Dieta w IBS

zespół jelita drażliwego

IBS (zespół jelita drażliwego) to choroba jelita cienkiego i grubego, objawiająca się głównie bólami brzucha oraz zaburzeniami rytmu wypróżnień, które nie są uwarunkowane zmianami organicznymi ani biochemicznymi. Jest najczęściej występującą chorobą układu pokarmowego. Zdiagnozowany IBS występuje u 10-20% dorosłej populacji i 2 razy częściej dotyka kobiet niż mężczyzn. Objawy pojawiają się najczęściej między 20. a 40. rokiem życia.

Spis treści:

  1. Przyczyny
  2. Przebieg choroby
  3. Objawy
  4. Dieta w IBS
  5. Ogólne zalecenia dietetyczne

Przyczyny choroby

Przyczyna zespołu jelita drażliwego nie została do końca wyjaśniona. Do najważniejszych czynników odgrywających rolę w rozwoju tej choroby należą:

  • zaburzenia funkcji motorycznej jelit;
  • nadwrażliwość trzewna;
  • zaburzenia na osi mózgowo-jelitowej;
  • przebycie biegunki infekcyjnej;
  • czynniki psychologiczne (stres, depresja, stany lękowe).

🔎 Badacze wskazują również na czynniki, które zapobiegają wystąpieniu IBS [3]. Przestrzeganie zdrowego stylu życia, w tym niepalenie, aktywność fizyczna na wysokim poziomie, optymalna ilość snu, wysoka jakość diety oraz umiarkowane spożycie alkoholu, znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia zespołu jelita drażliwego (IBS) w populacji ogólnej.

Przebieg IBS

Przebieg choroby ma charakter przewlekły i w zależności od dominującego objawu wyróżnia się 3 jej typy:

  • biegunkowy;
  • zaparciowy;
  • mieszany (występowanie naprzemienne biegunek i zaparć).

Objawy IBS

  • stały lub nawracający dyskomfort, ból brzucha, który nasila się po posiłkach;
  • biegunka lub zaparcia bądź ich naprzemienne występowanie;
  • wzdęcia, uczucie pełności nawet po niewielkim posiłku;
  • domieszka śluzu w kale;
  • zgaga;
  • nudności;
  • wymioty;
  • uczucie zmęczenia.

Rozpoznanie ustala się na podstawie potwierdzenia występowania typowych objawów, przez co najmniej 3 miesiące z równoczesnym wykluczeniem istnienia innych chorób organicznych (na podstawie badań diagnostycznych).

Dieta w IBS

Leczenie IBS to głównie odpowiednia dieta. Nie istnieją zalecenia dietetyczne identyczne dla wszystkich chorych. Ogólne wytyczne należy dostosować indywidualnie, biorąc pod uwagę tolerancję na niektóre produkty i potrawy.

Kluczowe jest ustalenie składników diety, które wywołują niepożądane objawy. W tym celu przez kilka dni należy dokładnie notować wszystko to, co się zjadło i wypiło z jednoczesną obserwacją występujących w tym czasie dolegliwości. Taka analiza może pomóc w ustaleniu pokarmów wywołujących i nasilających objawy.

Najczęściej, jako źle tolerowane przez chorych na IBS wymieniane są:

Zobacz również
żywienie w oparzeniach

  • produkty wzdymające takie jak cebula, czosnek, kapusta, strączkowe, kalafior, brokuły, brukselka, kukurydza
  • produkty mleczne
  • kawa (u części pacjentów działa jednak pozytywnie [1] – przyp. redakcji)
  • produkty z pszenicy
  • jaja
  • cytrusy
  • drożdże
  • ostre przyprawy
  • produkty smażone
  • żywność typu „fast food”.

Znaczenie diety low-FODMAP

Według obecnej wiedzy dietetycznej złotym standardem dietoterapii IBS jest stosowanie diety low-FODMAP, czyli eliminującej konkretne produkty z diety. Składa się ona z kilku etapów, które poznacie z tego artykułu: https://dietetycy.org.pl/dieta-low-fodmap-zlotym-standardem-w-walce-z-ibs/ – przyp. redakcji

Możliwe niedobory

🔎 Osoby cierpiące na zespół jelita drażliwego często mają niedobory błonnika oraz witaminy D [2]. Należy zwrócić zatem uwagę na obecność tych witamin w diecie – w przypadku witaminy D zapewnić odpowiednią suplementację.

Najbardziej ogólne zalecenia dietetyczne to:

  • regularne jedzenie pięciu posiłków dziennie o małej objętości
  • rezygnacja lub ograniczenie produktów, których chory nie toleruje
  • ograniczenie spożycia produktów i potraw tłustych i smażonych
  • unikanie produktów i potraw powodujących wzdęcia
  • ograniczenie ilości spożywanej kawy, herbaty, napojów alkoholowych i napojów gazowanych

Najlepsze będą potrawy gotowane w wodzie lub na parze, a także pieczone w folii bądź duszone bez tłuszczu. Niewskazane jest za to smażenie, grillowanie i tradycyjne pieczenie.

Rokowania, co do wyleczenia choroby są niepomyślne. Po zaprzestaniu przestrzegania zaleceń dietetycznych objawy najczęściej powracają.

Bibliografia:

  1. Lee, J. Y., Yau, C. Y., Loh, C. Y. L., Lim, W. S., Teoh, S. E., Yau, C. E., … & Ng, Q. X. (2023). Examining the Association between Coffee Intake and the Risk of Developing Irritable Bowel Syndrome: A Systematic Review and Meta-Analysis. Nutrients15(22), 4745.
  2. Veraza DI, Calderon G, Jansson-Knodell C, Aljaras R, Foster ED, Xu H, Biruete A, Shin A. A systematic review and meta-analysis of diet and nutrient intake in adults with irritable bowel syndrome. Neurogastroenterol Motil. 2023 Oct 27:e14698. doi: 10.1111/nmo.14698. Epub ahead of print. PMID: 37897138.
  3. Ho, F. F., Sun, H., Zheng, H., Wong, D. C., Gao, Y. Y., Mao, C., … & Chung, V. C. (2024). Association of healthy lifestyle behaviours with incident irritable bowel syndrome: a large population-based prospective cohort study. Gut.
  • Data pierwotnej publikacji: 29.11.2014
  • Data ostatniej aktualizacji o wyniki badań: 11.03.2024