Syrop figowy. Słoneczna słodycz — jej właściwości

Fico Dottato Calabrese, czyli włoskie figi kalabryjskie przez niektóre osoby mogą być uznane za jedne z najmniej „wegańskich” owoców świata. Opinia ta jest spowodowana naturalnym sposobem zapylania kwiatów figowca.

Mianowicie samica osy figowej, przeciska się przez niewielki otwór do wnętrza kwiatu figowego, niestety łamiąc przy tym skrzydła. W środku składa jaja, jednocześnie zapylając przy tym kwiat. Ten zaś następnie przemienia się w owoc. Wyklute larwy wydostają się z niego, a dorosła osa, z racji braku skrzydeł, zostaje we wnętrzu figi. Wraz z dojrzewaniem fig pojawia się w nich ficyna, czyli enzym, który jest odpowiedzialny za rozłożenie dorosłej osy.
Pomimo dość makabrycznego opisu, pamiętajmy, że dla os figowych jest to jedyny możliwy sposób rozmnażania. Nosi on nazwę „nursery pollination”, jest także spotykany m.in. u palm karłatek czy pełnika (1).

Istnieje także odmiana fig samozapylających (adriatyckie), jednakże te owoce są mniejsze i mniej powszechne (1).

Syrop figowy

Ludzie od zawsze dążyli do produkcji substancji słodzących. Wpływała na to zarówno ograniczona ilość dostępnego miodu, jak i uwielbienie odczuwania słodkiego smaku w potrawach. Dlatego starano się stworzyć zamienniki miodu, czyli syropy owocowe, m.in. figowe, daktylowe, czy z agawy.

W ciepłym klimacie Grecji, Włoch oraz Turcji, rosną figi o zawartości cukru aż 16%! Owoce te doskonale nadają się do przygotowania z nich syropu.
Syrop figowy jest wykorzystywany w tradycyjnej kuchni włoskiej. Polewa się nim ravioli oraz cartellate, czyli smażone ciasteczka (3).

Produkcja syropu figowego

Tradycyjnie wytwarzany syrop figowy jest przygotowywany ze świeżych, dojrzałych fig. Są one naprzemiennie prużone, czyli gotowane w małej ilości wody, a następnie chłodzone. Proces ten trwa wiele dni, jest porównywalny z przygotowywaniem naszych konfitur czy powideł śliwkowych. Następnie syrop filtruje się przez gazę, w celu usunięcia pestek oraz ewentualnych pozostałości owoców. W ten sposób wytwarzany syrop figowy jest ciemny i gęsty (porównywalny gęstością do płynnego miodu) (3).

Jak kupować syrop figowy?

Aktualnie proces ten został zautomatyzowany. Jednak nadal opiera się na tych samych zasadach, czyli na długotrwałym gotowaniu fig. Cena słoiczka (250 ml) syropu figowego w 2024 waha się od 30 do 70zł (11). Rozbieżność ta jest spowodowana odmianą wykorzystanych fig, pochodzeniem owoców (z uprawy bio lub konwencjonalnej), a także metodą wytworzenia syropu.

Niestety coraz częściej producenci, chcąc obniżyć koszt produkcji, dodają do syropu figowego cukier lub zagęstniki (3). Dlatego kupując syrop, dobrze jest sprawdzić na etykiecie jego skład.

Możemy także kupić syropy figowe w aptekach. Są to preparaty zawierające wodny ekstrakt z suszonych fig, mannę (Fraxinus ornus), cukier oraz regulator kwasowości. Produkt ten jest polecany w przypadku zaparć, ponieważ korzystnie wpływa na trawienie oraz przyśpiesza perystaltykę jelit (13).

W sklepach są także syropy o smaku figowym. W ich składzie znajdują się cukier, naturalny aromat figowy, regulator kwasowości, sok cytrynowy i karmel (12). Takie syropy nie mają żadnych istotnych właściwości prozdrowotnych.

