Surica — słowiański napój. Poznaj przepis na eliksir naszych przodków

Surica (czasem też „syryca” lub „suryca”) to tradycyjny, napój Słowian, znany głównie z przekazów historycznych i folklorystycznych. Uznawany jest za orzeźwiający i prozdrowotny „eliksir”. Był często spożywany podczas obrzędów i uroczystości. Proces fermentacji stosowany w produkcji suricy nawiązywał do dawnych słowiańskich tradycji, które kładły duży nacisk na wykorzystywanie darów natury. Przygotowywany był z lokalnych ziół, kwiatów, owoców i miodu, a fermentacja nadawała mu unikatowy smak i prozdrowotne właściwości. Obecnie Surica wraca do łask jako zdrowsza alternatywa dla współczesnych napojów. Zawdzięcza to między innymi swoim probiotycznym i odżywczym właściwościom​ [1,2].

Czym charakteryzuje się surica?

• Składniki: Najczęściej wytwarzana z mieszanki wody, miodu, owoców (np. jagód), ziół i zbóż.
• Proces fermentacji: Poddawana była naturalnej fermentacji, co nadawało jej lekko alkoholowy charakter.
• Kultura spożycia: Była używana podczas świąt i rytuałów, odgrywając ważną rolę w życiu społecznym i religijnym Słowian.

Właściwości prozdrowotne

Działanie przeciwzapalne i antybakteryjne. Wiele ziół używanych do przygotowania Suricy, np. rumianek, mięta, krwawnik, czy miód zawierający metyloglioksal mają właściwości przeciwzapalne i antybakteryjne. Wspierają zdrowie organizmu, redukując stany zapalne i chroniąc przed infekcjami [3,4].

Wsparcie dla układu pokarmowego. Dzięki procesowi fermentacji Surica zawiera dzikie szczepy prebiotyczne, które wspierają budowę naturalnej flory bakteryjnej jelit. Jej prawidłowy skład sprzyja odpowiedniemu trawieniu, zmniejszając dolegliwości takie jak wzdęcia, zaparcia, czy biegunki. Surica często zawiera świeżą miętę pieprzową, wykazującą właściwości rozkurczające, szczególnie mięśnie gładkie przewodu pokarmowego. Ta cecha może okazać się niezwykle pomocna m.in. w przypadku idiopatycznych bólów podbrzusza np. w zespole jelita drażliwego (IBS) i wielu innych zaburzeniach motoryki jelit [5].

Źródło witamin i składników mineralnych. Składniki Suricy, takie jak owoce i zioła, są bogate w witaminy (np. witaminę C z czarnej porzeczki, dzikiej róży lub cytryny) oraz składniki mineralne i polifenole, które wspierają odporność i prawidłowe funkcjonowanie organizmu [6].

Poprawa samopoczucia i redukcja stresu. Zioła takie jak melisa czy lawenda lub nawet chmiel są często dodawane do Suricy. Są znane z działania uspokajającego i mogą wspomagać redukcję stresu oraz poprawę jakości snu [7,8].

Przepis. Jak przygotować Suricę?

SKŁADNIKI:

• owoce — np., liście, kwiaty i owoce – np. mięta, rumianek, werbena cytrynowa, melisa, trawa cytrynowa szałwia, tymianek, rozmaryn, kwiaty i owoce czarnego bzu, pokrzywa, płatki dzikiej róży, lawenda, poziomi, maliny, jeżyny, truskawki i inne- 1 litr
  – miód – 150 g
• woda (do 4/5 wysokości słoja)
• słój o pojemności 3 litrów

SPOSÓB PRZYGOTOWANIA:

• Jadalne zioła, kwiaty, liście i owoce włożyć do słoja do 1/3 wysokości.
• Dodać miód do ostudzonej wody, dokładnie wymieszać i zalać zioła przygotowanym roztworem.  
• Przykryć naczynie gazą lub ściereczką i zabezpieczyć gumką, aby zapobiec dostaniu się owadów.  
• Pozostawić w ciepłym miejscu, najlepiej na słońcu, na 2-3 dni, w celu umożliwienia rozpoczęcia procesu fermentacji. Codziennie mieszać zawartość.  
• Po zakończeniu fermentacji należy przecedzić napój i przelać do butelek. Suricę można spożywać od razu lub przechowywać w lodówce do kilku dni[1].

Czego nie dodawać do Suricy?

W celu przygotowania Suricy warto zwrócić uwagę na to, czego nie powinno się dodawać wcale / w mniejszych ilościach, aby nie zaburzyć jej smaku oraz właściwości. 

