcje lękowe mogą się nasilać przez dodane do niej w dużej ilości mleko albo cukier. Alternatywą dla zwykłej kawy jest stosowanie kawy zbożowej lub yerby.

• Włączenie do diety produktów fermentowanych

Do przynajmniej jednego posiłku w ciągu dnia wskazane jest dodać 1 porcję produktu fermentowanego. 

• Jedzenie w spokojnym otoczeniu i nie w pośpiechu

Posiłek powinien być spożywany w spokoju. Warto zadbać, aby w domu w trakcie posiłku nie był włączony telewizor oraz telefon. Każdy kęs powinien być dobrze przeżuty. Kompozycja na talerzu powinna być estetyczna, barwna i różnorodna, aby zachęcała do zjedzenia.

• Przyjemność z diety

Jadłospis powinien się opierać na produktach, które są lubiane, a spożywanie ich sprawia przyjemność. Zamiast przyzwyczajać się do nowego sposobu odżywiania, warto znaleźć zamienniki, które również będą satysfakcjonować. Wszelkie zmiany należy wprowadzać powoli i bez presji psychicznej.

Tabela 3. Przykłady zbilansowanych posiłków wspomagających zdrowie psychiczne

Posiłek	Nazwa dania	Składniki	Przepis
Śniadanie	Płatki owsiane z owocami i orzechami	40 g płatków owsianych błyskawicznych 100 ml maślanki naturalnej 15 g malin  5 g erytrytolu 10 g masła orzechowego 20 ml napoju migdałowego 3 orzechy brazylijskie	Na dno słoiczka wsypać maliny. Do miski dodać płatki owsiane, erytrytol, maślankę, napój migdałowy, masło orzechowe, kakao i całość dokładnie wymieszać. Gotową masę przelać do miseczki i odczekać ok. 10 minut. Posiekać orzechy brazylijskie i posypać owsiankę.
Obiad	Łosoś ze szpinakiem i batatem	120 g łososia 100 g batatów 100 g szpinaku 40 ml jogurtu naturalnego 30% 10 g kimchi 1/2 cytryny 1/2 łyżeczki soli, 1/4 łyżeczki pieprzu, 1/2 łyżeczki kurkumy, 1/3 łyżeczki czosnku granulowanego, 1/2 łyżeczki papryki słodkiej	Batata umyć i obrać. Pokroić w średniej grubości paski. Pokrojone kawałki wrzucić do miski, dodać przyprawy i wymieszać. Na blaszce wyłożonej papierem do pieczenia piec ok. 40 minut w temperaturze 180 °C, do momentu, aż frytki się zarumienią.  Na rozgrzaną patelnię wysypać liście szpinaku i na małym ogniu przez 5 min je podduszać. Łososia umyć, przypraw solą, pieprzem i gotować na parze przez ok. 12 minut. Do szpinaku dodać jogurt naturalny, następnie przyprawić do smaku. Łososia polać sokiem wyciśniętym z cytryny i podać z kimchi.
Podwieczorek	Pudding z awokado	150 g awokado  120 g banana 5 g kakao  20 g daktyli suszonych 30 ml jogurtu naturalnego	Awokado obrać i pozbawić pestki. Miąższ, banana, daktyle, jogurt naturalny oraz kakao przełożyć do miski i zblendować na jednolitą masę.
Kolacja	Omlet z warzywami	2 sztuki jajek 120 g papryki 200 g cukinii 3 pomidorki koktajlowe 5 g oliwy z oliwek 10 g pestek dyni 30 g serka śmietankowego 1 garść rukoli 1 ogórek kiszony 1/2 łyżeczki soli	Cukinię i paprykę pokroić w drobną kostkę i podsmażyć na rozgrzanej patelni posmarowanej wcześniej oliwą. Doprawić solą. Do miseczki wbić  jajka i wymieszać. Masę jajeczną wylać na  warzywa  znajdujące się na patelni. Przykryć pokrywką i smażyć ok. 3-4 minuty. Obrócić omleta na drugą stronę i smażyć przez ok. 1 minutę. Gotowego omleta posmarować serkiem, posypać rukolą, pokrojonymi w ćwiartki pomidorkami i plasterki ogórka.

Rola dietetyka we wsparciu osób z nerwicą lękową

Metody oceny stanu odżywienia i potrzeb osób z nerwicą

• Dzienniczek żywieniowy

Pozwala ustalić nawyki żywieniowe i preferencje pacjenta. Na podstawie niego można zaobserwować, czy dieta pacjenta dostarcza odpowiednich składników odżywczych. W efekcie łatwiej sprawdzić jakie ewentualne zmiany można wprowadzić, aby satysfakcjonowały pacjenta i nie sprawiały trudności we wprowadzeniu w życie. 

