Psychologiczne przyczyny otyłości

W dobie pandemii COVID-19, kiedy cały świat panicznie boi się koronawirusa, często zapominamy o innych chorobach, które również codziennie niszczą zdrowie i życie na masową skalę. Jedną z nich jest otyłość, która status globalnej pandemii osiągnęła już wiele lat temu, a najnowsze dane Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wskazują, że liczba osób cierpiących na tę chorobę w ciągu najbliższej dekady będzie tylko rosła. Nie ulega wątpliwości, że otyłość, która zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 zaliczana jest do chorób endokrynologicznych, żywieniowych i metabolicznych to poważny i wciąż rosnący problem zdrowotny wielu społeczeństw [1].

Narodowy Fundusz zdrowia (NFZ) bije na alarm informując, że w Polsce nadwagę ma już trzech na pięciu dorosłych, a otyłość dotyczy co czwartego z nas [2].

Nadmierna masa ciała w dużej mierze dotyczy też dzieci. Na świecie problem ten dotyka już 10% z nich, w Polsce to 20% dziewcząt i 31% chłopców z czego otyłych jest ok. 18% z nich [2].

Ponadto polskie dzieci tyją najszybciej w całej Europie, a według szacunków NFZ za 6 lat liczba otyłych osób w naszym kraju wzrośnie do ponad 30% [2].

W Unii Europejskiej według Raportu OECD (2012) poziom rozpowszechnienia się nadmiernej masy ciała, nadwagi lub otyłości w krajach członkowskich wynosi 53% populacji dorosłych, jednak największy problem wciąż dotyczy Stanów Zjednoczonych
i Meksyku, gdzie sama otyłość dotyka aż 30% obywateli [3]. W związku z tak alarmującymi danymi konieczne jest wprowadzenie skutecznych metod terapii otyłości zarówno w sferze medycyny zapobiegawczej jak i naprawczej, a w walkę z nią powinni zaangażować się zarówno lekarze, dietetycy, jak i psychodietetycy oraz psychologowie, ponieważ wiele z czynników warunkujących otyłość to zaburzenia natury psychicznej.

Definicja i rodzaje otyłości

Otyłość to stan patologicznego zwiększania ilości tkanki tłuszczowej w organizmie [4].

Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) definiuje ją jako „nieprawidłowo wysokie nagromadzenie tkanki tłuszczowej, którego skutkiem są negatywne konsekwencje zdrowotne” [5].

To przewlekła, ogólnoustrojowa choroba metaboliczna. W zależności od umiejscowienia tkanki tłuszczowej wyróżnia się różne typy otyłości: otyłość centralną (typu jabłko), otyłość obwodową (typu gruszka).

Inna klasyfikacja otyłości bierze pod uwagę wskaźnik obwodu talii WC, który dzieli otyłość na: ogólną, centralną i mieszaną. Ponadto możemy rozróżnić otyłość pokarmową lub złożoną w zależności czy występuje czynnik związany z innymi zaburzeniami czy go brak. Biorąc pod uwagę przyczynę przyrostu tkanki tłuszczowej można mówić o otyłości regulacyjnej, metabolicznej lub tzw. Fenotypu FOTI lub TOFI.

Wskaźnik BMI natomiast dzieli otyłość na I, II i III stopnia przy czym ta ostatnia nazywana jest również otyłością olbrzymią lub skrajną, a czasem nawet i śmiertelną. Otyłość może być również dzielona na prostą lub wtórną – w zależności od tego czy powstaje w skutek dysproporcji pomiędzy wydatkowaniem a dostarczaniem energii, czy jest następstwem chorób, które powodują wystąpienie tego typu zaburzeń równowagi energetycznej [6,7].

Przyczyny otyłości

Niezależnie od rodzaju otyłość jest chorobą o podłożu polietiologicznym. Do uwarunkowań otyłości zalicza się m.in.: czynniki biologiczne (geny, współwystępowanie chorób somatycznych, farmakoterapia, fizjologia organizmu, zaburzenia metaboliczne, niektóre choroby np.: PCOS, cukrzyca typu 2, nadciśnienie, dyslipidemie, sposób odżywiania, aktywność fizyczna), czynniki środowiskowe (status socjoekonomiczny, wykształcenie, dochody), wpływ społeczno-kulturowy (moda, osobowość, środowisko ludzi, którymi otacza się dana osoba) oraz czynniki psychologiczne [6, 10].