• Niejadalne rośliny. Chociaż dodawanie prozdrowotnych roślin jest kluczowe w przygotowaniu Suricy, warto mieć na uwadze, że na terytorium Polski rośnie wiele roślin, które są szkodliwe dla zdrowia człowieka. Są to m.in.:
  • Wilżyna ciernista (Rhamnus cathartica). Roślina ta produkuje owoce, które są trujące, zwłaszcza w dużych ilościach. Może powodować problemy żołądkowo-jelitowe i inne dolegliwości.  
  • Lilia złotogłów (Lilium martagon). Cała roślina, w tym cebule i kwiaty, jest toksyczna. Spożycie może prowadzić do objawów takich jak bóle brzucha, wymioty i biegunka.  
  • Tojad mocny (Aconitum spp.). Wszystkie części tej rośliny są silnie toksyczne. Zawiera alkaloidy, które mogą prowadzić do poważnych zatruć, w tym do zatrucia pokarmowego i problemów z układem nerwowym.  
  • Ciemiernik (Helleborus spp.). Roślina ta zawiera glikozydy nasercowe i inne toksyczne związki, które mogą powodować poważne problemy zdrowotne, takie jak nudności, wymioty, ból głowy, a nawet zatrucie.  
  • Pokrzyk wilcza jagoda (Atropa belladonna). Cała roślina jest bardzo toksyczna. Zawiera alkaloidy, które mogą prowadzić do ciężkiego zatrucia, w tym halucynacji, paraliżu i śmierci.  
  • Rącznik pospolity (Ricinus communis). Nasiona rącznika są bardzo toksyczne z powodu zawartości rycyny, silnego toksycznego białka. Spożycie nasion może prowadzić do poważnych problemów zdrowotnych, w tym śmierci.  
  • Glistnik jaskółcze ziele (Chelidonium majus). Chociaż glistnik jest znany w medycynie ludowej, jego sok może być toksyczny przy spożyciu i podrażniać błony śluzowe.  
  • Rdest wężownik (Polygonum bistorta). Chociaż nie jest skrajnie toksyczny, spożycie w dużych ilościach może prowadzić do dolegliwości żołądkowych [9,10].
• Słodkie owoce. Dodawanie owoców takich jak arbuz, czy banany może nie pasować do kwaśnego profilu smakowego Suricy.
• Tłuste składniki. Surica powinna być napojem o lekkiej konsystencji, więc unikanie tłustych dodatków, takich jak oleje czy śmietany, jest dobrym pomysłem.
• Ostre przyprawy. Zbyt wiele ostrych przypraw, takich jak chili czy pieprz cayenne, może przyćmić naturalny smak fermentacji.
• Inne rodzaje octów. Używanie octu w Suricy nie jest zalecane, ponieważ może zmienić jej smak. Proces fermentacji sam w sobie dostarcza odpowiedniego kwasu.
• Gorzkie zioła. Takie jak: piołun, gorczyca, czarnuszka siewna, czy chmiel mają specyficznie gorzki posmak, który nie wszystkim może odpowiadać [1].

Podsumowanie

Współczesny trend powrotu do tradycji i poszukiwanie zdrowszych alternatyw napojów sprawia, że Surica odzyskuje popularność jako naturalny, fermentowany eliksir. Jej przygotowanie jest proste, a możliwości komponowania składników pozwalają na dostosowanie smaku i właściwości do własnych potrzeb. Ważne jest jednak, aby zwracać uwagę na dodawane rośliny, unikając tych toksycznych, które mogą być niebezpieczne dla zdrowia. Surica to więcej niż napój — to element dziedzictwa kulturowego, który promuje słowiańske zwyczaje, zdrowie i przyjemność czerpaną z darów natury. Podtrzymanie tej tradycji może wzbogacić nasz codzienny nawyk spożywania smakowych napojów o korzyści zdrowotne i smakowe, które były doceniane przez wieki.

Bibliografia:

1. https://mudr-alena-hamplova.cz/surica-vynikajici-fermentovany-bylinny-napoj/
2. https://gotujwstylueko.pl/przepisy/surica-naturalny-napoj-slowianski-naszych-przodkow
3. Mandal MD, Mandal S. Honey: its medicinal property and antibacterial activity. Asian Pac J Trop Biomed. 2011;1(2):154-160. doi:10.1016/S2221-1691(11)60016-6
4. Yeung KS, Hernandez M, Mao JJ, Haviland I, Gubili J. Herbal medicine for depression and anxiety: A systematic review with assessment of potential psycho-oncologic relevance. Phytother Res. 2018;32(5):865-891. doi:10.1002/ptr.6033
5. Fiorini G, Saracino IM, Pavoni M, et al. Efficacy of a new nutraceutical formulation: L-tryptophan, probiotics, charcoal, chamomile, mint, and licorice (COLONIR®) in the improvement of gastrointestinal symptoms in subjects with irritable bowel syndrome. Minerva Gastroenterol (Torino). 2023;69(1):123-127. doi:10.23736/S2724-5985.22.03282-X
6. Jafari, D., Esmaeilzadeh, A., Mohammadi-Kordkhayli, M., Rezaei, N. (2019). Vitamin C and the Immune System. In: Mahmoudi, M., Rezaei, N. (eds) Nutrition and Immunity. Springer, Cham. https://doi.org/10.1007/978-3-030-16073-9_5
7. Scholey A, Gibbs A, Neale C, Perry N, Ossoukhova A, Bilog V, Kras M, Scholz C, Sass M, Buchwald-Werner S. Anti-Stress Effects of Lemon Balm-Containing Foods. Nutrients. 2014; 6(11):4805-4821. https://doi.org/10.3390/nu6114805
8. https://www.psychologytoday.com/us/blog/how-my-brain-works/202110/can-herbs-help-you-alleviate-stress-and-anxiety
9. https://zielares.pl/blog/lista-32-najbardziej-trujacych-roslin-w-polsce/
10. https://ziolana.pl/trujace-rosliny/