Semaglutyd (lek na cukrzycę) a odchudzanie

Jak sugerują badania [1], lek stosowany w terapii cukrzycy może pomóc osobom z otyłością podczas odchudzania. Wyniki zostały zaprezentowane  100. dorocznym spotkaniu ENDO The Endocrine Society w Chicago (USA).

Semaglutyd – czym jest?

Semaglutyd jest lekiem hipoglikemizującym, który jest agonistą receptora glukogonopodobnego peptydu 1 (GLP-1). GLP-1 reguluje wydzielanie insuliny oraz apetyt. W grudniu Amerykańska Agencja ds. Żywności i Leków (ang. Food and Drug Administration, FDA) zaaprobowała wstrzyknięcia produktu leczniczego Ozempic – semaglutyd jako cotygodniowy dodatek do diety i aktywności fizycznej w celu poprawy kontroli glikemii u dorosłych z cukrzycą typu 2.

🔎 Dane rynkowe USA wskazują jednak, że popyt na ten lek jest znacząco wyższy. Obecnie szacuje się, że brało go do tej pory przynajmniej kilkanaście procent społeczeństwa [9].

Stosowanie semaglutydu u osób cierpiących na otyłość

Randomizowane badanie wykazało, że podawanie semaglutydu osobom z otyłością, ale nie chorujących na cukrzycę, doprowadziło do redukcji masy ciała. Badanie objęło 957 uczestników, z których 35% stanowili mężczyźni. Wszyscy uczestnicy mieli wskaźnik masy ciała (BMI) co najmniej 30, ale nie chorowali na cukrzycę. Badani zostali losowo przydzieleni do siedmiu grup. Pięć grup otrzymywało różne dawki semaglutydu (od 0,05 mg do 0,4 mg) przez wstrzyknięcie raz dziennie; szósta grupa otrzymywała placebo, a siódma grupa otrzymywała 3 mg liraglutydu (lek przeciwcukrzycowy). Wszyscy uczestnicy otrzymywali comiesięczne porady dietetyczne oraz wskazówki co do aktywności fizycznej.

Po roku zauważono, że u wszystkich uczestników otrzymujących semaglutyd doszło do większej redukcji macy ciała niż u tych, który otrzymali placebo. Najważniejsze wyniki badania przedstawiono w tabeli poniżej:

65% uczestników, którzy otrzymywali 0,4 mg semaglutydu na dobę straciło co najmniej 10% swojej masy ciała, w porównaniu z 10% osób z grupy placebo i 34% z grupy przyjmującej liraglutyd.

Pozostałe właściwości zdrowotne w świetle pierwszych badań

Naukowcy zdecydowali się również poszukiwać innych obszarów zastosowania tego leku. Wśród nich między innymi:

Depresja

🔎 W badaniu opublikowanym w Epic Research [7] stwierdzono, że pacjenci przyjmujący leki GLP-1 rzadziej otrzymują diagnozę depresji oraz stanów lękowych. Dotyczyło to zarówno osób z cukrzycą, jak i bez niej.

Choroby układu sercowo-naczyniowego

🔍 Meta-analiza Cleto i wsp. [8] wykazała, że stosowanie semaglutydu zmniejsza ryzyko hospitalizacji z powodu niewydolności serca o 76%, zgonów z przyczyn sercowo-naczyniowych o 17%, zgonów z jakiejkolwiek przyczyny o 21%, zawałów serca o 24%, rewaskularyzacji wieńcowej o 24% oraz udarów o 35% (u pacjentów z cukrzycą). Jednak stosowanie semaglutydu wiąże się z wyższym ryzykiem wystąpienia większości ocenianych przez badaczy działań niepożądanych.

Zdarzenia niepożądane

Układ pokarmowy

Najczęstszymi zdarzeniami niepożądanymi u osób przyjmujących semaglutyd były nudności o łagodnym/umiarkowanym nasilenia.

🔎 Zgodnie z raportem CNN [4], Amerykańskie Stowarzyszenie Ośrodków Kontroli Zatruć od stycznia do listopada 2023 zanotowało niemal 3000 połączeń dotyczących semaglutydu, co stanowi wzrost o ponad 15-krotny od 2019 roku. W 94% przypadków, ten lek był jedyną zgłaszaną substancją.