Również Homeostatyczna Teoria Otyłości uwzględnia trzy grupy czynników: społeczne, fizyczne i psychiczne (jakość życia, niezadowolenie z ciała, negatywne emocje, restrykcje żywieniowe itd.) [8].

Do trzech głównych psychologicznych uwarunkowań otyłości zalicza się: funkcjonowanie emocjonalne, obraz ciała oraz zachowania żywieniowe. Funkcjonowanie emocjonalne związane jest z zaburzeniami lękowymi, zaburzeniami nastroju, zaburzoną świadomością interoceptywną, aleksytemią oraz dysregulacją emocjonalną. Zaburzony obraz ciała to przede wszystkim niezadowolenie z ciała i nadmierne zaabsorbowanie jego tematem. Do zachowań żywieniowych zaliczamy natomiast zaburzenia odżywiania, jedzenie emocjonalne, nadmierne objadanie się oraz nadmierne zainteresowanie tematem jedzenia [9].

Psychologiczne uwarunkowania otyłości

Zaburzenia emocjonalne

Zaburzenia emocjonalne: zaburzenia lękowe i nastroju występują istotnie częściej
w grupie osób z otyłością w porównaniu do osób o prawidłowej masie ciała [11]. Wiąże się to najprawdopodobniej z zależnością jedzenie-emocje i działaniem redukującym negatywne emocje, jakie wykazują niektóre produkty spożywcze. U osób z zaburzeniami nastroju, częstym występowaniu negatywnych myśli, nastrojów depresyjnych, a nawet stanów lękowych jedzenie może działać kojąco redukując negatywne emocje lub/i podtrzymując te pozytywne. Jedzenie jest strategią poradzenia sobie z negatywnym stanem emocjonalnym. Nastrój lub obecny lęk warunkują nie tylko ilość spożywanego pokarmu, ale i jego rodzaj. To, jakich emocji doznaje człowiek, determinuje smak, który w danej chwili preferuje jego organizm. Liczne badania wykazały, że motywacja do jedzenia jest największa w momencie doznania negatywnych emocji takich jak: lęk, smutek, złość, zmęczenie oraz przede wszystkim nuda.

W sytuacji doświadczenia takich emocji ewolucyjnie najchętniej sięgamy po smak słodki, który redukuje ten stan i zmniejsza kontrolę w zakresie spożycia słodyczy. Osoby o obniżonym nastroju sięgają wówczas często po produkty tzw. bad mood foods, które zawierają w sobie dużo cukrów prostych, skrobi, konserwantów, glutenu – są to zazwyczaj słodycze, produkty mleczne lub orzechy. Takimi produktami może być również tzw. comfort food (słodycze, przekąski, fast food),działające na zasadzie food-mood connection, których spożycie prowadzi do wzrostu pozytywnych emocji.

Osoby potrzebujące pocieszenia, mające gorszy humor, zaburzenia nastroju często sięgają również po potrawy kojarzone z dzieciństwem, dają im one bowiem chwilowe poczucie szczęścia i bezpieczeństwa – najczęściej jednak nie jest to zdrowa żywność, a słodycze [9,12].

Niestety poprawa nastroju dzięki działaniu wysokiej zawartości cukru jest tylko chwilowa i już po chwili zamienia się w poczucie winy w związku z nadmiernym spożyciem niezdrowych produktów, które jeszcze bardziej zaburza emocje związane z jedzeniem osoby z problemem nadmiernej masy ciała [13].

Liczne badania wskazują też na fakt, że osoby z otyłością po rozpoczęciu spożycia żywności, która ma na celu poprawę nastroju – często nie potrafią adekwatnie ocenić własnego poziomu głód-sytość od symptomów tzw. głodu emocjonalnego – w wyniku czego spożywają nadmierną ilość niezdrowych produktów i tylko pogłębiają swoją otyłość. Również dysregulacja emocjonalna i aleksytymia, które objawiają się brakiem adaptacyjnych strategii radzenia sobie z emocjami lub niemożnością identyfikacji i interpretacji własnych emocji – wpływają na zwiększenie ilości spożywanego pokarmu w odpowiedzi na stres lub doświadczane emocje i przyczyniają się do rozwoju otyłości [14].

