Spożywanie nabiału a ryzyko cukrzycy i nadciśnienia tętniczego

Jak pokazuje badanie opublikowane w „BMJ Open Diabetes Research & Care” konsumpcja co najmniej dwóch porcji nabiału dziennie wiąże się z niższym ryzykiem cukrzycy, nadciśnienia tętniczego oraz niższym ryzykiem rozpoznania zespołu metabolicznego. Zauważone powiązania były najsilniejsze w przypadku pełnotłustego nabiału.

Produkty mleczne:

Na temat produktów mlecznych mówi się wiele od lat. Możemy je podzielić na fermentowane i niefermentowane. W pierwszej grupie będą: jogurt, kefir, mleko ukwaszone oraz produkty mleczne nowej generacji, w drugiej zaś – mleko spożywcze pasteryzowane, mleko spożywcze sterylizowane, mleko spożywcze sterylizowane UHT, mleko z dodatkiem składników odżywczo-smakowych. Produkty mleczne są znane ze swoich wartości odżywczych, według zaleceń żywieniowych powinny znajdować się w codziennej diecie.

Poprzednie analizy:

Wcześniej opublikowane analizy już informowały o tym, że wyższe spożycie produktów mlecznych ma związek z niższym prawdopodobieństwem rozwoju cukrzycy, nadciśnienia tętniczego i zespołu metabolicznego. Tym razem postanowiono wykorzystać dowody z różnych regionów świata, dlatego też naukowcy wykorzystali dane od osób biorących udział w badaniu Prospective Urban Rural Epidemiology (PURE).

Charakterystyka badania – badana grupa i metody analizy:

Uczestnicy byli w wieku od 35-70 lat. Byli to mieszkańcy 21 krajów: Argentyna, Bangladesz, Brazylia, Kanada, Chile, Chiny, Kolumbia, Indie, Iran, Malezja, Palestyna, Pakistan, Filipiny, Polska, RPA, Arabia Saudyjska, Szwecja, Tanzania, Turcja, Zjednoczone Emiraty Arabskie i Zimbabwe. Stan zdrowia prawie 190 000 uczestników był obserwowany przez średnio 10 lat. W tym czasie 13 640 osób zachorowało na nadciśnienie tętnicze, a 5351 na cukrzycę typu 2.

Zwyczajowe spożycie w ciągu ostatnich 12 miesięcy oceniono za pomocą kwestionariuszy częstotliwości spożycia żywności (FFQ). Produkty mleczne, na które zwrócono uwagę w badaniu to mleko, jogurty, jogurty pitne, sery i potrawy przygotowywane z produktów mlecznych. Produkty mleczne podzielono na pełnotłuste lub o niskiej zawartości tłuszczu (1-2%). Masło i śmietanę analizowało osobno. 

W badaniu ważne były także informacje o stanie zdrowia, stosowaniu leków, poziomie wykształcenia, statusie palenia tytoniu, danych antropometrycznych – pomiary masy ciała, wzrostu, obwodu talii, oraz wyniki badań dla ciśnienia krwi i stężenia glukozy na czczo.

Dane dotyczące pięciu kryteriów rozpoznania zespołu metabolicznego udało się zebrać dla prawie 113 000 osób. U około 46667 osób zdiagnozowano zespół metaboliczny (3 z 5 kryteriów). Zastosowano poniższe kryteria:

1. Stosowanie leków hipotensyjnych lub wysokie ciśnienie krwi: skurczowe ≥130 mm Hg lub rozkurczowe ciśnienie krwi ≥85 mm Hg;
2. obwód talii powyżej 80 cm u kobiet i wynoszący co najmniej 94 cm u mężczyzn (z wyjątkiem mężczyzn z Azji i Ameryki Południowej – w tym przypadku obwód talii ≥90 cm).
3. niski poziom cholesterolu HDL (mniej niż 1 mmol/l – 40 mg/dl dla mężczyzn i mniej niż 1,3 mmol/l – 50 mg/dl dla kobiet);
4. poziom triglicerydów powyżej 1,7 mmol/dl (150 mg/dl);
5. glikemia na czczo ≥5,5 mmol/l (100 mg/dl) lub wyższa bądź stosowanie leków przeciwcukrzycowych.

Wyniki badania:

Średnie dzienne całkowite spożycie nabiału wyniosło 179 g. Zdecydowanie więcej spożywano produktów pełnotłustych – 124,5 g w porównaniu do 65 g dla spożycia niskotłuszczowych.

Nabiał ogółem i nabiał pełnotłusty był związany z rzadszym spełnieniem większości kryteriów dla rozpoznania zespołu metabolicznego, przy czym skala tego związku była najsilniejsza w krajach o normalnie niskim spożyciu nabiału. Takiego związku nie zaobserwowano w przypadku spożywania nabiału niskotłuszczowego.

Wykazano także, że spożywanie co najmniej dwóch porcje nabiału były związane z 24%-owym niższym ryzykiem rozwoju zespołu metabolicznego, a 28%-owym w przypadku spożywania samych pełnotłustych produktów mlecznych, w porównaniu z niespożywaniem nabiału. Dla cukrzycy i nadciśnienia tętniczego, ryzyko rozwoju tych stanów chorobowych było niższe o 11-12% przy konsumpcji przynajmniej 2 porcji produktów mlecznych dziennie, a o 13-14% przy spożywaniu 3 porcji na dobę. Związek ten był silniejszy przy zwyczajowej konsumpcji pełnotłustego nabiału niż niskotłuszczowego nabiału.

Jest to jednak badanie obserwacyjne, w którym nie można ustalić związku przyczynowo-skutkowego. Posiada również ograniczenia. Analiza wymaga kontynuacji, w badaniach długoterminowych i zakrojonych na szerszą skalę.  

Źródło: Balaji Bhavadharini, Mahshid Dehghan, Andrew Mente, Sumathy Rangarajan, Patrick Sheridan, Viswanathan Mohan, Romaina Iqbal, Rajeev Gupta, Scott Lear, Edelweiss Wentzel-Viljoen, Alvaro Avezum, Patricio Lopez-Jaramillo, Prem Mony, Ravi Prasad Varma, Rajesh Kumar, Jephat Chifamba, Khalid F Alhabib, Noushin Mohammadifard, Aytekin Oguz, Fernando Lanas, Dorota Rozanska, Kristina Bengtsson Bostrom, Khalid Yusoff, Lungiswa P Tsolkile, Antonio Dans, Afzalhussein Yusufali, Andres Orlandini, Paul Poirier, Rasha Khatib, Bo Hu, Li Wei, Lu Yin, Ai Deeraili, Karen Yeates, Rita Yusuf, Noorhassim Ismail, Dariush Mozaffarian, Koon Teo, Sonia S Anand, Salim Yusuf. Association of dairy consumption with metabolic syndrome, hypertension and diabetes in 147 812 individuals from 21 countries. BMJ Open Diabetes Research & Care, 2020; 8 (1): e000826 (https://drc.bmj.com/content/bmjdrc/8/1/e000826.full.pdf)