Jeśli najpierw dokonuje się wyboru deseru, to może wpływać na decyzję co do rodzaju głównego dania, według nowych badań opublikowanych przez „American Psychological Association”.
Na czym polegał eksperyment?
Podczas eksperymentu naukowcy umieścili na początku lub na końcu bufetu w stołówce uniwersyteckiej zdrowy lub mniej zdrowy deser (świeże owoce w porównaniu z sernikiem cytrynowym). Kiedy uczestnicy najpierw wybierali sernik – decydowali się na niskokaloryczne dania główne lub przystawki i ostatecznie spożyli mniej kilokalorii. Ci zaś, którzy najpierw wybierali świeże owoce – spożywali większe główne dania. Efekty te nie zostały potwierdzone, gdy jeden z deserów został umieszczony na końcu bufetu.
„Przypuszcza się, że uczestnicy, którzy wybierali zdrowszy deser mogli pomyśleć, że już dokonali lepszego wyboru dla swojego zdrowia, więc zasłużyli na jedzenie o wyższej kaloryczności w dalszej części bufetu” – komentują autorzy.
Pierwszy eksperyment przeprowadzono w stołówce EGADE Business School w Monterrey w Meksyku. Trzy dodatkowe eksperymenty online, które naśladowały bufet z posiłkami, miały podobne wyniki, z wyjątkiem sytuacji, w której uczestnicy byli rozproszeni, mając na głowie sprawy bardziej absorbujące w danej chwili niż wybór jedzenia. W takim przypadku uczestnicy, którzy wybrali najpierw deser w zdrowszej wersji, częściej podejmowali niezdrowe decyzje, wybierając wysokokaloryczne dania główne i przystawki.
W eksperymencie w kafeterii autor badania David Flores i jego asystent badawczy przeprowadzili wywiady z 134 uczestnikami, w których mówili o zdrowym odżywianiu po tym jak badani przeszli wzdłuż bufetu. Przez cztery dni sernik cytrynowy lub świeże owoce (ale nigdy oba desery jednocześnie) były umieszczane jako pierwsze lub na końcu bufetu. Były też zdrowe i mniej zdrowe dania główne i przystawki (np. grillowane fajitas z kurczakiem i mała sałatka lub smażona ryba oraz frytki). W trakcie wywiadów sprawdzano wybory żywieniowe uczestników, a po posiłkach odnotowywano ilość pozostawionych, aby oszacować całkowite spożycie kilokalorii. Kafeteria miała menu ze stałą ceną, więc cena deserów nie była czynnikiem wpływającą na wybór, według badań.
Badani, którzy wybrali wysokokaloryczny deser finalnie spożywali średnio o 30% mniej kilokalorii (łącznie z deserem) niż ci, którzy najpierw wybierali zdrowszą opcję deseru. Osoby, które najpierw wybrały sernik, były dwa razy bardziej skłonne zamówić lżejsze danie główne niż osoby, które wybrały sernik na końcu bufetu.
Badacze kontrolowali inne zmienne, które mogły wpłynąć na wyniki, w tym: wiek, płeć, wskaźnik masy ciała, ogólny sposób odżywienia się, stopień aktywności fizycznej i opinie na temat zdrowego żywienia. Jedyną zmienną, która miała istotne znaczenie, był wiek: im starsi uczestnicy tym wyższa wartość energetyczna posiłku. Ponieważ wykładowcy i pracownicy również korzystali z kafeterii wiek uczestników wahał się od 18 do 60 lat, ze średnią 32 lata.
Ponieważ zamawianie jedzenia online z dostawą do domu stało się ostatnio bardziej popularne, badanie obejmowało trzy eksperymenty online wykorzystujące ten sam projekt, co badanie z bufetem w stołówce. Na wybór deserów składała się sałatka owocowa lub ciasto czekoladowe. W pierwszym eksperymencie 160 uczestników zostało zapytanych o to, jak są bardzo są głodni i jaką część posiłku są w stanie zjeść, aby możliwe było oszacowanie ogólne spożycie kilokalorii. Odkrycia były podobne do badań przeprowadzonych w kafeterii ze znacznie mniejszą liczbą kilokalorii szacowaną dla tych badanych, którzy najpierw wybierali ciasto czekoladowe zamiast sałatki owocowej.
W innym badaniu online z udziałem 180 uczestników, wyniki były podobne, gdy zdrowe lub mniej zdrowe opcje dania głównego zostały przedstawione jako pierwsze na stronie internetowej w menu zamiast deseru.
Trzeci eksperyment online z 296 uczestnikami analizował, czy nastawienie badanego może wpłynąć na wybór jedzenia. Jedna z grup otrzymała polecenie zapamiętywania dwucyfrowej liczby, zanim zamówili jedzenie na stronie internetowej oferującą dowóz posiłku do domu, podczas gdy druga grupa musiała zapamiętać siedmiocyfrową liczbę. Dla grupy, w której badani zapamiętali dwucyfrową liczbę, odkrycia były podobne do poprzednich eksperymentów. Jednak w przypadku uczestników, którzy próbowali zapamiętać siedmiocyfrową liczbę, zaobserwowano odmienną sytuację. Po wybraniu wysokokalorycznego deseru częściej wybierali oni wysokokaloryczne dania główne i przystawki.
„Ludzie powinni być świadomi, że ich początkowe wybory żywieniowe i nastawienie mogą wpływać na ogólną wartość zdrowotną posiłków” – powiedział Martin Reimann.
Źródło: David Flores, Martin Reimann, Raquel Castaño, Alberto Lopez. If I indulge first, I will eat less overall: The unexpected interaction effect of indulgence and presentation order on consumption.. Journal of Experimental Psychology: Applied, 2019;