Istnieje wiele dowodów wskazujących na związek pomiędzy tymi zaburzeniami,
a np. napadami objadania się. Według badań przeprowadzonych przez de Campora i in. w 2016 roku na 50 kobietach będących w czasie ciąży – nieprawidłowa regulacja afektu w relacji matka-dziecko, dysregulacja emocjonalna matki może wpływać na powstawanie nadmiernej masy ciała u dzieci, co prowadzi do ich otyłości. Zastosowana przez matkę nieprawidłowa strategia radzenia sobie z emocjami i stresem (chociażby przez spożywanie nadmiernych ilości niezdrowego pożywienia) przyczyniła się do nadmiernego zwiększenia masy ciała zarówno matki, jak i dziecka [15].

Jednak mimo wielu badań w tym zakresie, nadal nie ustalono jednoznacznie jaki jest wpływ czynnika emocjonalnego na powstanie otyłości i jej dalszy rozwój – w dalszym ciągu prowadzone są interpretacje i wysnuwane kolejne hipotezy w tym temacie w celu możliwości zastosowania skutecznej terapii opierającej się na np. nazywaniu doświadczanych emocji i nauki radzenia sobie z nimi w inny sposób niż poprzez jedzenie.

Zaburzony obraz ciała

Obraz ciała to pojęcie wielowymiarowe o dużym znaczeniu dla poczucia dobrostanu psychicznego. To stosunek jaki wyrażamy do własnego ciała i jego mentalny obraz [17].

Zaburzony obraz ciała w umyśle osoby z nadmierną masą to także kolejny psychologiczny aspekt warunkujący otyłość według mechanizmu błędnego koła Homeostatycznej Teorii Otyłości Marksa [8].

W czasach bardzo rozpowszechnionych kulturowych i społecznych wzorców szczupłej sylwetki sposób postrzegania i oceny własnej masy i wyglądu zewnętrznego uległy restrykcyjnym zmianom.

Rozważając ustosunkowanie się do ciała należy brać pod uwagę trzy komponenty: poznawczy, emocjonalny i behawioralny. W sensie poznawczym oceniamy myśli i przekonania wobec ciała, pod kątem emocjonalnym – uczucia i emocje, które towarzyszą danej osobie w momencie myślenia czy patrzenia na ciało, kontekst behawioralny natomiast rozważa zachowanie, które dana osoba podejmuje w stosunku do swojego ciała. Zachowania te mogą mieć wymiar pozytywny (np. aktywność fizyczna) lub negatywny (np. bardzo restrykcyjna dieta, przeczyszczania) [16, 19].

Biorąc pod uwagę wszystkie trzy wymiary możemy rozróżnić zaburzenia obrazu ciała, które wynikają z nieprawidłowego stosunku do niego (braku poszanowania, niezadowolenia z własnej sylwetki) lub z nieprawidłowości w wymiarze percepcyjnym, takich jak niedoszacowanie lub przeszacowanie masy ciała. Liczne wyniki badań potwierdzają, że istnieje związek pomiędzy zaburzonym obrazem ciała a występowaniem otyłości [16,17].

Osoby otyłe najczęściej są niezadowolone ze swojego wyglądu, dodatkowo odczuwana przez nie presja medialna i wszechobecna w kulturze masowej preferencja szczupłej sylwetki tylko zaostrzają ten stan. Pojawiają się wówczas negatywne emocje, obniżenie nastroju, co znów związane jest ze zwiększonym spożyciem niezdrowej żywności przyczyniającej się do zwiększenia masy ciała. Zgodnie z teorią uprzedmiotowienia (self-objectification) „współczesne społeczeństwo zmusza do nieustannego monitorowania własnej sylwetki (…) wiąże się to z utratą kontaktu z własnymi emocjami oraz zmniejszeniem świadomości interoceptywnej” [9].

Obecnie głównym źródłem oddziaływania jest z całą pewnością Internet. Media społecznościowe, takie jak Facebook czy Instagram w znacznej mierze utwierdzają siłę tzw. fitspiracji, zdjęcia i wpisy które choć zostały pierwotnie stworzone w celu motywacji odbiorców do zdrowego stylu życia, to jednak zwiększają tendencję do idealizowania szczupłej sylwetki, a tym samym zwiększają poziom niezadowolenia z ciała osób o nadmiernej masie [18].

