Nowe badanie przeprowadzone przez zespół psychologów klinicznych z University of Kansas sugeruje, że spożywanie źródeł dodanych cukrów – powszechnych w tak wielu świątecznych produktach i potrawach – może wywoływać procesy metaboliczne, zapalne i neurobiologiczne związane z depresją.
Praca została opublikowana w czasopiśmie „Medical Hypotheses” . Zdaniem naukowców, w połączeniu z ograniczonym dostępem do światła dziennego i zmianami we wzorcach snu, wysokie spożycie dodanych cukrów może negatywnie wpływać na zdrowie psychiczne.
Cukry dodane w diecie
Dodane cukry są wszechobecne zwłaszcza we współczesnej zachodniej diecie. Chociaż nadmierne spożycie cukru jest obecnie silnie związane z szeregiem negatywnych konsekwencji zdrowotnych, stosunkowo niewiele badań do tej pory dotyczyło jego wpływu na ryzyko występowania chorób psychicznych.
Prowadzenie diety o wysokiej zawartości cukrów jest związane ryzykiem występowania szeregu niekorzystnych skutków zdrowotnych, w tym otyłości, chorób układu krążenia, cukrzycy typu 2 oraz próchnicy zębów. W rezultacie krajowe i międzynarodowe wytyczne dietetyczne zalecają obecnie ograniczenie spożycia dodanych cukrów, zarówno w celu poprawy ogólnego stanu zdrowia, jak i zmniejszenia wzrastającej liczby osób z nadmierną masą ciała.
Dieta sprzyjająca depresji
Diety o wysokiej konsumpcji owoców, warzyw, ryb i produktów pełnoziarnistych wiążą się z niższym ryzykiem wystąpienia depresji, podczas gdy częste spożywanie m.in. czerwonego mięsa, rafinowanych produktów zbożowych, słodyczy wiąże się ze zwiększoną podatnością na to schorzenie.
W kilku dużych badaniach epidemiologicznych badano powiązanie depresji ze spożyciem cukru (czytaj więcej), śledząc potencjalnie nawyki żywieniowe i wyniki zdrowotne na przestrzeni kilku lat.
Na przykład badanie obserwacyjne Women’s Health Initiative Obserational analizowało dane na temat 69 954 kobiet w okresie 3 lat. Badacze zaobserwowali, że kobiety w najwyższym kwintylu spożycia dodanych cukrów (mediana 79,2 g dziennie) miały o 23% wyższe ryzyko późniejszej depresji klinicznej niż kobiety w dolnym kwintylu (17,8 g dziennie), nawet po uwzględnieniu innych istotnych czynników.
Inne duże badanie, NIH-AARP Diet and Health Study, wykazało, że regularne spożywanie napojów słodzonych cukrem (główne źródło cukrów dodanych w diecie) spowodowało 20%-owy wzrost zachorowań na depresję w ciągu 4 do 5 lat po okresie badania.
W kolejnym badaniu u 15 546 absolwentów szkół wyższych w Hiszpanii zaobserwowano również podwyższone ryzyko depresji wśród najczęstszych konsumentów cukru w ciągu 10 lat obserwacji, a w innym badaniu kohortowym odnotowano również pozytywny związek między spożyciem cukru a wystąpieniem objawów depresyjnych w przyszłości.
Badanie
Badacze informują, że unikanie dodanych cukrów może być szczególnie trudne, ponieważ cukier początkowo poprawia nastrój i wiele osób usprawiedliwia tym częstą konsumpcję tego typu produktów. Naukowcy odkryli, że stan zapalny jest najważniejszym fizjologicznym działaniem nadmiaru cukru w diecie związanym ze zdrowiem psychicznym i zaburzeniami depresyjnymi. Identyfikują także wpływ cukru na mikrobiom jako potencjalny czynnik przyczyniający się do depresji.
Jak omówiono w analizie, cztery dodatkowe szlaki fizjologiczne, na które wpływa spożycie cukru – zaburzenie osi jelitowo-mózgowej, stres oksydacyjny, insulinooporność oraz wytwarzanie toksycznych produktów końcowych zaawansowanej glikacji (AGE) – są związane ze zwiększonym stanem zapalnym.
Konieczne będą znacznie bardziej szczegółowe badania, aby w pełni wyjaśnić hipotetyczny potencjał związku. Konieczne jest również wyjaśnienie ilości („dawki”) cukru wymaganej do wywołania konsekwencji psychopatologicznych. Prawdopodobnie istnieje również znaczna indywidualna zmienność – wynikająca z różnic genetycznych, epigenetycznych i mikrobiologicznych jelit – w reakcji fizjologicznej na dodane cukry. Oznacza to, że niektórzy są prawdopodobnie bardziej wrażliwi niż inni na depresyjne działanie cukrów dodanych.
Wskazane będzie także opracowanie interwencji dietetycznych o niskiej zawartości cukrów dodanych, które można będzie skutecznie wdrożyć na poziomie populacji. W przeciwieństwie do istniejących diet niskowęglowodanowych, które zazwyczaj wymagają ograniczonego spożycia węglowodanów ogółem, diety ukierunkowane na depresję mogą mieć na celu szczególnie zmniejszenie spożycia dodanych cukrów. Jedną z takich zmian jak sugerują autorzy, która może mieć znaczący wpływ na spożycie dodanych cukrów, jest ograniczenie konsumpcji napojów słodzonych cukrem. Takie napoje są wiodącym źródłem dodanych cukrów i mają ograniczoną wartość odżywczą. Wykazano, że interwencje edukacyjne i behawioralne skutecznie zmniejszają spożycie napojów słodzonych cukrem zarówno u dzieci, jak i dorosłych, podobnie jak strategie polityki publicznej, takie jak ukierunkowane opodatkowanie napojów słodkich.
Podsumowanie
Badacze zalecają spożywanie minimalnie przetworzonej diety, bogatą w żywność pochodzenia roślinnego i kwasy tłuszczowe omega-3 dla optymalnej korzyści psychologicznej. Jeśli chodzi o cukier, badacze apelują o ostrożność – nie tylko podczas świąt, ale przez cały rok.
Źródło: Daniel J. Reis, Stephen S. Ilardi, Michael S. Namekata, Erik K. Wing, Carina H. Fowler. The depressogenic potential of added dietary sugars. Medical Hypotheses, 2020; 134: 109421
