Według Światowej Organizacji Zdrowia niepłodność jest chorobą układu rozrodczego zdefiniowaną jako niemożność zajścia w ciążę przez 12 miesięcy regularnego współżycia bez stosowania antykoncepcji.
Przyczyny niepłodności
Szacuje się, że 34 miliony kobiet, głównie z krajów rozwijających się, cierpi na niepłodność. Niepłodność u kobiet została sklasyfikowana jako piąta co do wielkości poważna niepełnosprawność na świecie. Globalne statystyki pokazują, że ok. 8-12 % par pomimo starań nie może mieć dzieci. Duży w tym udział może mieć jednak niepłodność mężczyzn. Istnieje wiele powodów, dla których mężczyzna może mieć problemy z płodnością, np. zbyt niski poziom testosteronu, mała ruchliwość plemników lub ich nieodpowiednia morfologia.
W ostatnich latach pojawia się coraz więcej badań, które wykazują, że nieprawidłowe parametry nasienia pojawiają się częściej u mężczyzn z nadwagą (BMI >25). Natomiast problem bezpłodności dotyka częściej par, u których mężczyzna jest otyły ( BMI >30 ). Naukowcy twierdzą, że najistotniejszymi czynnikami mającymi wpływ na jakość nasienia a tym samym płodność są właśnie BMI i obwód w talii. Są one niezależne od takich czynników jak: spożywanie alkoholu, palenie tytoniu, pochodzenie, wykształcenie czy suplementacja witaminami.
BMI a jakość nasienia
U mężczyzn mających wskaźnik masy ciała (BMI)> 30 występuje trzykrotnie większe ryzyko niepłodności. Nadwaga i otyłość są związane ze zwiększoną częstością występowania azoospermii (brak plemników w ejakulacie) lub oligozoospermii (zbyt mała ilość plemników w ejakulacie). Wykazano, że mężczyźni z nadwagą i otyłością mają znacznie niższą objętość ejakulatu i liczbę plemników. Chociaż całkowita liczba ruchliwych plemników nie różni się istotnie między mężczyznami z prawidłową masą ciała a tymi z nadmierną masą ciała, to mężczyźni z nadwagą i otyłością wykazują istotnie niższą procentową ruchliwość progresywną typu A. Zwiększone wartości BMI są związane ze zmniejszoną aktywnością mitochondrialną oraz zwiększoną fragmentacją DNA (przyczyną tego zjawiska jest zwiększony stres oksydacyjny plemników)
Obwód w talii a jakość nasienia
Obwód w talii ≥102 cm u mężczyzn definiowany jest jako otyłość centralna (brzuszna).Badania wykazały, że u mężczyzn z otyłością typu centralnego, występowało niższe stężenie nasienia, niższa całkowita liczba plemników oraz mniejsza liczba ruchliwych plemników. Dodatkowo u mężczyzn z otyłością centralną obserwuje się niższy poziom testosteronu.
Aktywność fizyczna a jakość nasienia
Badania obserwacyjne wykazały, że osoby aktywne fizycznie mają bardziej nasilone procesy syntezy hormonów oraz zdrowszą produkcję nasienia w porównaniu z osobami prowadzącymi siedzący tryb życia. Plemniki aktywnych mężczyzn mogą być mniej podatne na uszkodzenia wywołane przez stres oksydacyjny DNA, a zatem niepłodność. Umiarkowany wysiłek o charakterze aerobowym wpływa pozytywnie na jakość nasienia oraz hormony płciowe u mężczyzn. W badaniach 16 tygodniowych dotyczących wpływu wysiłku (bez zmiany diety) na jakość nasienia u mężczyzn otyłych wykazano poprawę składu ciała: procentowa zawartość tłuszczu została zmniejszona średnio o 3% a obwód w talii zmniejszył się średnio o 4cm.
W porównaniu ze stężeniem plemników przed rozpoczęciem badań, postępująca ruchliwość plemników i prawidłowe wartości procentowe morfologii uległy znacznej poprawie po zakończeniu programu treningowego. Poza tym stwierdzono znaczny wzrost poziomu testosteronu .
Podsumowanie
Nadwaga i otyłość mają negatywny wpływ na płodność mężczyzn. Coraz częściej przedmiotem badań klinicznych jest wykazanie, że zmiana stylu życia ma pozytywny wpływ na jakość nasienia oraz poziom hormonów płciowych. Niestety liczba badań jest jeszcze niewystarczająca, aby można było przyjąć pewne stanowisko. Istnieje więc potrzeba przeprowadzenia ich większych ilości w celu zbadania w jakim stopniu zmiana stylu życia i diety ma wpływ na poprawę jakości nasienia.
Źródła:
- http://www.who.int/reproductivehealth/topics/infertility/definitions/en/
- Hajshafiha M, Ghareaghaji R, Salemi S, Sadegh-Asadi N, Sadeghi-Bazargani H. Association of body mass index with some fertility markers among male partners of infertile couples. Int J Gen Med 2013;6:447-51
- Fariello RM, Pariz JR, Spaine DM, Cedenho AP, Bertolla RP, Fraietta R. Association between obesity and alteration of sperm DNA integrity and mitochondrial activity. BJU Int 2012;110:863-7.
- Hammiche F, Laven JS, Twigt JM, Boellaard WP, Steegers EA, Steegers-Theunissen RP. Body mass index and central adiposity are associated with sperm quality in men of subfertile couples. Hum Reprod 2012;27:2365-72.
- Miguel Angel Rosety, Antonio Diaz, Jesus Maria Rosety, M.a Teresa Pery, Francisco Brenes-Martin, Marco Bernardi,,Natalia Garcia, Manuel Rosety-Rodriguez, Francisco Javier Ordonez and Ignacio Rosety. Exercise improved semen quality and reproductive hormone levels in sedentary obese adults. Nutr Hosp. 2017; 34(3):608-612
