Jak to jest, że niektóre osoby jedzą smażone, wysokokaloryczne dania i mimo tego są szczupłe, a inni ponoszą konsekwencje tego sposobu żywienia bardzo szybko? Jest też grupa osób, która stara się stosować do zasad zdrowego żywienia, ograniczać w diecie produkty smażone do jednego czy dwóch cheat mealów w tygodniu. Mimo tego osoby te zmagają się ze zbędnymi kilogramami lub przynajmniej trudnością w utrzymaniu stałej masy ciała.
Dlaczego względnie zdrowy styl życia nie zawsze wystarczy do utrzymania należnej masy ciała?
Okazuje się, że czynniki genetyczne mogą tutaj odgrywać istotną rolę – dowodów dostarcza analiza przeprowadzona w 2014 roku przez naukowców z Harvard School of Public Health, która dotyczyła właśnie zależności między spożyciem smażonej żywności, genetycznym ryzykiem otyłości a masą ciała badanych kobiet i mężczyzn.
Wpływ częstości spożywania smażonej żywności na zwiększenie masy ciała był widoczny we wszystkich grupach: im częściej spożywało się smażone potrawy, tym większa była masa ciała i poziom tkanki tłuszczowej wśród badanych, więc tutaj nie było zaskoczenia.
Jednak zaobserwowano również, że wpływ ten był tym większy, im wyższe genetyczne ryzyko otyłości.
Według analizy, spożywanie smażonej żywności dodatkowo wzmacnia predyspozycje genetyczne do rozwoju otyłości. Skutkuje większym przyrostem masy ciała niż u osób bez tego ryzyka.
Oznacza to, że ograniczenie spożywania smażonej żywności i bardziej zindywidualizowana dieta jest szczególnie ważna dla osób z genetycznym ryzykiem otyłości.
Jak wyglądała analiza?
W analizie uwzględniono dane zabrane podczas prospektywnych badań kohortowych: Nurses Health Study, Health Professionals Follow – Up Study oraz Women’s Genome Health Study.
Cel
Celem analizy było określenie zależności między częstotliwością spożywania potraw smażonych a genetycznymi czynnikami ryzyka otyłości oraz ich wpływ na wskaźnik masy ciała i występowanie otyłości.
Metody
Grupa badana:
Grupę badaną stanowiły osoby zdrowe, poddane badaniom genetycznym, z kompletnym i prawidłowo przeprowadzonym wywiadem żywieniowym częstotliwościowo – ilościowym.
Analiza danych dotyczyła prospektywnych badań kohortowych:
- 9623 kobiet z Nurses Health Study
- 6379 mężczyzn z Health Professionals Follow – Up Study
- 21 421 kobiet z Women’s Genome Health Study
Metoda oceny sposobu żywienia i częstotliwości spożycia produktów smażonych:
Kwestionariusz żywieniowy żywieniowy częstotliwościowo – ilościowypozwalał na ocenę częstotliwości spożycia smażonej żywności w domu i poza domem, przy założeniu, że większość produktów w Stanach Zjednoczonych smaży się na głębokim tłuszczu.
Jakość diety oceniano na podstawie spożycia żywności smażonej, warzyw, owoców, orzechów, białka sojowego, stosunku mięsa białego do czerwonego, włókna zbóż, ilości tłuszczów trans, stosunku WNKT (wielonienasyconych kwasów tłuszczowych) do NKT (nasyconych kwasów tłuszczowych), stosowania suplementów multiwitaminowych, i spożycia alkoholu.
Wywiady na temat sposobu żywienia i BMI prowadzone były w latach 1984 i 1986 a następnie co 4 lata w Nurses Health Study , oraz w 1986 r. i następnie co 4 lata w Health Professionals Follow – Up Study, oraz na początku Women’s Genome Health Study w latach 1992-94.
W zależności od częstotliwości spożywania smażonej żywności wszystkich uczestników podzielono na trzy grupy: rzadziej niż 1 raz na tydzień, 1-3 razy na tydzień, 4 i więcej razy w tygodniu.
Analizie poddano zależności pomiędzy częstotliwością spożycia smażonej żywności, a genetyczną punktową skalą ryzyka bazującą dobrze poznanych wariantach genetycznych predysponujących do rozwoju otyłości.
Wyniki
- Im większe całkowite spożycie tłuszczu tym wyższe BMI badanych.
- We wszystkich trzech kohortach (kobiety z Nurses Health Study, mężczyźni z Health Professionals Follow – Up Study, kobiety Women’s Genome Health Study) wyższe ryzyko genetyczne otyłości wiązało się z wyższym BMI.
- Zaobserwowano istotną statystycznie zależność między konsumpcją smażonej żywności, a genetycznym ryzykiem wystąpienia otyłości i wpływem tych czynników na wskaźnik masy ciała we wszystkich kohortach (p≤0.001).
- Związek pomiędzy całkowitym spożyciem smażonej żywności, a wyższym BMI był silniejszy wśród osób z ryzykiem otyłości niż dla tych o mniejszych predyspozycjach genetycznych – zależność ta była istotna statystycznie we wszystkich kohortach (p≤0.001)
- wskaźnik masy ciała wzrastał we wszystkich kohortach wraz ze wzrostem całkowitej częstotliwości spożywania smażonej żywności, oraz wraz ze wzrostem genetycznych predyspozycji, np.:
- dla kobiet z NHS, które spożywały smażoną żywność 4 i więcej razy w tygodniu średnie BMI wynosiło 26,1 kg/m2 w grupie najniższego ryzyka genetycznego, natomiast 28,0 kg/m2 w grupie najwyższego ryzyka genetycznego
- przy częstotliwości 1 raz lub mniej na tydzień w grupie najniższego ryzyka BMI kobiet z NHS wynosiło 25,6 kg/m2, a w grupie najwyższego ryzyka BMI wynosiło 27,0 kg/m2. Trend ten jest obecny we wszystkich kohortach, wśród kobiet i mężczyzn.
- Po uwzględnieniu innych czynników żywieniowych i stylu życia powyższe wyniki nie zmieniały się w sposób istotny.
Związek BMI i genotypu w zależności od tego, jak często badani jedzą smażoną żywność. Wyniki są podane osobno dla każdego z badań, które uwzględniono w analizie. (Qi i wsp., 2014)
Podsumowanie
Wraz ze wzrostem częstości spożycia smażonej żywności wzrasta wskaźnik masy ciała – zależność ta jest najsilniejsza u osób z najwyższym genetycznym ryzykiem otyłości.
Spożywanie smażonej żywności dodatkowo wzmacnia predyspozycje genetyczne do otyłości. Skutkuje większym przyrostem masy ciała niż u osób bez tego ryzyka.
Ograniczenie spożywania smażonej żywności i bardziej zindywidualizowana dieta może być szczególnie ważna dla osób z genetycznym ryzykiem otyłości.
Bibliografia:
Qi Q., Chu A. Y., Kang J. H., i wsp.: Fried food consumpton, genetc risk, and body mass indes: gene-diet interacton analysis in three US cohort studies. BMJ 2014, doi: 10.1136/bmj.g1610.
