Pyłek pszczeli – cenny skarb pszczół

Pierwszym skojarzeniem jaki przychodzi każdemu do głowy jeśli chodzi o produkty pochodzące od pszczół jest miód. Ale mało kto wie, że oprócz miodu pszczoły wytwarzają równie cenne i bogate w składniki żywieniowe produkty. Należą do nich m. in.: pyłek pszczeli, propolis, pierzga.

Czym jest pyłek pszczeli?

Pyłek pszczeli wraz z miodem stanowią podstawowy pokarm pszczół. Miód jest źródłem energii (węglowodanów), natomiast pyłek dostarcza białek, tłuszczy, soli mineralnych, hormonów i witamin. Pyłek pszczeli to pyłek z kwiatów, który pszczoły mieszają z odrobiną śliny lub nektaru i przenoszą w koszyczkach znajdujących się na tylnych parach nóg. Pozyskuje się go dzięki tzw. poławiaczom, znajdującym się w ulach. Po wysuszeniu stanowi produkt finalny.

Skład pyłku pszczelego

Pyłek pszczeli jest bogatym źródłem wielu składników odżywczych. Badania pyłku różnego pochodzenia botanicznego wykazały obecność ponad 200 substancji w nim zawartych. Procentowa zawartość poszczególnych składników zależy od pochodzenia gatunkowego, geograficznego, warunków klimatycznych, a także od rodzaju gleby, na której rosną rośliny.

Białko

Białko stanowi około 25-50% składu pyłku pszczelego, z czego dużą część stanowią aminokwasy egzogenne takie jak: metionina, lizyna, treonina, walina, lecytyna, izoleucytyna, histydyna, fenyloalanina, arginina, tyrozyna, tryptofan. Nie można nie wspomnieć również o zawartych w pyłku licznych aminokwasach endogennych m.in.: kwasie glutaminowym, kwasie asparaginowym, prolinie, serynie, glicynie, alaninie czy cysteinie. 30g pyłku pokrywa dzienne zapotrzebowanie człowieka na podstawowe aminokwasy.

Węglowodany

Węglowodany stanowią 15-35% składu pyłku i występują w postaci polisacharydów (skrobia, celuloza), monosacharydów (glukoza, fruktoza) i disacharydów (sacharoza).

Tłuszcze

 2-7% zawartości pyłku to kwasy tłuszczowe, głównie NNKT. Badania wykazały obecność 14 niezbędnych nienasyconych kwasów tłuszczowych w pyłku pszczelim m.in.: kwas linolowy, linolenowy, czy arachidowy.

Związki fenolowe

Kolejną ważną grupą wpływającą na właściwości pyłku są związki fenolowe, które stanowią 2-4% składników. Zalicza się do nich flawonoidy, leukotrieny, katechiny i fenolokwasy. Wykazują one działanie antyoksydacyjne.

Witaminy

Pyłek kwiatowy jest również źródłem wielu witamin, które stanowią około 0,7%. Wśród nich wyróżnić można; witaminę A, D, E ( rozpuszczalne w tłuszczach), oraz B₁, B₂, B₆, witaminę C, kwas foliowy, kwas nikotynowy.

Sole mineralne występujące w pyłku to: wapń, magnez, sód, fosfor, potas, żelazo, mangan, cynk, miedź, selen, krzem.

Właściwości pyłku pszczelego

Tak bogaty i zróżnicowany skład pyłku wpływa na organizm człowieka pod wieloma względami. Terapia pyłkiem pszczelim jest zalecana na różne dolegliwości. Stosuje się go jako produkt przeciwmiażdżycowy, odtruwający, antynowotworowy, oraz poprawiający odporność.

Układ krążenia

Badania kliniczne potwierdzają, że przyjmowanie przez dłuższy czas pyłku obniża poziom cholesterolu całkowitego, triglicerydów i cholesterolu LDL we krwi. Ponadto zmniejsza zdolność do agregacji płytek krwi. Wpływa to na poprawę wydolności układu krążenia i zapobiega chorobom serca i udarom.