• Badania laboratoryjne

Badania pomagają w określeniu stanu zdrowia pacjenta. Pozwalają potwierdzić niedobory pokarmowe oraz wahania gospodarki hormonalnej. 

• Badania antropometryczne

Za pomocą badań antropometrycznych można ustalić, czy masa ciała pacjenta znajduje się w normie. Można również określić rozłożenie tkanki tłuszczowej, posługując się pomiarami obwodu talli. W ten sposób można sprawdzić, czy istnieje ryzyko obciążenia narządów wewnętrznych.

• Bioimpedancja elektryczna

Wykonanie bioimpedancji elektrycznej pozwala na dokładne wyniki składu ciała pacjenta. Dzięki temu można otrzymać informację o zawartości tkanki tłuszczowej w organizmie oraz jego rozłożeniu, nawodnieniu, masie tkanki mięśniowej.

Edukacja pacjentów i ich rodzin w zakresie diety

Pacjentów należy zapoznać z zasadami prawidłowego żywienia i piramidą żywieniową. W tym celu można posłużyć się zrobionymi broszurami lub filmami. Przejrzyście zobrazują, jak należy się odżywiać i na co trzeba zwracać uwagę, komponując swoją dietę. Warto również zapoznać pacjenta z zasadami czytania etykiet i czym się kierować przy wyborze produktu. 

Włączenie członków rodziny zwiększa szanse, że podane zalecenia zostaną zrealizowane. Dlatego ich edukacja jest równie ważna, jak samego pacjenta. Wsparcie rodziny w szczególności jest ważne w przypadku osób, które zmagają się z wszelkimi zaburzeniami czy chorobami psychicznymi.

Współpraca z innymi specjalistami

Nerwica lękowa jest zaburzeniem psychicznym, zatem głównie leczenie jest prowadzone przez psychologa lub lekarza psychiatrę. Współpraca dietetyka z psychologiem powinna opierać się na dopasowaniu do pacjenta odpowiedniej diety. Ważne, aby nie obciążała jego psychiki i poprawiała samopoczucie poprzez eliminację np. dolegliwości związanych z dietą. Psychiatra ustala dokładną diagnozę pacjenta i wskazuje przy współpracy z innymi specjalistami przyczynę zaistniałego zaburzenia. Umożliwi to dietetykowi ułożenie odpowiedniego planu dietetycznego. Wszelkie zmiany w stylu życia mogą być ekscytujące, ale również bardzo stresujące. Zatem wprowadzenie nowych nawyków żywieniowych może być wyzwaniem dla osób, które zmagają się z nerwicą lekową. Istotne jest wytłumaczenie pacjentowi, dlaczego istotne jest wdrożenie lub wyeliminowanie danych składników z diety, aby poprawić stan psychiczny [11]. 

Podsumowanie

Nerwica lękowa jest zaburzeniem psychicznym, dlatego istotna przede wszystkim jest przeprowadzona prawidłowo terapia poznawczo-behawioralna. Do leczenia należy podejść holistycznie. Obok odpowiedniej terapii psychologicznej także warto zadbać o prawidłową dietę oraz zmianę stylu życia.

Dietetyk ma za zadanie wesprzeć stan zdrowia pacjenta poprzez pomoc w leczeniu wszelkich dietozależnych chorób. Mogą być nimi nadwaga, cukrzyca typu II, hipercholesterolemia, które często współistnieją przy nerwicy lękowej.

W jadłospisie powinny znajdować się w odpowiednim stosunku białka, tłuszcze (w tym głównej mierze kwasy omega-3) i węglowodany. Przy planowaniu diety należy uwzględnić produkty, które dostarczą magnez, cynk, wapń i żelazo, witaminy z grupy B, witaminę D, C i E. W diecie powinny znajdować się produkty fermentowane oraz błonnik, które pozytywnie wpłyną na stan mikrobioty jelitowej.

Warto zauważyć, że nutripsychiatria jest stosunkowo młodą dziedziną nauki, która nadal się rozwija. Dlatego warto śledzić wnioski z prowadzonych przez naukowców badań.