Tendencja do monitorowania własnej sylwetki kształtowana jest w nas zresztą już od małego i narasta szczególnie w wieku nastoletnim (dotyka w szczególności młode dziewczęta). Osoby z nadmierną masą ciała stawiają sobie wówczas za cel przede wszystkim dorównać ideałowi pięknej sylwetki i dążą do redukcji masy ciała podejmując liczne działania często związane ze stosowaniem bardzo restrykcyjnych diet lub ciężkich treningów fizycznych. Takie działania mające na celu rozwiązanie wszystkich dotychczasowych problemów (tzw. myślenie magiczne) wiąże się często ze skutkiem odwrotnym do zamierzonego, ponieważ osoby te zapominają wówczas o swoim zdrowiu psychicznym i fizycznym, pojawia się mechanizm błędnego koła odchudzania się, które skutkuje brakiem zmiany w zakresie masy ciała oraz spadkiem poczucia skuteczności samokontroli oraz atrakcyjności i tylko pogłębieniem problemu otyłości [9].

🔎 Choć troska o swój wygląd może wydawać się motorem dobrych zmian to jednak rzadko tak jest. Potwierdza to studium przypadku zatytułowane „A Qualitative Model of Weight Cycling” [28]. Zostało opublikowane w czasopiśmie Qualitative Health Research. Badanie podkreśla negatywne konsekwencje interpersonalne i psychologiczne związane z „jojo dieting”, czyli wahaniem wagi związanym z częstym byciem na diecie. Autorzy przeprowadzili wywiady z 36 dorosłymi, którzy doświadczyli wahania wagi. Wyniki pokazują, że większość uczestników nie rozpoczęła diety ze względów zdrowotnych, lecz z powodu społecznego nacisku na utratę wagi. Masa ciała stała się centralnym punktem ich życia, co doprowadziło do obsesji na jej punkcie i negatywnych konsekwencji zdrowotnych./p>

Zaburzone zachowania żywieniowe

Kompulsywne objadanie się

Trzecim aspektem psychologicznych uwarunkowań otyłości są zachowania żywieniowe, a w szczególności zaburzenia z nimi związane. Jednym z zaburzeń odżywiania prowadzącym do otyłości jest zaburzenie z napadami objadania się inaczej nazywane kompulsywnym objadaniem się lub zespołem gwałtownego objadania się. Według klasyfikacji DSM 5 to „nawracająca utrata kontroli nad ilością i sposobem jedzenia oraz podnoszenie kosztów psychicznych wynikających z przejadania się” to powtarzające się epizody objadania, które charakteryzują się następującymi cechami: jedzenie w określonym czasie takiej ilości jedzenia, która zdecydowanie przekracza to, co większość ludzi zjadłaby w podobnym czasie w podobnych okolicznościach oraz poczucie braku kontroli nad jedzeniem w trakcie trwania epizodu (poczucie, że nie można zaprzestać jedzenia lub zapanować nad tym, ile się je” [20].

Przyczyny takiego zachowania mogą być różne, dlatego mówi się, że zaburzenie to ma charakter polietiologiczny – najczęściej jednak silnie związane jest z innymi czynnikami warunkującymi otyłość – może być to zbyt silna koncentracja na własnym ciele, zaburzenia emocjonalne i stany lękowe, nadmierna chęć dążenia do ideału sylwetki, nadużycia seksualne, emocjonalne lub fizyczne, niska samoocena, zaburzony obraz ciała czy perfekcjonizm [9].

🔎 Źródła powstawania tego problemu mogą być zakorzenione także w dzieciństwie. Badanie przeprowadzone na myszach i opublikowane w Nature Neuroscience [27] dowodzi, że korzenie problemu mogą pochodzić z traumy przeżytej w dzieciństwie. Takie zdarzenia, jak oddzielenie od reszty miotu, wywierają wpływ na połączenia w mózgu, które mogą powodować dysfunkcje różnego typu w późniejszym okresie życia.

Etiologia zaburzenia z napadami objadania się może być również związana z czynnikami genetycznymi, a dokładnie z mutacją genu 4 receptora melanokortyny. Niezależnie od przyczyny osoby z tym zaburzeniem mogą chcieć regulować doświadczany stan emocjonalny za pośrednictwem jedzenia a „im wyższy jest poziom rozhamowania pokarmowego, odczuwanego głodu oraz stosowanych restrykcji pokarmowych, tym silniejszą tendencją do jedzenia emocjonalnego charakteryzują się osoby badane” [21].

