L-glutamina – suplement tylko dla sportowców?

Glutamina jest warunkowo niezbędnym aminokwasem, najobficiej występującym w organizmie ludzkim – 20% występuje w osoczu w postaci wolnej a więcej niż 50% znajduje się w szkielecie ludzkim. Podczas stresu zapotrzebowanie na ten aminokwas wzrasta o 50%.  Potrzebny jest do wielu procesów, a jego główne funkcje to:

• synteza peptydów, zasad nukleotydowych, glutationu i neuroprzekaźników,
• detoksykacja  amoniaku,
• utrzymywanie równowagi kwasowo-zasadowej,
• działanie przeciwzapalne,
• regulacja reakcji na stres,
• utrzymywanie metabolizmu nukleotydów i funkcji bariery jelitowej,
• odżywanie jelit (jest składnikiem odżywczym dla jelit, które zużywają jej około 30%).

Glutamina a sport

Stężenie w osoczu

Po wysiłku fizycznym dochodzi do spadku poziomu glutaminy w osoczu. Suplementacja L-glutaminą po treningu może przyśpieszyć regenerację mięśni. Dodatkowo L-glutamina wpływa na wzrost siły i wytrzymałość u sportowców. Jednak w dużej mierze dotyczy to głównie mężczyzn, gdyż zauważono, że u kobiet ze względu na wyższy poziom tkanki tłuszczowej, adipocyty mają wyższą zdolność do buforowaniu amoniaku i syntezy glutaminy. Dlatego suplementacja tym aminokwasem może nie przynieść takich samych korzyści jak u mężczyzn. W związku z tą teorią przeprowadzono badanie na mężczyznach i kobietach na  potreningową regenerację mięśni. Wykazano, że suplementacja L-glutaminą powodowała mniejszy spadek siły i zmniejszenie bolesności mięśni w porównaniu z grupą placebo po 24, 48 i 72 godzinach. U kobiet nie zaobserwowano większego wpływu suplementacji.

Dolegliwości żołądkowo-jelitowe

30-65% sportowców doświadcza dolegliwości żołądkowo-jelitowych podczas wysiłku fizycznego, głównie biegacze długodystansowi, ponieważ zmniejszony trzewny przepływ krwi (podczas biegania) może prowadzić do uszkodzenia komórek nabłonkowych jelit i zwiększonej przepuszczalności jelitowej. Ostatnie badania skupiają się na podawaniu kolostrum, probiotyków i glutaminy w łagodzeniu zaburzeń żołądkowo-jelitowych. Suplementacja glutaminą może przywrócić homeostazę bariery jelitowej.  Podczas godzinnego biegania zwiększa się przepuszczalność jelitowa nawet 1,5- krotnie w porównaniu z wartością spoczynkową. Podczas upałów zwiększa się nawet trzykrotnie. Wykazano, że spożycie L-glutaminy na dwie godziny przed ćwiczeniami zmniejsza przepuszczalność jelitową o 33%.

Infekcje górnych dróg oddechowych

Kolejne badanie na biegaczach pokazuje, że wypicie roztworu zawierającego L-glutaminę przed i 2 godziny po biegu zmniejszyło o 81% ryzyko infekcji górnych dróg oddechowych po tygodniu od wyścigu w porównaniu z grupą placebo, która wypiła roztwór zawierający maltodekstynę.

Wpływ glutaminy na jelita

Glutamina oprócz zastosowania w sporcie, może być przydatna w leczeniu pacjentów z chorobami jelit. Aminokwas ten wzmacnia funkcję bariery jelitowej. Wpływa na integralność białek w jelitach, zapobiegając nadmiernej przepuszczalności i chroniąc przed rozwinięciem się patologicznych stanów jelit np. nieswoistego zapalenia jelit i celiakii. L-glutamina powoduje ekspresję białek łączących komórki nabłonka głównie okuldyny i klaudyny-1 w błonie śluzowej okrężnicy.