Bibliografia:

1. J. Gierus, A. Mosiołek, A. Szulc .(2018). Nie tylko „nerwica”. Poziom patologicznego zamartwiania i objawy lęku uogólnionego w populacji a skala zgłoszeń do lekarza podstawowej opieki zdrowotnej. Które zjawisko wyjaśnia więcej?. Psychiatria,15. 6 (1-6).
2. Michael G. Gottschalk. (2017). Genetics of generalized anxiety disorder and related traits. Dialogues Clin Neurosci. 19(2): 159–168.
3. Na, Hae-Ran; Kang, Eun-Ho; Lee, Jae-Hon; Yu, Bum-Hee (2011). The Genetic Basis of Panic Disorder. Journal of Korean Medical Science, 26(6), 701.
4. Lawrence, Peter J. (2019). Pediatric Anxiety Disorders || Environmental Factors in the Development and Maintenance of Anxiety Disorders. , 101–124. doi:10.1016/B978-0-12-813004-9.00006-2 
5. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/anxiety-disorders
6. https://ezop.edu.pl/wyniki-badania/
7. Kaplan, K. i in. (2018). Zaburzenia lękowe wywołane substancją po jednej dawce 3,4-metylenodioksymetamfetaminy: opis przypadku . Journal of Medical Case Reports .
8. Chepulis, Lynne M., et al.(2009). The effects of long-term honey, sucrose or sugar-free diets on memory and anxiety in rats. Physiology & behavior 97.3 : 359-368.
9. Chen Liu, Licheng Wang,Chi Zhang, Ziyi Hu, Jiayi Tang, Junxian Xue,  Wenchun Lu.(2024).Caffeine intake and anxiety: a meta-analysis.  SYSTEMATIC REVIEW article Front. Psychol., Sec. Health Psychology.Volume 15 – 2024
10. M.F. Masana, et al.,.(2019). “Dietary Patterns and Their Association with Anxiety Symptoms among Older Adults: The ATTICA Study,” Nutrients, vol. 11, no.  1250, |
11. Eating Disorders: “Assessing the Impact of an Eating Disorders Treatment Team
    Approach With College Students,” 23:45-59, 2015. Copyright Taylor & Francis
    Group, LLC. 
12. Anli Wang , Xuzhi Wan , Pan Zhuang , Wei Jia, et al . (2023). High fried food consumption impacts anxiety and depression due to lipid metabolism disturbance and neuroinflammation. Proc Natl Acad Sci U S A.;120(18):e2221097120
13. H. Karakuła-Juchnowicz, J. Róg. (2019). Nutripsychiatria – jaki wpływ na zdrowie psychiczne mają czynniki żywieniowe? Po Dyplomie:04
14. Boyle NB, et. al. (2017). The effects of magnesium supplementation on subjective anxiety and stress – A systematic review.
15. David T Field , Rebekah O Cracknell , Jessica R Eastwood , Peter Scarfe , Claire M Williams , Ying Zheng ¹ Teresa Tavassoli ^{. (2022).}High-dose Vitamin B6 supplementation reduces anxiety and strengthens visual surround suppression. Hum Psychopharmacol . 2022 Nov;37(6):e2852
16. Minju Sim , Sehwa Hong , Sungwoong Jung , Jin-Soo Kim , Young-Tae Goo , Woo Young Chun , Dong-Mi Shin. (2022). Vitamin C supplementation promotes mental vitality in healthy young adults: results from a cross-sectional analysis and a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Eur J Nutr . 2022 Feb;61(1):447-459. 
17. Bettina Moritz, Ariana E Schmitz , Ana Lúcia S Rodrigues , Alcir L Dafre, Mauricio P Cunha .(2020).The role of vitamin C in stress-related disorders. J Nutr Biochem . 2020 Nov:85:108459. doi: 10.1016/j.jnutbio.2020.108459. 
18. Ying-Chih Cheng, Yu-Chen Huang, Wei-Lieh Huang.(2020). The effect of vitamin D supplement on negative emotions: A systematic review and meta-analysis. Depress Anxiety . 2020 Jun;37(6):549-564. 
19. Maret G Traber.(2014). Vitamin E inadequacy in humans: causes and consequences.Adv Nutr .;5(5):503-14. 
20. Seunghyuk Choi, Dae Ki Hong, Bo Young Choi, Sang Won Suh. (2020). Zinc in the Brain: Friend or Foe?  nt J Mol Sci .21(23):8941. 
21. Elise C Cope, Cathy W Levenson. (2010). Role of zinc in the development and treatment of mood disorders . Curr Opin Clin Nutr Metab Care .13(6):685-9.
22. Chen Du, Pao Ying Hsiao, Mary-Jon Ludy, Robin M Tucker. (2022).Relationships between Dairy and Calcium Intake and Mental Health Measures of Higher Education Students in the United States: Outcomes from Moderation Analyses Nutrients .14(4):775. 
23. Mohammad J Alkhatatbeh, Hala N Khwaileh, Khalid K Abdul-Razzak. (2021). High prevalence of low dairy calcium intake and association with insomnia, anxiety, depression and musculoskeletal pain in university students from Jordan  Public Health Nutr;24(7):1778-1786.
24. Naidoo Uma. (2024).  Dieta przeciwlękowa. Rewolucyjny przewodnik.Warszawa, Ferria