U osób z zaburzeniami na tle emocjonalnym pożywienie stanowi również często coś co odwraca uwagę od negatywnych myśli. Choć zaburzeniem somatycznym towarzyszącym kompulsywnemu objadaniu się często jest otyłość, to jednak relacja między nimi nie jest do końca jednoznaczna ponieważ zależność ta może działać w dwie strony i czasem to właśnie otyłość może stać się przyczynkiem wystąpienia zaburzeń związanych z nadmiernym objadaniem się. Ostatecznie jednak niezależnie od przyczyny, kompulsywne objadanie się skutkuje wieloma negatywnymi konsekwencjami. Część z nich wywołuje natychmiastowy skutek, część wykazuje działanie pośrednie w dalekiej przyszłości. Napady objadania to nadmierna ilość pokarmu, a to długofalowo wiąże się z nadwagą i dalej otyłością oraz ich negatywnymi skutkami.

Nocne objadanie się

Kolejnym zaburzeniem z klasyfikacji DSM 5 powiązanym z kompulsywnym objadaniem się jest – nocne objadanie się (inaczej syndrom nocnego jedzenia, NES) [9, 22].

Kryteria diagnostyczne mówią o „powtarzających się epizodach jedzenia nocą manifestujących się potrzebą jedzenia po przebudzeniu lub spożyciem nadmiernej ilości pokarmu po wieczornym posiłku”. Osoba z NES może być świadoma swoich zachowań lub może ich nie pamiętać. Podczas jednego epizodu zjadane zostaje około połowy kilokalorii standardowego dziennego spożycia żywności. Nocne objadanie się towarzyszy często osobom, u których w ciągu dnia obecna jest bardzo duża dawka stresu. Wskaźnik masy ciała może być powiązany z NES. Szczególnie często syndrom ten stwierdza się u osób z nadwagą lub otyłością, które wielokrotnie nieskutecznie próbowały pozbyć się nadmiernych kilogramów, dotyczy on ok. 8-15% osób otyłych i jedynie ok. 0,4% osób z prawidłową masą ciała. U osób z otyłością trzeciego stopnia NES może występować u nawet 50-60% pacjentów [22].

Jedzenie emocjonalne

Kolejnym z psychologicznych uwarunkowań otyłości, związanym z zaburzeniami odżywiania jest jedzenie emocjonalne czyli spożywanie dużej ilości pożywienia w odpowiedzi na stres lub nudę. Osoby, które borykają się z problemem jedzenia emocjonalnego często sięgają po produkty typu junk food (fast foody, chipsy, pizza itd.) lub comfort food (czekolada, lody) – spożywają pokarm ignorując całkowicie sygnały płynące z osi głód-sytość. Jedzenie emocjonalne ponowne – pozwala na zapomnienie o negatywnych doznaniach i emocjach, zredukowanie poziomu stresu, poprawę nastroju, zapobieganie nudzie [9, 23].

Niestety– dzieje się tak tylko przez chwilę, po tym czasie nastrój ulega jeszcze większemu pogorszeniu. Jedzenie emocjonalne ma na celu nie nasilenie się,
a redukcję złych emocji. Osoby jedzące emocjonalnie nie potrafią wręcz dokonać prawidłowej oceny własnej sytości, a za objaw głodu odbierają emocje. Innym stylem odżywiania jest jedzenie w odpowiedzi na bodźce zewnętrzne – które wiąże się z jedzeniem w odpowiedzi na bodźce sensoryczne (zapach, wygląd, kusząca struktura), a nie jako reakcja na rzeczywisty głód.

Istnieje kilka koncepcji łączących jedzenie emocjonalne z otyłości są to: teoria psychosomatyczna (teoria ta bierze pod uwagę fakt, że osoby otyłe często wykorzystują żywność jako regulator nastroju, a więc przeżywanie gorszego nastroju wiąże się ze spożyciem większej ilości jedzenia), niska świadomość interoreceptywna, hipoteza maskująca (zgodnie z tą hipotezą nadmierne spożycie żywności ma być formą maskującą negatywne bodźce, złe emocje i uczucia), koncepcja self-licensing (mówi o tym, że osoby spożywające nadmierne ilości żywności tłumaczą swoje zachowanie czynnikami zewnętrznymi np. zachowaniem innych ludzi, wyczerpującą pracą, brakiem czasu itd [9].