Składniki odżywcze w syropie figowym

Składniki odżywcze syropu figowego (bez dodatku cukru)

Składnik	Zawartość w 100 g	Zawartość w łyżeczce (5 g)	Zawartość w 100 g świeżych fig	Zawartość w 100 g suszonych fig
Energia	276 kcal	13,8 kcal	74 kcal	311 kcal
Węglowodany	67,8 g	3,39 g	19,18 g	78 g
Błonnik	0,9 g	0,045 g	2,9 g	12,9 g
Cukier	60,3 g	3 g	16,26 g	5,9 g
Białko	1,36 g	0,068 g	0,25 g	3,6 g

Źródło: https://valleyfig.com/industrial-foodservice/fig-concentrate/

Syrop figowy zawiera ok. 68% węglowodanów oraz 60% cukru. Ilości te są porównywalne z zawartością cukru w innych syropach owocowych. Mianowicie syrop daktylowy zawiera 67% cukru, syrop klonowy 76% (9).

Analizując skład syropu figowego, można zauważyć, że nie jest bogatym źródłem białka oraz błonnika. W świeżych figach znajduje się 3 razy więcej błonnika niż w syropie. W suszonych figach nawet 10 razy więcej!

Zawartość składników mineralnych

Składnik mineralny	Zawartość w 100 g syropu figowego (mg)	Zawartość w łyżeczce (5 g) syropu figowego (mg)	Zawartość w 100 g świeżych fig (mg)	Zawartość w 100 g suszonych fig (mg)
Sód	14,7	0,735	1	44
Wapń	24,7	1,235	35	203
Żelazo	0,9	0,045	0,37	3,3
Potas	697	34,85	232	938

Źródło: opracowanie własne na podstawie https://valleyfig.com/industrial-foodservice/fig-concentrate/ oraz baz danych programu dietetycznego Nuvero

Figi suszone są cennym źródłem wapnia i potasu. Szczególnie w diecie wegetariańskiej i wegańskiej. Przeanalizujmy: ważąca 15 g suszona figa dostarcza 30 mg wapnia i 135 mg potasu. Dla porównania taka sama ilość suszonych moreli dostarcza 20 mg wapnia i 150 mg potasu, a daktyli – 10 mg wapnia i 103 mg potasu. Niestety, syrop figowy zawiera mniej składników mineralnych niż suszone figi. W przypadku wapnia ich ilość jest nawet ośmiokrotnie niższa.

Składniki antyoksydacyjne

Składnik	Zawartość w 1 g syropu figowego	Zawartość w łyżeczce (5 g)
Kwas galusowy	0,021 mg	0,105mg
Kwas chlorogenowy	0,1 mg	0,5 mg
Kwas syryngowy	0,08 mg	0,4 mg
Epikatechina	0,07 mg	0,35 g
Katechina	0,34 mg	1,7 mg
Rutyna	1,9 mg	9,5 mg

Źródło: Puoci F., Iema F., Spizzirri U., Restuccia D., Pezzi V., Sirianni R., Manganaro L., Curcio M., Parisi O., Cirillo G., Picci N. (2011) Antioxidant Activity of a Maditerranean Food Product: „Fig Syrup”. Nutrients, 3(3), 317-329

To właśnie dzięki wymienionym w tabeli składnikom antyoksydacyjnym syrop figowy staje się cenniejszym produktem spożywczym. W 2011 roku przeprowadzono badania, z których wynika, że syrop ten jest źródłem wielu łatwoprzyswajalnych antyoksydantów (4,10).

Składniki te zmniejszają stres oksydacyjny. Przez co wpływają na zmniejszenie ryzyka wystąpienia stanów zapalnych w organizmie. Ma to istotny wpływ w trakcie chorób m.in. układu krwionośnego, pokarmowego czy nerwowego. Ponadto przeciwutleniacze pomagają inaktywować wirusy i bakterie (4,10).

Porównanie syropu figowego z innymi syropami roślinnymi

Każdy z syropów roślinnych ma inne walory smakowo-zapachowe. Syrop figowy ma głęboki owocowo-karmelowy smak i aromat. Syrop z agawy w smaku przypomina miód, w smaku jest delikatny i łagodny. Syrop klonowy ma karmelowo-orzechowy smak i złocisty kolor.

Czy występują różnice w zawartościach poszczególnych składników syropów?