Dodatkowo wykazano, że aminokwas ten ma działanie przeciwzapalne i przeciwapoptotyczne w jelicie, dzięki czemu odpowiada za normalną funkcję nabłonkową jelit. Glutamina przekształcona w glutamininian wraz z cysteiną i glicyną, produkuje glutation, który jest antyoksydantem, zmniejszającym stres oksydacyjny.

Suplementacja L-glutaminą może w przyszłości zostać wykorzystana w leczeniu przypadków klinicznych. Jednak obecnie większość badań ma charakter obserwacyjny i przeprowadzone zostały na zwierzętach. Wiele z nich miało ograniczecnia np. różne dawki, czas, tryb suplementacji, niewielka liczba próby. Jednak nieliczna grupa badań pokazuję, że ze względu na zwiększony katabolizm mięsni w wielu chorobach wyniszczających  dochodzi do niedoboru glutaminy. W chorobach jelitowych np. chorobie Leśniewskiego-Crohna wykazano niskie stężenie glutaminy w osoczu. Badanie na myszach z IBD (chorobami zapalnymi jelit) wykazało, że suplementacja L-glutaminą chroniła błonę śluzową jelit. Ponadto przeglądzie systematycznym wykazano, że dieta bogata w glutaminę łagodzi zapalnie błon śluzowych u pacjentów po chemioterapii. W badaniach u pacjentów z zespołem jelita krótkiego nie wykazano skuteczności.

Podsumowanie

L-glutamina jest skutecznym aminokwasem, który może być pomocnym narzędziem u sportowców borykających się z problemami jelitowymi, w tym zwiększoną  przepuszczalnością jelitową. Dodatkowo w okresie przygotowań do startów warto rozważyć suplementację, ze względu na duże obciążenie treningowe, zwiększone ryzyko kontuzji i infekcji. Jednak w innych przypadkach suplementacja samym aminokwasem może nie przynieść korzyści, gdyż uważa się, że spożycie od 20-30g dodatkowo białka przywraca optymalny poziom glutaminy. Dlatego trenując rekreacyjnie nie ma przesłanek nad dodatkową suplementacją. L-glutamina jest także zalecana przez wielu lekarzy w leczeniu zespołu nieszczelnego jelita jako terapię uzupełniającą. Glutamina uznana jest za bezpieczną i dobrze tolerowaną. Jednak nie powinny jej suplementować osoby z chorobami nerek.

Bibliografia:

1. Legault Z,  Bagnall N, Kimmerly DS.: The Influence of Oral L-Glutamine Supplementation on Muscle Strength Recovery and Soreness Following Unilateral Knee Extension Eccentric Exercise. Int J Sport Nutr Exerc Metab. 2015 Oct;25(5):417-26.
2. Kim MH, Kim H. :The Roles of Glutamine in the Intestine and Its Implication in Intestinal Diseases. Int J Mol Sci. 2017 May 12;18(5).
3. Davani-Davari D, Karimzadeh I, Sagheb MM, Khalili H.: The Renal Safety of L-Carnitine, L-Arginine, and Glutamine in Athletes and Bodybuilders. J Ren Nutr. 2018 Oct 16.
4. Bertrand J, Ghouzali I , Guérin C, Bôle-Feysot C, Gouteux M, Déchelotte P. et.al: Glutamine Restores Tight Junction Protein Claudin-1 Expression in Colonic Mucosa of Patients With Diarrhea-Predominant Irritable Bowel Syndrome. JPEN J Parenter Enteral Nutr. 2016 Nov;40(8):1170-1176. 
5. Gleeson M.: DosingandEfficacyofGlutamineSupplementation in Human Exercise and Sport Training. J Nutr. 2008 Oct;138(10):2045S-2049S.
6. Pugh JN, Sage S, Hutson M, Doran DA, Fleming SC, Highton J,et.al.:Glutamine supplementation reduces markers of intestinal permeability during running in the heat in a dose-dependent manner. Eur J Appl Physiol. 2017 Dec;117(12):2569-2577.
7. Makoto T., Doug C: Zespół nieszczelnego jelita. Wydawnictwo Esprit; 2018