Nie rozumieją, że przyczyną są ich własne emocje), teoria ucieczki od negatywnej samoświadomości oraz wprowadzenie nadmiernych restrykcji pokarmowych, które mogą prowadzić do szybkiego wyczerpania zasobów energetycznych i chęci do zmiany nawyków żywieniowych, a wręcz prowadzić do epizodów nadmiernego objadania się) [9, 23].

Psychologiczne konsekwencje otyłości

Otyłość i jej negatywne konsekwencje zdrowotne to bardzo poważny i wciąż rosnący problem na całym świecie. Jakość życia osób otyłych jest często
na bardzo niskim poziomie. Niższy komfort codziennego funkcjonowania związany jest z licznymi dolegliwościami zdrowotnymi współtowarzyszącymi otyłości (cukrzyca typu 2, niektóre choroby nowotworowe, niewydolność pracy serca, choroby zwyrodnieniowe stawów, hiperlipidemia, kamice itd.), trudnościami podczas jakiejkolwiek aktywności fizycznej oraz z niezadowoleniem
z własnego wyglądu [24, 25].

Psychologicznymi skutkami otyłości mogą być depresja i zaburzenia nastroju, obniżone poczucie własnej skuteczności w osiąganiu celu, obniżona samoocena, uczucie rozżalenia, krzywdy i wstydu, podwyższony poziom agresji, negatywny obraz własnego ciała, fiksacja na tematyce jedzenia o odżywiania, a nawet dysfunkcje seksualne. Nadmierna masa ciała oraz kształt sylwetki mogą stanowić również źródło dyskryminacji ze strony innych osób oraz samej osoby otyłej, a to wiąże się znów z pogorszeniem nastroju, a nawet ze stanami depresyjnymi lub lękowymi, czasem również z izolacją społeczną [6, 25].

Osoba otyła zaczyna postrzegać siebie jako osobę nieatrakcyjną, nielubianą przez innych. Aby jednak móc interweniować i wspomagać osobę otyłą w walce z nadmiernymi kilogramami ciała konieczne jest zrozumienie przyczyny tego stanu rzeczy i weryfikację czy, któryś z czynników można skutecznie wyeliminować. Dlatego tak ważna jest praca psychodietetyka lub psychologa z osobą otyłą w kwestii interpretacji psychologicznych uwarunkowań nadmiernej masy ciała. Być może konieczna jest interwencja psychologiczna podczas, której pacjent przy pomocy terapeuty odpowie sobie na pytania chociażby jaką funkcję pełni pokarm w kontekście jego emocjonalności, czy konsumuje go w celu zredukowania negatywnych nastrojów, jakie z tego wynikają konsekwencje dla jego zdrowia oraz w jak inny sposób może kontrolować swoje emocje
[6, 25, 26].

Podsumowanie

W obecnych czasach istnieje wiele innowacyjnych metod kontrolowania emocjonalnego jedzenia i zapobieganie w ten sposób nadmiernemu spożyciu żywności, jak chociażby stosowanie aplikacji na telefon z których mogą korzystać pacjenci w celu regularnego odnotowywania jakie emocje towarzyszą ich posiłkom. Skutecznym może okazać się również zastosowanie modelu wykorzystującego elementy terapii trans diagnostycznej wzmocnionej terapią poznawczo-behawioralną zaburzeń odżywiania lub zastosowanie interwencji związanej z regulacją emocji opartej na teorii schematów emocjonalnych czy interwencji bazującej na technikach regulujących poziom stresu [6,9].

Światowa Organizacja Zdrowia podkreśla, że problem nadwagi i otyłości wciąż rośnie, a statystyki na świecie są zatrważające, dlatego tak bardzo istotne jest poszukiwanie nowych metod zapobiegania i leczenia nadwagi i otyłości z zakresu dietetyki i psychologii klinicznej i przeznaczane są na ten cel coraz większe fundusze.