Oczywiście, tak. Występują pewne różnice, np. syrop klonowy zawiera cztery razy więcej wapnia (102 mg/100 g produktu), niż syrop figowy (24,7 mg). Syrop z agawy ma jedynie 1 mg wapnia w 100 g (9). Aczkolwiek pamiętajmy, że syropy owocowe są produktami, które spożywamy w niewielkich ilościach, tj. 5-10g. W związku, z tym różnice te, nie są aż tak istotne.

Zdrowszy jest syrop figowy, czy figi?

Syrop figowy, a cukrzyca

W badaniach na myszach udowodniono, że spożywanie świeżych fig wpływa na zwiększenie insulinowrażliwości tkanek. Przez to wywiera pozytywny wpływ na metabolizm glukozy. Mechanizm ten tłumaczy się zawartością kwasu abscysynowego oraz błonnika (6). Jednakże zawracając uwagę na ilości błonnika w syropie figowym, jego wpływ na przemiany cukru będzie mniej korzystny.

Prebiotyki w syropie figowym

Produkty z fig zawierają celulozę oraz kwas chlorogenowy. Składnik ten nie jest wchłaniany do organizmu, ale jest metabolizowany przez mikrobiom. Dzięki temu wspomaga nie tylko trawienie, ale także wpływa na wzmocnienie odporności organizmu. Łagodzi objawy IBS oraz zapobiega chorobom zapalnym układu pokarmowego (6,8).

Co ciekawe, ze świeżych fig wyizolowano dzikie szczepy probiotyczne: Lactiplantibacillus planetarium oraz Lacticaseibacillus paracasei. Bakterie te zwalczają patogeny w jelicie, dzięki czemu zwiększają odporność organizmu. Przeciwdziałają także rozwojowi chorób układu pokarmowego (8). Pamiętajmy jednak, że bakterie te tracą aktywność w trakcie wielogodzinnego gotowania syropu.

Regulacja perystaltyki jelit i wypróżnień

Figi suszone i pasta z fig są stosowane jako środki przeczyszczające. W figach suszonych znajduje się 13% błonnika, w większości jest to celuloza. Spożywanie jej wpływa profilaktycznie na choroby układu krążenia, cukrzycy, otyłości, zaburzeń lipidowych czy chorób układu pokarmowego (14). Syrop figowy zawiera ok. 1% błonnika, można przypuszczać, że skuteczność syropu będzie mniejsza niż skuteczność suszonych owoców w przypadku zapobiegania zaparciom (9).

Jednakże syrop figowy jest wykorzystywany jako środek przeciw zaparciom. W trakcie badań przeprowadzonych na dzieciach cierpiących na zaparcia zauważono, że syrop ten reguluje częstotliwość wypróżnień, zmniejsza także bolesność brzucha. Dodatkowo spożywanie syropu może zwiększać apetyt dziecka (7). Jest bardzo pomocne w przypadku wspomagania leczenia dzieci o zmniejszonym apetycie.

Wzmacnianie układu nerwowego

W syropie figowym znajduje się inhibitor cholinesterazy. Związek ten wykazuje pozytywne działanie na ośrodkowy układ nerwowy, wykorzystuje się go w terapiach leczniczych choroby Alzheimera. Zauważono, że ilość tego inhibitora maleje wraz z wiekiem. W związku, z czym następuje pogorszenie funkcjonowania układu nerwowego (4). Można rozważyć włączenie syropu figowego lub fig w celu uzupełniania tego składnika w diecie starszych osób. Przy czym należy wziąć pod uwagę zawartość cukru w tych produktach. 

Właściwości antyoksydacyjne syropu figowego

Zawartość antyoksydantów jest największą zdrowotną zaletą tego syropu. Stres oksydacyjny wspomaga rozwój chorób i zaburzeń metabolicznych. Dlatego tak ważne jest przeciwdziałanie jego występowaniu. Antyoksydanty występujące w syropie figowym wpływają na polepszenie funkcjonowania układu sercowo- naczyniowego, zapobiegają chorobie wieńcowej. Mają korzystny wpływ na ograniczenie ryzyka wystąpienia nowotworu. Pozytywnie wpływają także na ograniczanie wystąpienia stanu zapalnego układu pokarmowego oraz wzmocnienie błony śluzowej żołądka (4,10).

Pamiętajmy, że owoce zarówno świeże, jak i suszone także zawierają antyoksydanty. 