Przy zatruciach

Pyłek pszczeli pomaga także w zatruciach metalami ciężkimi, gazami, lekami, czy innymi substancjami. Badania na zwierzętach dowodzą jego ochronny wpływ na komórki wątroby, jak również przywracanie do poziomu fizjologicznego poziomu bilirubiny i enzymów wątrobowych.

Niedożywienie  i brak apetytu

Właściwości odżywcze pyłku znalazły zastosowanie w walce z  niedożywieniem, brakiem apetytu u dzieci i osób w podeszłym wieku, a także po operacjach w okresach rekonwalescencji.

Choroby nowotworowe

Obecnie prowadzi się wiele badań wpływu pyłku na nowotwory. Potwierdzono działanie cytotoksyczne wodnych roztworów pyłku pszczelego na komórki ludzkiego nowotworu gardła porównywalne z działaniem standardowych leków antynowotworowych. Badania na zwierzętach wykazały, że te, którym podawano pyłek pszczeli, odznaczały się ogniskowymi zmianami narządów wewnętrznych, a nie tak jak to miało się w grupie kontrolnej, gdzie zmiany te miały charakter nasilony.

Inne badania dowodzą, że stosowanie pyłku pszczelego w trakcie radioterapii zmniejszało objawy choroby popromiennej u pacjentów, a także zwiększało poziom hemoglobiny i liczbę czerwonych krwinek we krwi.

Sprawność fizyczna i umysłowa

Pyłek wpływa również na poprawę ukrwienia tkanki nerwowej, pozwala na podwyższenie sprawności fizycznej i umysłowej. Wzmacnia osłabiony organizm na skutek działania stresu, czy przemęczenia. Długotrwałe przyjmowanie pyłku pomaga w leczeniu depresji i stanów apatii. Szczególnie polecany jest w geriatrii, ponieważ łagodzi objawy wczesnego starzenia się.

Odporność

Stosowanie pyłku wpływa korzystnie na układ immunologiczny. Wzmaga wytwarzanie przeciwciał zwiększając naszą odporność. Badania dowodzą, że przyjmowanie pyłku z miodem powodowało wzrost limfocytów T, neutrofili i immunoglobulin we krwi.

Stosowanie pyłku pszczelego – dawkowanie

U osób dorosłych zaleca się stosowanie 20-40g pyłku dziennie. U dzieci natomiast 10-20 g. W przeliczeniu daje to około 4-7 łyżeczek pyłku dla dorosłych i 2-4 łyżeczek dla dzieci. Należy go spożywać w 2-3 razy dziennie, przynajmniej na pół godziny przed posiłkiem.

Przeciwwskazania

Pyłek pszczeli może wywołać u niektórych osób działanie alergiczne, dlatego zaleca się odczekać dobę po przyjęciu pierwszej dawki. Jeśli wystąpią jakieś niepokojące objawy nie należy go stosować.

Jak stosować pyłek pszczeli?

Terapia pyłkiem powinna trwać trzy miesiące. Wtedy uzyskamy najlepsze efekty. Pyłek traci swoje właściwości pod wpływem wysokich temperatur oraz kwaśnego pH. Zaleca się rozpuszczanie go w wodzie lub letniej herbacie, mleku, sokach owocowych. Można go również wymieszać z konfiturą, twarogiem lub jogurtem.

Bibliografia:

1. Habryka C., Pyłek pszczeli produktem pracy pszczół, Bioprodukty- pozyskiwanie, właściwości i zastosowanie w produkcji żywności, 2016, s. 13-20.
2. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Możliwość stosowania produktów pszczelich pochodzenia roślinnego w onkologii, Postępy Fitoterapii, nr 2, 2015, s. 107-116.
3. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Nowe badania nad biologicznymi właściwościami pyłku kwiatowego, Postępy Fitoterapii, nr 1, 2012, s. 48-54.
4. Kędzia B., Hołderna-Kędzia E., Produkty pszczele w żywieniu i suplementacji diety, Postępy Fitoterapii, nr 4,2006, s. 213-222.
5. Paradowska K., Zielińska A., Krawiec N., Skład i właściwości antyoksydacyjne barwnych frakcji wyodrębnionych z pszczelego pyłku kwiatowego, Postępy Fitoterapii, nr 4, 2014,s. 209-215.