Otyłość – jedna z głównych chorób cywilizacyjnych

Wpisując w wikipedię hasło „choroby cywilizacyjne”, praktycznie od razu pokazuje nam się długa lista schorzeń dotykających coraz to większy odsetek populacji. Na czele listy znajduje się otyłość. Jeszcze kilka lat temu, nikt nie pomyślałby, że nadmiar kilogramów może być chorobą.

Czym właściwie jest otyłość?

Otyłość to stan w którym wskaźnik BMI (body mass indeks) jest większy niż 30. Jeżeli wartość BMI przewyższa 40 mówimy już o otyłości śmiertelnej. Dalej otyłość dzielimy na 2 rodzaje, otyłość brzuszną, czyli sytuacje gdy tkanka tłuszczowa gromadzi się w obrębie tali i brzucha, oraz otyłość typu gruszka, gdzie tkanka tłuszczowa gromadzi się głównie wokół bioder i ud. Mężczyźni przeważnie mają skłonność do otyłości brzusznej a kobiety do tej drugiej.

Przyczyny otyłości

Nadwyżka energetyczna

Najczęstszą i najprostszą przyczyną jest spożywanie nadmiernej ilości energii przez dłuższy okres czasu. W dzisiejszych czasach dużo łatwiej zakupić żywność wysokokaloryczną, ale nie mającą zbyt wielu wartości odżywczych w stosunku do żywności pełnowartościowej. Dostępność tzw. śmieciowego jedzenia bezsprzecznie koreluje ze zwiększaniem się odsetka ludzi otyłych.

Stres i brak snu

Inną przyczyną jest ciągły stres, tzw. przewlekły i brak snu. Brak czasu w ciągu dnia powoduje, że zmuszeni jesteśmy do korzystania z tego co najprostsze i najszybsze. Ciągły stres, powoduje, że chcemy go „zajeść”, by choć na chwilę poczuć się dobrze. Ucieczką często stają się wtedy słodycze zawierające czekoladę w składzie, która pobudza mózg do produkcji serotoniny – hormonu szczęścia.
Nic więc dziwnego, że na krótką chwile, „zajedzenie” stresu daje ulgę.

Brak snu z kolei powoduje, że mamy więcej czasu na jedzenie, co wydaje się być łatwe do rozwiązania, jednak poważniejszy problem, który z tego wynika to zaburzenia hormonalne, będące efektem ciągłego niedosypiania. Udowodniono, że większość dzieci które w dzieciństwie nie wysypiały się, miały problemy z nadwagą i otyłością w wieku późniejszym.

Niewielka ilość ruchu

Inna przyczyna pojawiła się odkąd populacja stała się zmotoryzowana, a większość prac zawodowych wykonywanych przez Polaków jest pracami o niskiej aktywności fizycznej. Mowa o braku wysiłku fizycznego, problemie rozwijającej się kultury. Większość osób wracając z pracy, jest zbyt zmęczona psychicznie by jeszcze przejść się na spacer, poćwiczyć w domu, pójść na basen lub wykonać jakikolwiek wysiłek fizyczny.

Zaburzenia psychiczne, hormony i geny

Skłonność do otyłości wykazują osoby z zaburzeniami emocjonalnymi tj. depresja, zespół kompulsywnego objadania się, oraz te osoby które nie radzą sobie ze stresem.

W ostatnich latach powiększyła się liczba ludzi chorych na niedoczynność tarczycy lub inne choroby zaburzające prawidłową gospodarkę hormonalną.

Do najrzadszych przyczyn należy genetyka, oraz efekty uboczne spożywania niektórych leków np. antydepresantów.
Skutki otyłości

Skutki otyłości

O konsekwencjach płynących z nadmiernej masy ciała, słyszy się coraz więcej, ale też coraz więcej osób tego doświadcza. Nadmiar tkanki tłuszczowej prowadzi do rozwoju wielu schorzeń m.in. cukrzycy typu 2, nadciśnienia, chorób serca i innych.