Bibliografia:

1. Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10 (2008) wydanie 10, WHO
2. https://www.nfz.gov.pl/aktualnosci/aktualnosci-centrali/otylosc-choroba-wagi-ciezkiej,7355.html dostęp 08.07.2020
3. Brończyk –Puzoń A., Koszowska A., Nowak J., Dittfeld A., Bieniek J.(2014). Epidemiologia otyłości na świecie i w Polsce. Via Medica
4. Juruć A., Bogdański P. (2010). Otyłość i co dalej? O psychologicznych konsekwencjach nadmiernej masy ciała. Via Medica
5. https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/obesity-and-overweight dostęp 13.07.2020
6. Czepczor-Bernat K., Brytek-Matera A. (2020): Psychologiczne aspekty nadwagi i otyłości, ENGRAM, Warszawa
7. Sikorska-Wiśniewska G.(2007). Nadwaga i otyłość u dzieci i młodzieży. ŻYWNOŚĆ. Nauka. Technologia. Jakość 6 (55), 71-80
8. Marks D.F., Homeostatic theory of obesity (2015). Journal of Health Psychology and Health Psychology Open, 1-30,
9. Czepczor K., Brytek-Matera A. (2017): Jedzenie pod wpływem emocji, ENGRAM, Warszawa
10. Przybylska D., Kurowska M., Przybylski P.(2012). Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej. Hygeia Public Health, 47(1):20-35
11. McIntyre R., i in. (2006). Obesity in bipolar and major depressibe disorder: results from a National Community Health Survey on Mental Health and Well-Being. Can J Psychiatry
12. Macht M., Simons G (2000) Emotions and eating in everyday life. Appetite, 35, 65-71
13. Cartwright F., Stritzke W., (2008): A multidimensional ambivalence model of chocolate craving: construct validity and associations with chocolate consumption and disordered heating. Eating Behaviors, 9, 1-12
14. Evers C., i in. (2009): Assessing yourself as en emotional eaters: mission impossible? Health Psychology, 28(6), 717-725
15. de Campora G., i in. (2016): A longitudinal study on emotional dysregulation and obesity risk: From pregnancy to 3 years old of ahe of the baby. Appetite, 96, 95-101
16. Brytek-Matera A.,(2008): Obraz ciała – obraz siebie. Wizerunek własnego ciała w ujęciu psychospołecznym, Warszawa
17. Makara-Studzińska M., Zaborowska A.(2009). Otyłość a obraz własnego ciała. Psychiatria Polska, 109-114
18. Boepple L., Ata R.N., i in.(2016): Stron gis the new skinny: a kontent analysis of fitspiration websites. Body Image, 17, 132-135
19. Rybicka-Klimczyk A., Brytek-Matera A.(2008). Wizerunek ciała i jego wymiary a aspekty behawioralne zaburzeń odżywiania u zdrowych kobiet w różnych fazach rozwojowych. Via Medica
20. Bąk-Sosnowska M.(2017). Kryteria różnicowe Zaburzenia z napadami objadania się i Uzależnienia od pożywienia w kontekście przyczyn otyłości oraz jej leczenia. Psychiatr.Pol. 51(2): 247-259
21. Masheb R.M., Grilo M.C., (2006): Emotional overeating and its associations with eating disorder psychopathology among overweight patients with Binge eating disorder. International Journal of Eating Disorders
22. Jakuszkowiak K., Cubała W.J.(2004). Zespół jedzenia nocnego – rozpowszechnienie, diagnoza i leczenie. Via Medica
23. Czepczor K.(2017): Jedzenie emocjonalne, a stres, doświadczane emocje oraz obraz ciała w populacji osób z otyłością oraz prawidłową masą ciała: badania wstępne.
24. Przybylska D., Kurowska M., Przybylski P.(2012). Otyłość i nadwaga w populacji rozwojowej. Hygeia Public Health. 47 (1): 28-35
25. Juruć A., Bogdański P. (2010). Otyłość i co dalej? O psychologicznych konsekwencjach nadmiernej masy ciała. Via Medica
26. Gawlik A., Zachurzok-Buczyńska A, Małecka-Tendera E.(2009). Powikłania otyłości u dzieci i młodzieży. Via Medica
27. Shin, S., You, I. J., Jeong, M., Bae, Y., Wang, X. Y., Cawley, M. L., … & Lim, B. K. (2022). Early adversity promotes binge-like eating habits by remodeling a leptin-responsive lateral hypothalamus–brainstem pathway. Nature Neuroscience, 1-13.
28. Romo, L., Earl, S., Mueller, K. A., & Obiol, M. (2024). A Qualitative Model of Weight Cycling. Qualitative Health Research, 10497323231221666.

• Data pierwotnej publikacji: 17.08.2020
• Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 2.02.2024