Wnioski

• Jeżeli nie mamy możliwości kupienia syropu od włoskiej babci, wybierzmy taki, który jest produkowany przez lokalną manufakturę. Przeczytajmy jego skład — powinny tam się znajdować jedynie figi i woda. Tradycyjny syrop jest ciemny i gęsty. A także ma przyjemny słodki zapach i smak.
• Analizując skład odżywczy i mineralny syropu figowego, można wysnuć wniosek, że syrop ten jest płynnym cukrem.
• Syrop figowy może być dodawany do diety osób, które nie mają zaburzeń gospodarki cukrzycowej.
• Antyoksydanty zawarte w syropie figowym wspomagają odporność, funkcjonowanie układu sercowo- naczyniowego, a także zmniejszają ryzyko wystąpienia chorób neurodegeneracyjnych. Aczkolwiek antyoksydanty występują także w świeżych i suszonych figach.
• Syrop figowy tak samo, jak suszone figi, wpływa na polepszenie perystaltyki jelit.
• Suszone figi zawierają więcej składników odżywczych i mineralnych niż syrop figowy. Zawierają także więcej błonnika, przez co korzystniej wpływają na gospodarkę węglowodanową.
• Świeże figi mają mniejszą kaloryczność oraz zawierają prebiotyki, których nie znajdziemy w syropie figowym.
• Sądzę, że spożywanie świeżych i suszonych fig jest korzystniejsze dla zdrowia, niż spożywanie syropu figowego.

Najczęstsze pytania:

 Bibliografia:

1. www.zycieaklimat.edu.pl/figa
2. https://valleyfig.com/industrial-foodservice/fig-concentrate/
3. http://angelasdelicacies.blogspot.com/2019/09/syrop-figowy-z-kalabrii-calabrian-fig.html
4. Puoci F., Iemma F., Spizzirri U., Restuccia D., Pezzi V., Sirianni R., Manganaro L., Curcio M., Parisi O., Cirillo G., Picci N. (2011) Antioxidant Activity of a Mediterranean Food Product:”Fig Syrup”.Nutrients, 3(3), 317-329
5. Rasool I., Aziz A., Khalid W., Koraqi H., Siddiqui S., Al- Farga A., Lai W., Ali A. (2023) Industral Application and Health Prospective of Fig (Ficus carica) By- Products. Molecules, 28(3), 960
6. Sandhu A., Islam M., Edirisinghe I., Burton-Freeman B.(2023) Phytochemical Composition and Health Benefits of Figs (Fresh and Dried): A Review of Literature from 2000 to 2022. Nutrients, 15(11), 2623
7. Tajik P., Goudarzian A., Shadnoush M, Bagheri B. (2018) Effect of red sugar on functional constipation in children compared to figs syrup, a randomized controlled trial study. Gastroenterol Hepatol Bed Bench, 11(4), 313-318
8. Barache N., Belguesmia Y., Ladjouzi R., Bendal F., Drider D. (2020) Clusters of Lactobacillus Strains from Vegetal Origins Are Associated with Beneficial Functions: Experimental Data and Statistical Interpretations. Foods, 9(8), 985
9. Baza danych programu dietetycznego Nuvero
10. Xu D., Hu M., Wang Y., Cui Y. (2019) Antioxidant Activities of Quercetin and Its Complexes for Madicinal Application. Molecules, 24 (6), 1123
11. https://www.elenianna.com/fig-syrup-askada
12. https://www.giffard.com/en/fruits-and-plants-syrups/441-157-fig-syrup.html#/2-volume-100_cl
13. https://www.allecco.pl/manna-figa-syrop-200-ml.html?srsltid=AfmBOorTzRKIOPKNZLe3Rp1gXr21yOM91uXooGdSKSbdbq2Xy241-U_FMFE
14. Oh HG., Lee HY., Seo MY., Kang YR., Kim JH., Park JW. Kim OJ., Back HI., Kim SY, Oh MR., Park SH, Kim MG., Jeon JY, Hwang MH., Shin SJ., Chae SW. (2011) Effect of Ficus carica paste on constipation induced by a high-protein feed and movement restriction in beagles. Lab Anim Res, 27 (4), 275-281