Stan zapalny i insulinooporność

W organizmie człowieka otyłego rozwija się stan zapalny. Wytwarzane wówczas IL-6 i TNF-α mogą prowadzić do powstania insulinooporności. Zbyt duża zawartość insuliny w organizmie hamuje wydzielanie glukagonu, który odpowiada za spalanie zapasów energii. Konsekwencją tego jest tendencja do odkładania się tkanki tłuszczowej. Z insulioopornością, bardzo często związana jest cukrzyca typu 2.

Choroby sercowo-naczyniowe

Zły sposób odżywiania, bardzo często obejmuje częste przesalanie potraw. Nadmiar sodu w diecie prowadzi do rozwoju nadciśnienia, które nie leczone może przekształcić się w miażdżycę. BMI > 29 zwiększa również 3 –krotnie ryzyko chorób serca takich jak zawał serca czy udar mózgu. W Polsce w ostatnich latach przyczyną aż 46% zgonów były choroby układu krążenia.

Zaburzenia hormonalne i nowotwory

U osób z omawianym schorzeniem, dochodzi do zaburzeń gospodarki lipidowej. Zwiększa się frakcja LDL cholesterolu, cholesterol całkowity oraz triglicerydy. Zaburzenia tego typu prowadzą do rozwoju choroby wieńcowej serca i miażdżycy.

Do zaburzeń dochodzi również w obrębie gospodarki hormonalnej. U mężczyzn obserwuje się obniżenie libido, oraz płodności. U kobiet zwiększa się ryzyko rozwoju PCOS (zespół policystycznych jajników), jak również obniżenie płodności.

Otyłość jest powiązana również z rozwojem nowotworów, dny moczanowej, zwyrodnienia stawów, kamicy żółciowej i wielu innych schorzeń.

Nadmierna masa ciała niesie ze sobą konsekwencje nie tylko od strony fizycznej, ale również osoby otyłe są obciążone psychicznie, z tego względu są o wiele bardziej narażone na depresję.

Statystyki

W Polsce od lat 1975, odsetek dzieci otyłych po 5 roku życia i młodzieży wzrósł z 11 milionów do ok. 124 milionów! Nadwagę miało kolejne 213 milionów dzieci i młodzieży. Szacuje się, że problem nadwagi i otyłości dotyczy już co 3 ośmiolatka. W latach 2014-2018 odsetek młodzieży borykających się z problemem otyłości wyniósł ponad 21%.

Podsumowanie

Otyłość to problem XXI wieku, który stale wzrasta. Nie jest to niestety problem tylko nadmiernej tkanki tłuszczowej. Wiąże się to z szeregiem licznych powikłań i konsekwencji. Cukrzyca i nadciśnienie znajdują się na pierwszych miejscach jeżeli chodzi o choroby cywilizacyjne. W ostatnich latach gdy zaobserwowano nagły wzrost osób otyłych, rozpoczęto liczne kampanie, i programy edukacyjne, mające na celu zapobieganie otyłości i uświadamianie ludziom, jakie konsekwencje niesie ona za sobą. Otyłość pogarsza jakość i długość życia, ogranicza nas w codzienności. Walka z nadwagą i otyłością jest zatem konieczna.

Bibliografia

1. http://bip.stat.gov.pl/organizacja-statystyki-publicznej/rzadowa-rada-ludnosciowa/publikacje-rzadowej-rady-ludnosciowej/
2. http://diagnosis.pl/insulinoopornosc-przyczyny-objawy-leczenie
3. https://ncez.pl/nauka-zrozumiala-dla-ciebie—wywiady-z-ekspertami/zaburzenia-lipidowe—–dlaczego-musimy-je-leczyc-
4. Wąsowski M, Walicka M, Suchowierska E. Otyłość- definicja, epidemiologia, patogeneza. Postępy Nauk Medycznych 4/2013, s. 301-306
5. https://ncez.pl/abc-zywienia-/zasady-zdrowego-zywienia/nadwaga-i-otylosc-wsrod-dzieci-i-mlodziezy-