Dolegliwości oczu

🔎 U pojedynczych pacjentów stosujących semaglutyd lub tirzepatyd odnotowano przypadki neuropatii niedokrwiennej nerwu wzrokowego, zapalenia tarczy nerwu wzrokowego i makulopatii. Objawy obejmowały obrzęk tarczy nerwu wzrokowego oraz postępującą utratę wzroku. Możliwą przyczyną może być szybka korekta hiperglikemii, a nie bezpośrednie działanie leków [10].

Efekt jo-jo

Trwają dalsze badania nad wpływem długoterminowym semaglutydu na redukcję masy ciała.

🔎 Badanie kliniczne opublikowane w 2023 roku w JAMA [3] wskazuje, że semaglutyd powiązano z podwyższonym ryzykiem poważnych schorzeń żołądkowo-jelitowych, w tym porażenia żołądka. Obszar ten będzie jeszcze na pewno analizowany dokładniej przez naukowców. Nic dziwnego, że sami producenci ostrzegają przed stosowaniem leku w celu „kosmetycznej” walki ze zbędnymi kilogramami. Taki list otwarty wystosował producent Mounjaro i Zepbound – Eli Lilly [5].

Długotrwały efekt utraty masy ciała

🔎 Opublikowane w 2022 roku badanie [2] studzi jednak optymizm. Badacze wykazali, że rok po zaprzestaniu stosowania semaglutydu wraz z interwencją medyczną wystąpiło silne wycofanie efektów. 2/3 utraconej masy ciała wróciło. Podobny efekt dotyczył wcześniejszej poprawy wskaźników układu krwionośnego. Trzeba też pamiętać o tym, że wraz z utratą masy ciała pozbywamy się nie tylko tłuszczu ale także masy mięśniowej, co może prowadzić do kolejnych komplikacji zdrowotnych [6].

Bibliografia:

1. The Endocrine Society. (2018, March 18). New diabetes drug may help people with obesity lose weight. ScienceDaily. Retrieved December 28, 2022 from www.sciencedaily.com/releases/2018/03/180318144816.htm
2. Wilding, J. P., Batterham, R. L., Davies, M., Van Gaal, L. F., Kandler, K., Konakli, K., … & STEP 1 Study Group. (2022). Weight regain and cardiometabolic effects after withdrawal of semaglutide: The STEP 1 trial extension. Diabetes, Obesity and Metabolism.
3. Sodhi, M., Rezaeianzadeh, R., Kezouh, A., & Etminan, M. (2023). Risk of gastrointestinal adverse events associated with glucagon-like peptide-1 receptor agonists for weight loss. JAMA.
4. Goodman B., Poison centers see nearly 1,500% increase in calls related to injected weight-loss drugs as people accidentally overdose, 18.12.2023, https://edition.cnn.com/2023/12/13/health/semaglutide-overdoses-wellness/index.html
5. Eli Lilly, Open Letter Regarding the Use of Mounjaro® (tirzepatide) and Zepbound™ (tirzepatide), dostęp: 14.01.2024
6. Many Patients Maintain Weight Loss a Year After Stopping Semaglutide and Liraglutide, https://epicresearch.org/articles/many-patients-maintain-weight-loss-a-year-after-stopping-semaglutide-and-liraglutide, dostęp: 27.01.2024
7. Miller A, Joyce B, Bartelt K, Deckert J. Most GLP-1 Medications Correlated with a Lower Likelihood of Anxiety and Depression Diagnoses. Epic Research. https://epicresearch.org/articles/most-glp-1-medications-correlated-with-a-lower-likelihood-of-anxiety-and-depression-diagnoses. Accessed on February 24, 2024.
8. Cleto, A. S., Schirlo, J. M., Beltrame, M., Gomes, V. H. O., Acras, I. H., Neiverth, G. S., … & Martins, C. M. (2024). Semaglutide effects on safety and cardiovascular outcomes in patients with overweight or obesity: a systematic review and meta-analysis. International Journal of Obesity, 1-10.
9. https://www.healthline.com/health-news/how-common-are-glp-1-drugs-like-ozempic-13-of-u-s-adults-have-used-them
10. Katz, B. J., Lee, M. S., Lincoff, N. S., Abel, A. S., Chowdhary, S., Ellis, B. D., … & Warner, J. E. (2025). Ophthalmic Complications Associated With the Antidiabetic Drugs Semaglutide and Tirzepatide. JAMA ophthalmology.

• Data pierwotnej publikacji:  3.04.2018
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 10.02.2025