Zalecenia żywieniowe w diecie niskobiałkowej a orzechy

Spożycie orzechów a żywienie o ograniczonej podaży protein

Dwłoskieta niskobiałkowa jest przeznaczona głównie dla pacjentów ze stwierdzoną niewydolnością nerek i wątroby. Nadmiar białka u takich osób może mieć bardzo poważne konsekwencje zdrowotne. Czynności fizjologiczne wątroby, w której zachodzi cykl mocznikowy zostają zahamowane przez nadmierną ilość toksycznych  produktów przemiany białkowej, prowadząc do jej uszkodzenia i obniżenia funkcji metabolicznych oraz syntezy białek. Nadmierne przeciążenie nerek toksynami mocznicowymi i zaburzenie procesu filtracji kłębuszkowej skutkuje upośledzeniem wszystkich narządów organizmu.

Celem diety jest zapobieganie nadmiernemu wytwarzaniu szkodliwych metabolitów przemiany białkowej oraz ochrona zmienionych chorobowo narządów. Zmniejszona wydajność wątroby i nerek wymaga szczególnego stanu odżywienia pacjenta. Żywienie niepełnowartościowe, nieodpowiednia podaż energii, niedobory pokarmowe mogą prowadzić do pogłębienia uszkodzenia narządów w efekcie postępującego ujemnego bilansu azotowego, wyniszczenia, a nawet śmierci pacjenta.

W zaawansowanej niewydolności nerek lub wątroby zalecana  podaż białka wynosi poniżej 0,6g/kg mc (poniżej 40g/dobę). Ilość podawanego białka powinna być pod stałą opieką lekarza, gdyż jego ilość może się zmieniać w zależności od efektów farmakoterapii jak i leczenia wspomagającego (żywieniowego). Obecnie za prawidłową wartość dostarczanego białka  w diecie niskobiałkowej podaje się około 40-50g białka/ dobę, co odpowiada około 0,6-0,7 g/kg n.m.c. W zaawansowanej niewydolności narządowej zalecenia mogą być bardziej restrykcyjne i właściwa podaż białka może wynosić poniżej 0,5g/ kg n.mc (około 20-30 g/dobę).

Mimo ograniczenia protein w diecie niskobiałkowej, ¾ ogólnej ilości białka powinno stanowić białko pełnowartościowe (zwierzęce), zaś ograniczeniu powinno ulec białko niepełnowartościowe (roślinne).

Tab.1 Lista produktów zalecanych i niezalecanych dla osób będących na diecie niskobiałkowej

Tłuszcze w chorobach nerek nie wymagają ograniczenia; ale nie zapominajmy, że tłuszcze dzielą się na tłuszcze dobre (korzystne) i tłuszcze złe (niekorzystne). Jeśli zapomnimy o tej zasadzie i nie będziemy zwracać uwagi na rodzaj tłuszczy spożywanych codziennie, możemy doprowadzić do zwiększenia poziomu cholesterolu całkowitego w osoczu, podwyższonego stężenia cholesterolu LDL („zła frakcja”), obniżonego stężenia cholesterolu HDL we krwi („dobra frakcja”), nadwagi, a co za tym idzie – otyłości. Zamiana niezdrowych, wysokoprzetworzonych, bogatotłuszczowych przekąsek na orzechy jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla większości ludzi. Natomiast musimy pamiętać, że orzechy mimo tego, że są korzystnym produktem o pożądanej wartości odżywczej (wysoka zawartość witamin z grupy B, witaminy E, źródło magnezu, fosforu, cynku czy nienasyconych kwasów tłuszczowych) są wysokokaloryczne. W przypadku pacjentów, którzy muszą stosować dietę niskobiałkową nadmierna konsumpcja orzechów nie jest wskazana.

Tab2. Zawartość białka w wybranych orzechach

Zawartość białka	Rodzaj orzechów
Laskowe	Brazylijskie	Włoskie	Migdały	Nerkowce	Macadamia	Ziemne	Pistacje	Pekan	Pinii
[g]	4,24	4,06	4,32	6,02	4,34	2,21	7,31	6,05	2,6	3,88

Najbardziej popularnymi orzechami w Polsce są orzechy włoskie i laskowe. Od lat wykorzystywane są do słodkich przekąsek (np. batony czekoladowe z dodatkiem orzechów), deserów (np. świąteczna jagiełka, ciasto orzechowe) jak również dań na wytrawnie (np. pierś z kurczaka z orzechami włoskimi). Najmniejszą zawartością białka cechują się orzechy makadamia i orzechy pekan. 30g orzechów pekan dostarcza 2,6 g białka.

Pacjenci, którzy muszą przestrzegać diety niskobiałkowej np. chorzy z encefalopatią wątrobową 0 stopnia, aby zupełnie z nich nie rezygnować ze względu na wartości odżywcze, znając podaż białka w konkretnych odmianach mogą spożywać niewielkie ich ilości. Oczywiście, spożycie orzechów powinno być uwarunkowane przede wszystkim od stopnia wydolności wątroby i nerek. Poza tym, orzechy należą do produktów ciężkostrawnych. Codzienny bilans podaży białka jest niezmiernie istotny, a dużym ułatwieniem określania bezpiecznej porcji produktu jest np. strona internetowa ilewazy.pl, która podaje zawartość podstawowych składników odżywczych w danej części produktu. Przykładowo, 100g filetu z kurczaka dostarcza ok. 21,5g białka, czyli stanowi to już połowę zalecanej dziennej podaży białka w diecie. Kontrolujmy ilość spożywanych protein w celu lepszego efektu leczenia żywieniowego. Nie zapominajmy, że jest to leczenie wspomagające (!) farmakoterapię.

Bibliografia:

1.http://www.hazelnut.com/nutrition.php

2. http://www.livestrong.com/article/378871-what-nuts-are-high-in-protein-and-low-in-saturated-fat/

3. M. Jarosz. Zasady prawidłowego żywienia w szpitalach. IŻŻ, 2011.